Ιερομόναχος Ευθύμιος Τρικαμηνάς. ερμηνεία του 15ου Κανόνος από το νέο βιβλίο του που μόλις κυκλοφόρησε.

α΄. Μέγας Βασίλειος

Ο Μ. Βασίλειος κατ’ ρχάς περιγράφει τήν κατάστασι τς κκλησίας τήν περίοδο κείνη ς ξς: «Τρισκαιδκατον γρ τος στν φ’ ο αρετικς μν πλεμος
πανστη, ν πλεους γεγνασι τας κκλησαις α θλψεις τν μνημονευομνων φ’ ο τ Εαγγλιον το Χριστο καταγγλλεται. ν τ καθ’ καστον διηγεσθαι μν παραιτομεθα μ ποτε τ το λγου μν σθενς τν νργειαν τν κακν πεκλσ  κα μα οδ γομεθα μς διδασκαλας προσδεσθαι τν λθειαν τν πραγμτων πλαι τ φμ δεδιδαγμνους. Κεφλαιον δ το κακο · ο λαο τος τν προσευχν καταλιπντες οκους ν τας ρμοις συνγονται · θαμα λεεινν, γυνακες κα παιδα κα γροντες κα ο λλως σθενες ν μβροις λαβροττοις κα νιφετος κα νμοις κα παγετ το χειμνος, μοως δ κα ν θρει π τν φλγα τν το λου, ν τ παθρ ταλαιπωροντες. Κα τατα πσχουσι δι τ τς πονηρς ζμης ρεου γενσθαι μ καταδχεσθαι» (Μ. Βασιλείου πιστ. 242, Τος Δυτικος, ΕΠΕ 2, 28). Στά δεκατρία χρόνια, ναφέρει γιος, το διωγμο τς πίστεως καί τς πικρατήσεως τς αρέσεως, πέστησαν ο ρθόδοξοι περισσότερα δεινά πό τήν περίοδο τν διωγμν. Ο αρετικοί σαν στούς ναούς καί ο ρθόδοξοι συνάζοντο στίς ρημιές, γιά νά μήν πικοινωνήσουν κκλησιαστικά με τούς αρετικούς · διότι, εχε μέν καταδικασθε ρειανισμός πό τήν Α΄ Οκουμενική Σύνοδο, λλά ο συγκεκριμένοι αρετικοί, ο ποοι εχαν καταλάβει τούς θρόνους καί τους ναούς δέν εχαν καταδικασθ. Σέ λλη πιστολή γιος ναφέρει: «Γνριμα δ τ θλβοντα μς, κν μες μ λγωμεν. Ες πσαν γρ τν οκουμνην κκχυται. Καταπεφρνηται τ τν πατρων δγματα, ποστολικα παραδσεις ξουθνηνται, νεωτρων νθρπων φευρματα τας κκλησαις μπολιτεεται · τεχνολογοσι λοιπν, ο θεολογοσιν ο νθρωποι · το
κσμου σοφα τ πρωτεα φρεται παρωσαμνη τ καχημα το σταυρο. Ποιμνες πελανονται, ντεισγονται δ λκοι βαρες διασπντες τ πομνιον το Χριστο. Οκοι εκτριοι ρημοι τν κκλησιαζντων, α ρημαι πλρεις τν δυρομνων. Ο πρεσβτεροι δρονται, τ παλαι συγκρνοντες τος παροσιν · ο νοι λεειντεροι, μ εδτες οων στρηνται. Τατα καν μν κινσαι ες συμπθειαν τος τν Χριστο γπην πεπαιδευμνους, συγκρινμενος δ τ ληθείᾳ τν πραγμτων λγος ξας πολ τς ατν πολεπεται» (Μ. Βασιλείου, Τος γιωτάτοις δελφος και πισκόποις τος ν τ Δύσει, ΕΠΕ 2, 20).
