ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΕΙΣΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ «ΑΣΠΙΛΟΝ ΣΥΛΛΗΨΙΝ»; - Τοῦ Πρωτοπρ. Θεοδώρου Ζήση, Ὁμ. Καθηγ. Α.Π.Θ

῾Η παπικὴ αἵρεση καὶ ἡ ὀρθόδοξη θέση Μεταξύ τῶν καινοφανῶν καί αἱρετικῶν δογμάτων τοῦ Παπισμοῦ συγκαταλέγεται καί ἡ διδασκαλία περί τῆς «ἀσπίλου συλλήψεως» (immaculata conseptio) τῆς Θεοτόκου. Σύμφωνα μέ αὐτήν ἡ Θεοτόκος ἦτο ἀπηλλαγμένη ὄχι μόνον τῶν προσωπικῶν ἁμαρτιῶν, ἀλλά καί αὐτοῦ τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, τοῦ μεταδιδομένου διά τῆς φυσικῆς γεννήσεως εἰς πάντας τούς ἀνθρώπους. Συνελήφθη δηλαδή ἀπό τούς γονεῖς της ᾿Ιωακείμ καί ῎Αννα «ἀσπίλως», χωρίς νά τῆς μεταδοθεῖ τό προπατορικό ἁμάρτημα. ῾Η αἱρετική αὐτή διδασκαλία ἐπί αἰῶνες ἀπερρίπτετο καί ἀπό μεγάλους παπικούς θεολόγους, ὅπως π.χ. ὁ Θωμᾶς ὁ ᾿Ακινάτης, διότι ἐκτός τοῦ ὅτι δέν ἔχει κανένα ἔρεισμα στήν ῾Αγία Γραφή καί στήν Πατερική Παράδοση, προσβάλλει τήν μοναδικότητα τῆς ὑπερφυοῦς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.
Μόνον ὁ Χριστός ἐγεννήθη ἀσπίλως, διέκοψε τήν διά τῆς φυσικῆς γεννήσεως διαδοχική μετάδοση τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, διότι ἡ ἰδική του σύλληψη δέν ἦταν φυσική, ἀλλά ὑπερφυσική, δέν συνελήφθη ἐκ θελήματος καί ἐκ τῆς συναφείας ἀνδρός καί γυναικός, ἀλλά ἀσπόρως «ἐκ Πνεύματος ῾Αγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου». ῾Η ῾Υπεραγία Θεοτόκος ἦτο «ἀπείρανδρος» καί «ἀπειρόγαμος», δέν εἶχε δηλαδή πεῖρα ἀνδρός καί γάμου, καί ἦταν ἀκόμη «ἄνανδρος», δέν εἶχε σύζυγο, ἄνδρα. Ο ᾿Ιωσήφ ὁ Μνήστωρ ἦταν ἁπλῶς προστάτης καί κηδεμών, γι᾿ αὐτό καί ὅταν διεπίστωσε ὅτι ἦτο ἔγκυος, μή γνωρίζων ἀκόμη τήν θαυμαστήν ἐκ Πνεύματος ῾Αγίου σύλληψη, σκέφθηκε νά τήν διώξει· «ἐβουλήθη λάθρα ἀπολῦσαι αὐτήν» (Ματθ. 1, 18 – 19). ῾Η Θεοτόκος κατά θαυμαστό τρόπο ἐγέννησε, ἐνῶ ἦταν