ΚΥΡΙΑΚΕΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ -- Τοῦ Ἀρχιμ. Μελετίου Ἀπ. Βαδραχάνη

Ἐὰν ξεφυλλίσουμε προσεκτικά τό ἡμερολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας, θὰ παρατηρήσουμε ὅτι τρεῖς Κυριακές τό χρόνο ἔχει «Κυριακή τῶν Ἁγίων πατέρων». Μιὰ φορὰ μετὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Ἀναλήψεως, ὅπου ἑορτάζουμε τοὺς πατέρες τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ποὺ ἔγινε στὴν Νίκαια καὶ καταδίκασε τὸν Ἄρειο, ὁ ὁποῖος δίδασκε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι κτίσμα καὶ ὄχι Θεός. Δεύτερη φορὰ τὸν Ἰούλιο, ποὺ γιορτάζουμε τοὺς πατέρες τῆς Δ΄ ἐν Χαλκηδόνι Συνόδου, ἡ ὁποία ἐξέδωσε ὅρο δογματικὸ περὶ τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως (ἕνωση σʼ ἕνα πρόσωπο, σὲ μιὰ ὑπόσταση) τῶν δύο ἐν Χριστῷ φύσεων «ἀχωρίστως, ἀδιαιρέτως, ἀτρέπτως καὶ ἀσυγχύτως» καὶ καταδίκασε τὸν Εὐτυχῆ, ὁ ὁποῖος δίδασκε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶχε μόνο μία φύση τὴν θεία (αἵρεση μονοφυσιτισμοῦ). Ἡ ἀνθρώπινη φύση, ἔλεγε ὁ Εὐτυχής, ἀπορροφήθηκε ἀπὸ τὴν θεία καὶ ἑπομένως ὁ Χριστὸς ὑπῆρξε μόνο Θεὸς καὶ φαινομενικῶς ἄνθρωπος. Καὶ τρίτη φορὰ τὸν Ὀκτώβριο ἑορτάζουμε καὶ τιμοῦμε τοὺς πατέρες τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ποὺ καταδίκασε τὴν εἰκονομαχία, δηλαδὴ καὶ πάλι τὸν μονοφυσιτισμό, ἀφοῦ μὴ δεχόμενοι οἱ εἰκονομάχοι —ἀνάμεσα στʼ ἄλλα ποὺ πρέσβευαν— τὴν ἐξεικόνιση τοῦ Θεοῦ, δὲν δέχονταν οὐσιαστικὰ τὴν ἀνθρώπινή του φύση, ἡ ὁποία ἑνώθηκε μὲ τὴν θεία, ὅπως δογμάτισε ἡ Δ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος.
Τὸν Θεὸ κανεὶς δὲν εἶδε λέγει ἡ Γραφή, ἀλλὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ἑνώθηκε μὲ τὴν θεία, τὴν εἴδαμε καὶ συνεπῶς μποροῦμε νὰ τὴν ζωγραφίσουμε. Συνεπῶς παρατηροῦμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας, τρεῖς Κυριακές το χρόνο, τιμᾶ ὅλους ἐκείνους τοὺς πατέρες, οἱ ὁποῖοι ἀπὸ μακρινὰ μέρη, διανύοντας τεράστιες ἀποστάσεις, χωρὶς νὰ ἔχουν τρένα, αὐτοκίνητα ἢ ἀεροπλάνα, περνώντας μέσα ἀπὸ δάση, ἐρήμους, ληστές, θηρία καὶ χίλιες δυὸ ἀντίξοες συνθῆκες, συγκεντρωνόταν σὲ μιὰ πόλη τῆς αὐτοκρατορίας γιὰ νὰ συζητήσουν τὰ πιὸ σοβαρὰ θέματα. Δὲν κάνανε συνεδριάσεις, γιὰ νʼ ἀσχοληθοῦν μὲ θέματα μικρὰ καὶ ἀσήμαντα, γήινα καὶ ἐφήμερα, γιὰ τὰ ὁποῖα γίνονται ἕνα σωρὸ συνέδρια σήμερα καὶ μάλιστα τρεῖς στὴν ὥρα. Συγκεντρώνονταν καὶ συνεδρίαζαν πρωτίστως γιὰ θέματα