Πολυκίνδυνος κακοδοξία περί τῶν Ἀκτίστων Θείων Ἐνεργειῶν

 Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

Σὲ ἄρθρο τοῦ Ὀρθοδόξου Τύπου, ποὺ τιτλοφορεῖται «Αἱρετικὸς κατὰ τὴν ΔΙΣ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς;!», τὸ ὁποῖο δημοσιεύτηκε στὶς 9/4/2021, γίνεται ἀναφορὰ σὲ ἄρθρο τοῦ Ἀρχιμ. Χριστοδούλου Ταμπακοπούλου μὲ τίτλο «Ἡ θεολογικῶς ἀποκλίνουσα ἀντίληψη τοῦ Γρηγορίου Ἀκίνδυνου γιὰ τοὺς ἀγγέλους», τὸ ὁποῖο δημοσιεύτηκε στὸ περιοδικὸ ΘΕΟΛΟΓΙΑ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, στὸ τεῦχος 91.4/Ὀκτωβρίου – Δεκεμβρίου 2020. Μεταξὺ ἄλλων στὸ ἄρθρο αὐτὸ σημειώνονται τὰ ἑξῆς ἀπαράδεκτα ἀπὸ τὸν Ἀρχιμανδρίτη π. Χριστόδουλο Ταμπακόπουλο: «Ἀντιλαμβάνεται κανεὶς εὐθὺς ἐξαρχῆς τὴν ὑπεροχὴ τῆς διδασκαλίας τοῦ Γρηγορίου Ἀκίνδυνου ἔναντι τοῦ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, γιατί ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς δὲν ξεκαθαρίζει τὴ θέση του ἔναντι τῶν Ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ…Ἔχουμε πολλὲς Ἄκτιστες Θεότητες, ὅσες καὶ οἱ θεούμενοι. Αὐτὸ δὲν εἶναι αἵρεση, δὲν εἶναι παραλογισμός; Ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς ὁδηγήθηκε σὲ αὐτὰ τὰ παράλογα συμπεράσματα, γιατί δέχθηκε μετοχὴ τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῶν Ἀγγέλων στὶς Ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ».

Δὲν διαβάλλεται μόνο ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, ὁ μεγάλος αὐτὸς Ὁμολογητὴς Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀπὸ τὸν Ἀρχιμανδρίτη π. Χριστόδουλο Ταμπακόπουλο, ἀλλὰ πολεμεῖται καὶ ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας περὶ τῶν Ἀκτίστων Θείων Ἐνεργειῶν. Λησμονεῖ ὁ ἐν λόγῳ Ἀρχιμανδρίτης ὅτι ἡ θεολογία τοῦ Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἀποτελεῖ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας;

«Ὁ Ἅγιος Βασίλειος διακρίνει τὴν οὐσία ἀπὸ τὶς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἅγιος Βασίλειος τονίζει τὸ ἀπρόσιτον τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ. Οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ εἶναι ποὺ κατεβαίνουν σέ μᾶς. «Αἱ μὲν γὰρ ἐνέργειαι αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς καταβαίνουσιν, ἡ δὲ οὐσία αὐτοῦ μένει ἀπρόσιτος» (Ἁγίου Βασιλείου, Ἐπιστολὴ 234). Αὐτὸ ποὺ τονίζει ὁ Ἅγιος Βασίλειος τί καταδεικνύει; Γιὰ ποιὸ λόγο διακρίνει ὁ Ἅγιος Βασίλειος τὴν οὐσία ἀπὸ τὶς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ; Δὲν συμπεραίνει κανεὶς ἐμφανέστατα ὅτι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπρόσιτος, ἐνῷ αὐτὸ δὲν συμβαίνει γιὰ τὶς Ἄκτιστες Θεῖες ἐνέργειες;»

«Ἡμεῖς δὲ ἐκ τῶν ἐνεργειῶν γνωρίζειν λέγομεν τὸν Θεὸν ἡμῶν, τῇ δὲ οὐσίᾳ αὐτοῦ προσεγγίζειν οὐχ ὑπισχνούμεθα» (Ἁγίου Βασιλείου, Ἐπιστολὴ 234). Ὁ Ἅγιος Βασίλειος τονίζει τὸ ἀπρόσιτον τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ ἀναφέροντας ὅτι «τῇ δὲ οὐσίᾳ αὐτοῦ προσεγγίζειν οὐχ ὑπισχνούμεθα». Γιατί δὲν ἀναφέρει τὸ ἴδιο καὶ γιὰ τὶς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ ὁ Ἅγιος Βασίλειος; Ἐμεῖς γνωρίζουμε τὸν Κύριο καὶ Θεό μας ἀπὸ τὶς ἐνέργειές του. Εἶναι δυνατὸν νὰ ἀμφισβητεῖται τὸ ἄκτιστο τῶν θείων ἐνεργειῶν, διὰ τῶν ὁποίων γνωρίζουμε τὸν Θεό;