παρθένος, ἀλλά καί μετά τόν τόκο ἐπίσης παρθένος, τριπάρθενος καί ἀειπάρθενος· πρό τοῦ τόκου, ἐν τῷ τόκῳ καί μετά τόν τόκον. Δέν συνέβη τό ἴδιο καί μέ τήν σύλληψη καί γέννηση τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου. ᾿Εγεννήθη βέβαια μέ θαῦμα ἀπό στείρους καί ἡλικιωμένους γονεῖς, τόν ᾿Ιωακείμ καί τήν ῎Αννα, κατά τά ἄλλα ὅμως ἦσαν ὅλα φυσικά· ὑπῆρξε συνάφεια ἀνδρός καί γυναικός, συζυγία καί σπορά· ἡ θεοπρομήτωρ ῎Αννα δέν ἦταν ἀπείρανδρος καί ἀπειρόγαμος καί ἄνανδρος, οὔτε παρθένος· εἶχε σύζυγο τόν ᾿Ιωακείμ· ἡ σύλληψη τῆς ῾Υπεραγίας Θεοτόκου δέν ἦταν ἄσπορος, ἀλλά ἐκ σπέρματος τοῦ πατρός της ᾿Ιωακείμ, ὅπως ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Γι᾿ αὐτό καί μεταδόθηκε καί εἰς Αὐτήν τό προπατορικό ἁμάρτημα. ῾Η μόνη ἄσπιλος καί ὑπερφυής σύλληψη εἶναι ἡ ἐκ Πνεύματος ῾Αγίου καί ἄνευ σπορᾶς σύλληψη καί γέννηση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ ἐκ τῆς Παρθένου Μαρίας. Εἶναι ὁ μόνος ἀναμάρτητος καθ᾿ ὅλα, ὁ τελείως καί ἀπολύτως ἀναμάρτητος. ῾Η ῾Υπεραγία Θεοτόκος εἶναι σχετικῶς ἀναμάρτητη, ὡς μετέχουσα τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Παρά ταῦτα, ἐνώπιον τόσον σαφοῦς ἐκκλησιαστικῆς διδασκαλίας, ὑποστηριζομένης καί ὑπό πολλῶν παπικῶν θεολόγων, ὁ πάπας Πίος ὁ Θ´ δέν ἐδειλίασε, ἀλλά αὐθαιρέτως καί ἐγωϊστικῶς καινοτομῶν ὕψωσεν εἰς δόγμα τό ἔτος 1854 τήν περί «ἀσπίλου συλλήψεως» διδασκαλία, προσθέσας καί ἄλλην αἵρεση στίς πολλές ἄλλες αἱρέσεις τοῦ Παπισμοῦ. ᾿Από πολλούς εἰδικούς ἐρευνητάς ὑποστηρίζεται ὅτι ἡ ἐνέργεια αὐτή προετοίμαζε τήν ἄλλη φοβερή αἵρεση καί πλάνη τοῦ Παπισμοῦ, τό «ἀλάθητο» τοῦ πάπα, τό ὁποῖο ἐδογμάτισε μετά ἀπό λίγο ἡ Α´ Βατικάνειος σύνοδος τοῦ 1870. ῎Ηθελε, δηλαδή, τό Βατικανό νά δείξει ὅτι ὁ πάπας δέν δεσμεύεται οὔτε ἀπό τήν ῾Αγία Γραφή οὔτε ἀπό τήν Πατερική Παράδοση· μπορεῖ νά δογματίσει καί ἐναντίον αὐτῶν, γιατί εἶναι