πίστεως καὶ γιὰ θέματα ποὺ εἶχαν σχέση μὲ τὴ ζωὴ τῶν χριστιανῶν καὶ τῆς Ἐκκλησίας μας. Ποιὰ εἶναι ἡ πίστη μας, τί πιστεύουμε, ἀπὸ ποῦ κινδυνεύει, ἀπὸ ποιὸ σημεῖο ἔχουμε ρύπανση καὶ μόλυνση ὄχι ἁπλῶς τοῦ περιβάλλοντος καὶ τῆς ἀτμόσφαιρας, ἀλλὰ τοῦ πνευματικοῦ χώρου καὶ περιβάλλοντος. Ἀγωνίζονταν ἐπίσης νὰ προσδιορίσουν ποιὰ πρέπει νὰ εἶναι ἡ ζωὴ τῶν χριστιανῶν, ἡ πολιτεία τους, ὅπως λένε τὰ συναξάρια. «Ἴδε ἀληθῶς Ἰσραηλίτης, ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστι» (Ἰωαν. 1,48) εἶπε ὁ Χριστὸς γιὰ τὸν Ναθαναήλ. Δηλαδὴ ἀληθινὸς καὶ σωστὸς Ἰσραηλίτης δὲν εἶναι μόνο αὐτὸς, ποὺ πιστεύει κατὰ τὸν Μωϋσῆ καὶ τοὺς προφῆτες, ἀλλὰ κι αὐτὸς ποὺ δὲν ἔχει δόλο. Αὐτὸς ποὺ εἶναι ἄκακος, ἀπονήρευτος, ἀγαθὸς καὶ χαριτωμένος. Μόνο αὐτὸς μπορεῖ νὰ ἔχει ἐμπειρία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Γνώριζαν λοιπὸν οἱ ἅγιοι πατέρες τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ὅτι χωρὶς τὸ σωστὸ δόγμα καὶ χωρὶς τὸ σωστὸ βίο δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει σωστὸς πολιτισμός, σωστὴ πρόοδος, ἀληθινὴ εὐτυχία, αἰώνια ζωή, κατὰ Θεὸ καταξίωση. Ἡ σωστὴ πίστη, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀπορρέει ἡ σωστή, ζωὴ εἶναι θεῖο δῶρο, θεία ἀποκάλυψη, θεῖο ἀγαθό, πράγμα οὐράνιο καὶ τέλειο. Βοηθεῖ τὸν ἄνθρωπο νὰ προσανατολισθεῖ σωστὰ στὶς σχέσεις του μὲ τὸ Θεὸ καὶ τοὺς συνανθρώπους του· νὰ θεραπεύσει τὰ πάθη του· νὰ ἔχει ὑγεία ψυχικὴ καὶ σωματική. Ἡ σωστὴ πίστη ἔχει ἐπαγγελία ζωῆς, τῆς νῦν καὶ τῆς μέλλουσας (Α΄ Τιμ. 4,8). Κι ἂν ἀκόμη γιὰ διαφόρους λόγους χάσουμε τὴ σωματικὴ ὑγεία, ἡ σωστὴ πίστη θὰ μᾶς βοηθήσει νὰ ὑπομένουμε τὴν νόσο ἢ τὶς νόσους, ποὺ μᾶς κατατρύχουν, καὶ νὰ τὶς ἐκμεταλλευθοῦμε, ὥστε νὰ κερδίσουμε «αἰώνιον βάρος δόξης». Ἄς θυμηθοῦμε τί λέγει ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός· «Ψυχὴ καὶ Χριστὸς σᾶς χρειάζονται· τὸ σῶμα σας ἄς τὸ τηγανίσουν, τὰ χέρια σας ἄς τὰ κόψουν, τὰ μάτια σας ἄς τὰ βγάλουν, τίποτα δὲν εἶναι· τίποτα δὲν σᾶς βλάπτει, ἂν δὲν χάσετε τὸ Χριστὸ καὶ τὴν πίστη σας». Καὶ πράγματι τί ἔχασαν οἱ διάφοροι ἅγιοι, πού ὑπέστησαν τὰ πάντα γιὰ τὴν πίστη τους; Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν πρόσκαιρη καὶ παροδικὴ ὀδύνη, ποὺ ὑπέστησαν χάριν τοῦ Χριστοῦ τίποτα τὸ οὐσιαστικὸ καὶ ἀξιόλογο. Ἡ δόξα τους ἀμάραντη καὶ ἐδῶ καὶ στὸν παράδεισο, ἡ εὐτυχία καὶ ἡ χαρὰ τους αἰώνια, ἡ ἕνωσή τους μὲ τὸν Χριστὸ συνεχὴς καὶ μόνιμη.