 δ περιγράφεται πάλι δία κατάστασις. Ο πίσκοποι πού τοποθετονται στίς θέσεις τν ρθοδόξων ποιμένων χαρακτηρίζονται πό τόν γιο «λύκοι βαρες». Ο ρθόδοξοι δέ, δέν πικοινωνον κκλησιαστικά μέ ατούς, πρίν ατοί καταδικασθον πό κάποια Σύνοδο. Θά ναφέρωμε καί μία τρίτη περιγραφή το γίου διά νά κατανοήσωμε τό πς ο τότε ρθόδοξοι δέν πικοινωνοσαν μέ τήν αρεσι καί τούς αρετικούς: «ναττραπται μν τ τς εσεβεας δγματα, συγκχυνται δ κκλησας θεσμο. Φιλαρχαι δ τν μ φοβουμνων τν Κριον τας προστασαις πιπηδσι κα κ το προφανος λοιπν θλον δυσσεβεας προεδρα πρκειται, στε τ χαλεπτερα βλασφημσας ες πισκοπν λαο προτιμτερος. Οχεται σεμντης ερατικ, πιλελοπασιν ο ποιμανοντες μετ’ πιστμης τ πομνιον το Κυρου, οκονομας πτωχν ες δας πολασεις κα δρων διανομς παραναλισκντων ε τν φιλαρχοντων. μαρωται καννων κρβεια, ξουσα το μαρτνειν πολλ. Ο γρ σπουδας νθρωπναις παρελθντες π τ ρχειν ν ατ τοτ τς σπουδς τν χριν νταναπληροσι τ πντα πρς δονν νδιδναι τος μαρτνουσιν. πλωλε κρμα δκαιον, πς τις τ θελματι τς καρδας ατο πορεεται. πονηρα μετρος, ο λαο νουθτητοι, ο προεσττες παρρησαστοι. Δολοι γρ τν δεδωκτων τν χριν ο δι’ νθρπων αυτος τν δυναστεαν κατακτησμενοι...
π τοτοις γελσιν ο πιστοι, σαλεονται ο λιγπιστοι · μφβολος πστις, γνοια κατακχυται τν ψυχν δι τ μιμεσθαι τν λθειαν τος δολοντας τν λγον ν
κακουργίᾳ. Σιγ μν γρ τ τν εσεβοντων στματα, νεται δ πσα βλσφημος γλσσα · βεβηλθη τ για, φεγουσι τος εκτηρους οκους ο γιανοντες τν λαν ς σεβεας διδασκαλεα, κατ δ τς ρημας πρς τν ν τος ορανος Δεσπτην μετ στεναγμν κα δακρων τς χερας αρουσιν. φθασε δ πντως κα μχρις μν τ γινμενα ν τας πλεσταις τν πλεων, τι ο λαο σν γυναιξ κα παισ κα ατος τος πρεσβταις πρ τν τειχν κχυθντες ν τ παθρ τελοσι τς προσευχς, φροντες πσας τς κ το ἀέρος κακοπαθεας σν πολλ τ μακροθυμίᾳ, τν παρ το Κυρου ντληψιν ναμνοντες...» (Μ. Βασιλείου, πιστ. 92, Πρός ταλούς καί Γάλλους πισκόπους, ΕΠΕ 3, 86 · ΒΕΠΕΣ 55, 122).
Μ. Βασίλειος πίσης, στήν πρός Μονάζοντας πιστολή του, πως μς τά μεταφέρει γ. Μρκος Εγενικός, λέγει: «Οτινες τήν γι ρθόδοξον πίστιν προσποιούμενοι μολογεν, κοινωνοσι δέ τος τερόφροσι, τούς τοιούτους, ε μετά παραγγελίαν μή ποστσιν, μή μόνον κοινωνήτους χειν, λλά μηδέ δελφούς νομάζειν» (γ. Μάρκου φέσου, μολογία, CFDS, Ser. A. τόμ. Χ, fasc. II, σελ. 133 (24-28).
Εναι σαφής λοιπόν γραμμή τν ρθοδόξων πρός τους αρετικούς πισκόπους καί κληρικούς μή καταδικασθέντας πό Συνόδου, σχέτως ν συγκεκριμένη αρεσις εχε
καταδικασθε χι. Ατό ποδεικνύει τι πομάκρυνσις τν ρθοδόξων πό κάθε αρεσι καί κάθε αρετικό το Παράδοσις ποία λειτουργοσε ς νστικτο χι μόνο ες τούς κληρικούς, λλά καί ες τόν πλό λαό.

Συνεχίζεται.