«ἀλάθητος».

2. Τὸ τροπάριο τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως δὲν διδάσκει τὴν «ἄσπιλον σύλληψιν»

᾿Εκθέσαμε ἁπλοϊκά καί σύντομα τή σχετική διδασκαλία, τήν αἱρετική τοῦ Παπισμοῦ καί τήν ὀρθόδοξη τῆς ᾿Εκκλησίας, γιά τίς ὁποῖες μπορεῖ κανείς νά βρεῖ πολύ περισσότερα στά δογματικά ἐγχειρίδια ᾿Ορθοδόξων Θεολόγων καί σέ εἰδικές μονογραφίες. ῾Η σύντομη καί ποιμαντική ἐνασχόλησή μας μέ τό θέμα αὐτό παρακινήθηκε ἀπό σχόλιο τοῦ «᾿Ορθοδόξου Τύπου» στό φ. 1819 τῆς 12ης Φεβρου αρίου 2010, στή στήλη «Γεγονότα καί Σχόλια», μέ τίτλο «Σύλληψις “ἄσπιλος” καί σύλληψις “ἄσπορος”». ᾿Αφορμή τοῦ σχετικοῦ σχολίου, ἦταν ἐρώτημα πού ὑπεβλήθη ἀπό ἀναγνώστη, μήπως κακῶς ἀπορρίπτουμε τό παπικό δόγμα περί «ἀσπίλου συλλήψεως» τῆς Θεοτόκου, ἀφοῦ στό τρίτο (3) κάθισμα τοῦ ὄρθρου τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως γίνεται λόγος γιά Γέννηση μέ ἄσπορη σύλληψη. Μπορεῖ πράγματι κανείς, ἄν δέν προσέξει καλά τό κείμενο τοῦ τροπαρίου, νά προβληματισθεῖ καί νά ἀπορήσει γιά τό νόημά του. Τό ἴδιο ἐρώτημα ὑπεβλήθη εἰς τόν γράφοντα σχεδόν κατά τήν αὐτή περίοδο, ἴσως καί ἀπό τό ἴδιο πρόσωπο, πού ἤθελε φαίνεται νά διασταυρώσει καί νά ἀσφαλίσει τήν ἀπάντηση, ὥστε νά μή ὑπάρχουν ἀμφιβολίες καί ἐπιφυλάξεις. Σπεύδουμε πάντως νά ποῦμε ὅτι, ἄν ὄντως τό τροπάριο αὐτό ἐδίδασκε τήν «ἄσπιλον σύλληψιν», θά τό εἶχαν ἤδη ἐντοπίσει οἱ παπικοί θεολόγοι καί θά εἶχαν μέ αὐτό πλουτήσει τό ὁπλοστάσιό τους ἐναντίον ὅσων ἀπορρίπτουν τό αἱρετικό τους δόγμα, ἰδιαίτερα ἐναντίον ἡμῶν τῶν ᾿Ορθοδόξων, λέγοντας ὅτι οὔτε τά κείμενα τῆς λατρείας μας δέν προσέχουμε. Τό ἔχουν κάνει αὐτό, ἰδιαίτερα ὁ γνωστός παπικός θεολόγος M. Jugie, ἐπικαλούμενοι ῾Αγίους Πατέρες, τῶν ὁποίων ὅμως τά χωρία κακοποιοῦν καί παρερμηνεύουν. Πάντως τό ἐν λόγῳ τροπάριο, ἐξ ὅσων γνωρίζουμε, δέν τό ἐπικαλέσθηκαν, πρᾶγμα πού σημαίνει ὅτι δέν ὑποστηρίζει τήν «ἄσπιλον σύλληψιν». ῎Αν τήν ὑπεστήριζε, εἶναι σχεδόν βέβαιο ὅτι θά τό εἶχαν ἤδη χρησιμοποιήσει. ῎Ας δοῦμε ὅμως τό τροπάριο τί λέγει καί ποιό εἶναι τό θεολογικό του νόημα·

Κάθισμα. ῏Ηχος γ´. Τήν ὡραιότητα

᾿Εν τῇ Γεννήσει σου σύλληψις ἄσπορος· ἐν τῇ Κοιμήσει σου νέκρωσις ἄφθορος· θαῦμα ἐν θαύματι διπλοῦν συνέδραμε Θεοτόκε. Πῶς γάρ ἡ ἀπείρανδρος βρεφοτρόφος ἁγνεύουσα; Πῶς δέ ἡ μητρόθεος νεκροφόρος μυρίζουσα; Διό σύν τῷ ᾿Αγγέλῳ βοῶμεν σοι· Χαῖρε ἡ Κεχαριτωμένη.