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς εἰς τὸν «Ὑπὲρ τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων» (Λόγον 3,1), τονίζει τὸ ἑξῆς: «προοίμιον τῆς ἐν δόξῃ ὁρατῆς Θεοῦ θεοφανείας ἡ ἐν Θαβωρίῳ τοῦ Κυρίου Μεταμόρφωσις). Αὐτὸ ἀναφέρει καὶ ὁ Ἅγιος Βασίλειος, τὸ ὁποῖο σημειώνει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μὲ τὰ ἑξῆς λόγια: «Διὸ καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος προοίμιον εἶπε τῆς ἐν τῇ Δευτέρᾳ παρουσίᾳ τοῦ Χριστοῦ δόξης τὸ ἐν Θαβωρίῳ λάμψαν ἐν τῇ Μεταμορφώσει τοῦ Κυρίου φῶς» («Ὑπὲρ τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων»- Λόγος 3,1). Ὁ Ἅγιος Βασίλειος ἀναφέρεται σὲ κτιστὸ φῶς;

Σύμφωνα μὲ τὸν ἰσχυρισμὸ αὐτὸν τοῦ ἐν λόγῳ Ἀρχιμανδρίτη ἀμφισβητεῖται ἡ θέα τοῦ ἀκτίστου φωτὸς τῆς Μεταμόρφωσης τοῦ Χριστοῦ. Ἀδίκως λοιπὸν μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία μας «δεῦτε…θεασώμεθα τὴν δόξαν τῆς Μεταμορφώσεως αὐτοῦ»; Ἦταν κτιστὸ τὸ φῶς τῆς Μεταμόρφωσης τοῦ Χριστοῦ; Κάτι τέτοιο ἀντιστρατεύεται τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας στὸ θέμα τοῦτο.

Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος στὴν Β’ Ἐπιστολὴ του ἀναφερόμενος στὸ θαυμαστὸ γεγονὸς τῆς Μεταμόρφωσης τοῦ Χριστοῦ λέγει ὅτι στὸ Θαβὼρ ἔγιναν ἐπόπτες τῆς μεγαλειότητας τοῦ Χριστοῦ. «Ἐπόπται γενηθέντες τῆς ἐκείνου μεγαλειότητος» (Β΄ Πέ. 1, 16), λέγει o Ἀπόστολος Πέτρος. Εἶναι βλασφημία νὰ προβάλλεται ἰσχυρισμὸς ὅτι τὸ Ἄκτιστο Φῶς τῆς Μεταμόρφωσης τοῦ Χριστοῦ εἶναι δῆθεν κτιστό.

«Διονυσίῳ μὲν γὰρ Ἀρεοπαγίτῃ τῷ ἐν Θαβωρίῳ φανέντι τοῦ Χριστοῦ φωτὶ τὰ σώματα τῶν ἁγίων ἐπὶ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος κοσμεῖσθαι τε καὶ περιαστράπτεσθαι σαφῶς εἴρηται» λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Πῶς τὸ Ἄκτιστον Φῶς τοῦ Φωτοδότου Χριστοῦ, κτιστὸν ἔχει κληθεῖ; «Συνήκας ὅτι τὸ περιαστράψαν φῶς ἐν Θαβὼρ τοὺς ἀποστόλους, οὐκ αἰσθητὸν ἦν;’’ (Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ «Ὑπὲρ τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων» (Λόγος 3,1).

Γιατί δικαιώνεται ὁ κακόδοξος Ἀκίνδυνος; Ἂν ἀνατρέξει κανεὶς στὴν Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, δὲν θὰ βρεῖ τὸ ὄνομα Ἀκίνδυνος. Δικαιώνεται ὁ ἐν λόγῳ Ἀρχιμανδρίτης, τοῦ ὁποίου τὴν κακοδοξία ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ὀρθοδόξως πολέμησε; Καὶ ὅμως γίνεται ἀναφορὰ στὸν κακόδοξο Ἀκίνδυνο. Πολυκίνδυνος καλεῖται ὁ Ἀκίνδυνος στὸν Ὄρθρο τῆς Δευτέρας Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν, ἀποδίδοντας τοιουτοτρόπως τὴν πραγματικὴ ἐννοιολογικὴ σημασία τοῦ προβλήματος ποὺ δημιουργοῦν οἱ κακοδοξίες του. Ἡ Ἐκκλησία μας καὶ διὰ τῆς Ὑμνολογίας της δίνει τὴν ἀπάντηση στὸ «πολυκίδυνον» τοῦ κακόδοξου Ἀκίδυνου. «Ἡττᾶται τρανῶς καὶ κινδυνεύει, τὸ ἄθροισμα τοῦ Πολυκινδύνου τῇ παλάμῃ σου καὶ σοφοῖς σου ρήμασιν ἔνδοξε Γρηγόριε», ψάλλουμε στὸν Ὄρθρο τῆς Δευτέρας Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν.

Ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας περὶ τῶν Ἀκτίστων Θείων Ἐνεργειῶν πολεμεῖται καὶ ἐπικρατεῖ σιωπή; Ἡ ποιμαίνουσα Ἐκκλησία γιατί προτιμᾶ τὴ σιωπή. Θεραπεία πάντως δὲν θὰ εἶναι μόνο ἡ ἀνασκευή, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀπαίτηση νὰ ἀκολουθήσει ὁ ἐν λόγῳ Ἀρχιμανδρίτης τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας στὸ ζήτημα τοῦτο. Τοιουτοτρόπως θὰ δώσει ἕνα τέλος ἡ ποιμαίνουσα Ἐκκλησία στὴν πολυκίνδυνο αὐτὴ κακοδοξία.

"Ο.Τ."