* * *

Πολύτιμο λοιπὸν πράγμα ἡ πίστη. Ἀλλὰ ὅλα τά πολύτιμα κινδυνεύουν. Κι ὅσο πιὸ πολύτιμα εἶναι τόσο μεγαλύτεροι οἱ κίνδυνοι, ποὺ τʼ ἀπειλοῦν. Τʼ ἄχρηστα πράγματα κανεὶς δὲν τὰ δίδει σημασία καὶ κανεὶς δὲν ἐνδιαφέρεται νὰ τʼ ἀποκτήσει. Τὰ πολύτιμα ὅμως ὅλοι τά ἐπιβουλεύονται καὶ ὅλοι τά ἐπιθυμοῦν. Ποιοὶ εἶναι αὐτοὶ ποὺ ἐπιβουλεύονται τὴν πίστη καὶ τὴν χριστιανικὴ ζωή;

α) Ἡ ἀπιστία.

Ἐμφανίσθηκε στὸν παράδεισο καὶ κατέλαβε τοὺς πρωτόπλαστους, οἱ ὁποῖοι ἀπίστησαν στὸ Θεὸ καὶ πίστευσαν στὸν διάβολο. Ἔκτοτε συνυπάρχει μετὰ τῶν ἀνθρώπων καὶ θὰ ὑφίσταται μέχρι τὴν Β΄ Παρουσία, ἀπειλώντας ἐνίοτε καὶ τοὺς ἐκλεκτούς. Ἡ ἀπιστία κρύβεται κάτω ἀπὸ τὴν τέχνη, τὴ φιλοσοφία, τὰ ἀντιχριστιανικὰ ἤθη καὶ ἔθιμα, τὴ νομοθεσία, τὴν παιδεία. Εἰδικὰ στὴν ἐποχὴ μας ἐν ὀνόματι τῆς ἀνεξιθρησκείας καὶ τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου ἐπιχειρεῖται ὁ ἐξοβελισμὸς σέ κάθε τι ποὺ θυμίζει τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία του. Παγκοσμίως καὶ μάλιστα στὴν δῆθεν χριστιανικὴ Δύση ἐπιχειρεῖται ἡ ἐπιστροφὴ στὴν πρὸ Χριστοῦ ἐποχή.

β) Ἡ αἵρεση.

Αὐτὴ εἶναι διεστραμμένη πίστη. Εἶναι πίστη κατὰ τὰ ἀνθρώπινα μέτρα καὶ τὶς ἀντιλήψεις. Μαζὶ μὲ τὴν ἀπιστία ἀποτελοῦν τὴν λεγόμενη «ἐθελοθρησκεία» (Κολ.2,23). Μιὰ θρησκεία, ποὺ δὲν πείθεται στὴν Θεία Ἀποκάλυψη. Μιὰ θρησκεία κατὰ τὰ γοῦστα τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὶς μεθοδεύσεις τοῦ διαβόλου. Πολὺ σωστὰ οἱ πατέρες λέγουν ὅτι ἡ αἵρεση εἶναι «ἡ βοτάνη τοῦ διαβόλου». Εἶναι τὰ ζιζάνια ποὺ σπείρει ὁ πονηρὸς ἐκεῖ ποὺ πέφτει ὁ θεῖος σπόρος, γιὰ νὰ τὸν καταστρέψει (Ματθ.13,24-30).

γ) Ὁ συγκρητισμός.