Τό πρόβλημα δημιουργεῖ ἡ ἀρχική φράση «᾿Εν τῇ Γεννήσει σου» καί ἰδιαίτερα ἡ γενική «σοῦ», ἡ ὁποία ὅμως, ὅπως διδασκόμασταν ἀπό τό Συντακτικό, δέν εἶναι ὑποκειμενική ἀλλά ἀντικειμενική· δέν πρέπει δηλαδή νά ἑρμηνευθεῖ «ὅταν γεννήθηκες», ἀλλά «ὅταν γέννησες». ᾿Εννοεῖται, δηλαδή, ἐδῶ «᾿Εν τῇ Γεννήσει τοῦ Υἱοῦ σου»· ὅταν γέννησες τόν Υἱόν σου, τόν Χριστό, καί ὄχι «ὅταν γεννήθηκες ἐσύ» ἀπό τόν ᾿Ιωακείμ καί τήν ῎Αννα. ῾Η ἀναμφίβολη αὐτή ἑρμηνεία ἐνισχύεται ἀπό τήν ἀκολουθοῦσα προσδιοριστική φράση «σύλληψις ἄσπορος», ἡ ὁποία παραπέμπει σαφῶς στήν γέννηση ὄχι τῆς Θεοτόκου ἀπό τούς ᾿Ιωακείμ καί ῎Αννα, ὅπου ὑπῆρχε σπορά, ἀλλά στήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἀπό τήν Θεοτόκο, ἡ ὁποία ἦταν ἄνευ σπορᾶς, «ἄσπορος», ἐκ Πνεύματος ῾Αγίου. Οὐδείς μέχρι τώρα, οὔτε οἱ παπικοί, ἐτόλμησε νά ἰσχυρισθεῖ ὅτι ἡ Γέννηση τῆς Παναγίας ἀπό τούς γονεῖς της

ἦταν ἄσπορος. ῾Επομένως τό «᾿Εν τῇ Γεννήσει σου σύλληψις ἄσπορος» ἑρμηνεύεται· «Κατά τήν Γέννηση τοῦ Υἱοῦ σου ἡ σύλληψη ἦταν ἄσπορος» καί ὄχι «Κατά τήν ἰδική σου γέννηση ἡ σύλληψη ἦταν ἄσπορος». Τό ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς τῶν ῾Αγίων Προπατόρων, κατά τήν δεύτερη πρό τῶν Χριστουγέννων Κυριακή, λέγει σαφῶς ὅτι ἡ Παναγία ἐγεννήθη «ἐκ σπέρματος» τῶν γονέων της, ἐνῶ ἡ ἴδια ἐγέννησε τόν Χριστόν ἀσπόρως.

«Καυχῶνται ἐν δόξῃ οἱ ῞Αγιοι ὅτι ἐκ σπέρματος αὐτῶν ὑπάρχει καρπός εὐκλεής ἡ ἀσπόρως τεκοῦσα σε». Στό γνωστό ἐπίσης δοξαστικό Θεοτοκίο τοῦ ἑσπερινοῦ τοῦ α´ ἤ χου λέγεται ὅτι ἡ Θεοτόκος ἐσπάρη ἀπό ἀνθρώπους· «Τήν παγκόσμιον δόξαν τήν ἐξ ἀνθρώπων σπαρεῖσαν καί τόν Δεσπότην τεκοῦσαν». Καί ἡ συνέχεια τοῦ καθίσματος τῆς Κοιμήσεως ἀναφέρεται στήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τῆς Θεοτόκου. ᾿Αφοῦ κάνει λόγο γιά τό διπλό θαῦμα τῆς ἀσπόρου συλλήψεως καί τῆς ἀφθάρτου νεκρώσεως ἐπεξηγεῖ μέ τό «γάρ»· «Πῶς γάρ ἡ ἀπείρανδρος βρεφοτρόφος ἁγνεύουσα;». Δηλαδή· «Πῶς εἶναι δυνατόν, ἐσύ πού δέν γνώρισες ἄνδρα (ἀπείρανδρος) καί εἶσαι ἁγνή, νά τρέφεις μέ τό γάλα σου ἕνα βρέφος;». Δέν ὑπάρχει ἑπομένως καμμία ἀμφιβολία ὅτι τό ἐν λόγῳ κάθισμα δέν ἔχει καμμία σχέση μέ τό δόγμα τῆς «ἀσπίλου συλλήψεως» τῶν Παπικῶν. ᾿Αναφέρεται στήν μόνη ἄσπιλη καί ἄσπορη σύλληψη τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, τόν ὁποῖο ἐγέννησεν

ἡ Θεοτόκος ὑπερφυῶς ἐκ Πνεύματος ῾Αγίου, ἐγκαινιάζοντας ἔτσι καί τήν πνευματική γέννηση ὅλων τῶν πιστῶν ἐκ Πνεύματος ῾Αγίου μέσα στήν κολυμβήθρα τοῦ ῾Αγίου Βαπτίσματος.