«Ἡ λέξη συγκρητισμὸς ἀναφέρεται ἀπὸ τὸν Πλούταρχο καὶ λέγεται ὅτι ἀποδίδεται στὴν ἕνωση τῶν Κρητῶν, παρὰ τὶς διαφορές, μπροστά σέ ἕνα κίνδυνο. Ὁ ὅρος συγκρητισμὸς προσέλαβε ἀπὸ τὸν ΙΘ΄ αἰώνα καὶ θρησκευτικὴ σημασία καὶ μὲ τὸν ὅρο αὐτὸ ἐννοεῖται ἡ ἀνάμειξη μερικῶν θρησκευτικῶν ἰδεολογικῶν ἀπόψεων, καὶ τρόπου ζωῆς. Σήμερα ἡ λέξη συγκρητισμὸς ἀποδίδεται καὶ μὲ πολλοὺς ἄλλους ὅρους, ὅπως τὴν μετανεωτερικότητα ἢ μεταμοντερνισμό, τὸν οἰκουμενισμό, τὴν νέα ἐποχή, τὴν ὁλιστικὴ θεωρία, τὴν πολιτισμικὴ παγκοσμιοποίηση, τὴν νέα τάξη πραγμάτων κ.λ.π. Ἀναλύοντας περισσότερο τὸν ὅρο συγκρητισμό, μὲ τὰ σύγχρονα δεδομένα, μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι μὲ τὸν ὅρο αὐτὸν ἐννοεῖται ἡ προσπάθεια νὰ ἐντοπίζουμε τὰ κοινὰ σημεῖα μεταξύ τῶν διαφόρων Χριστιανικῶν ὁμολογιῶν καὶ τῶν διαφόρων θρησκειῶν καὶ νὰ παραθεωροῦμε τὶς διαφορὲς μεταξύ τῶν ὁμολογιῶν καὶ θρησκειῶν. Οἱ συγκρητιστὲς βλέπουν τὰ κοινὰ σημεῖα, τὰ ὁποῖα ὑπάρχουν οὕτως ἢ ἄλλως σὲ ὅλες τὶς θρησκεῖες καὶ δὲν βλέπουν τὶς θεολογικὲς διαφορὲς» (Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἱερόθεος). Ὁ Θεὸς τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ὁ Τριαδικὸς Θεός, ὁ ἀληθινὸς Θεός, ὁ μόνος ποὺ λυτρώνει τὸν ἄνθρωπο. Πατὴρ-Υἱὸς-Ἅγιο Πνεῦμα. Καὶ ὁ Υἱός, ὁ ἕνας τῆς Τριάδος, μᾶς ἀποκαλύπτει ἡ Γραφὴ καὶ μᾶς παραδίδει ἡ ἱστορία, ἐνσαρκώθηκε, προσέλαβε τὸ ἡμέτερο φύραμα, τὸ θεράπευσε καὶ τὸ ζωοποίησε εἰς τὸν αἰώνα, ἀφοῦ «τὸ ἀπρόσληπτον ἀθεράπευτον» λένε οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ Υἱὸς εἶναι ὁ Μεσσίας ἢ Χριστός, αὐτὸς δηλαδὴ ποὺ ἔχει τὸ χρίσμα καὶ τὴν ἀποστολὴ νὰ ἐνανθρωπήσει, νὰ καταστεῖ Θεάνθρωπος καὶ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο. Εἶναι μὲ τὴν ἐνανθρώπησή του ὁ ἀπόγονος τῆς Εὔας, ποὺ θὰ συντρίψει τὸν σατανᾶ. Εἶναι, ὡς ἄνθρωπος, ὁ νέος Ἀδάμ, ποὺ μὲ τὴν ὑπακοή του θὰ ξαναδείξει τὸ δρόμο τῆς σωτηρίας πρὸς τὸν ἄνθρωπο. «Καὶ οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία· οὐδὲ γὰρ ὄνομά ἐστιν ἕτερον ὑπὸ τὸν οὐρανὸν τὸ δεδομένον ἐν ἀνθρώποις ἐν ᾧ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς» (Πράξ.4,12) μᾶς ἀποκαλύπτει ὁ θεόπνευστος ἀπόστολος Πέτρος. Κανεὶς ἄλλος ἐκτός τοῦ Χριστοῦ δὲν μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει στὴ θεογνωσία, στὴν ἀληθινὴ ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ Θεό, τοῦ κτιστοῦ μετὰ τοῦ Ἀκτίστου. Καμμία λοιπὸν σχέση δὲν ἔχει ὁ Θεὸς τῆς Ὀρθοδοξίας μὲ τὸ θεὸ τῶν ἄλλων θρησκειῶν, ἀκόμη καὶ αὐτῶν τῶν μονοθεϊστικῶν. Κανένα κοινὸ σημεῖο, κανένα σημεῖο ἐπα φῆς. Οἱ ἄλλες θρησκεῖες ἀρνοῦνται τὴν Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ, τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ, τὸ Θεανθρώπινο πρόσωπο τοῦ Σωτῆρος μας. Ματαιοπονοῦν ὅσοι κάνουν συνέδρια μὲ τὶς ἄλλες μονοθεϊστικὲς καὶ ἄλλες θρησκεῖες. Τὰ εἴδωλα τῶν ἐθνῶν καὶ τῶν διαφόρων ἀνθρώπων εἶναι δαιμόνια σύμφωνα μὲ τὴ Γραφὴ ἢ δημιουργήματα τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου. Γιʼ αὐτὸ οἱ πατέρες τῶν τριῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων, ποὺ προαναφέραμε ἀσχολήθηκαν μὲ τὸ Χριστολογικὸ δόγμα καὶ τὸ ἀποσαφήνισαν ἀπὸ κάθε πλευρά. Διακήρυξαν τὴν ὀρθὴ πίστη, ἀντιμετώπισαν τὴν αἵρεση, ξεκαθάρισαν ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ δέχεται ὁ χριστιανὸς τὸν συγκρητισμό. Κι ὅπως τιμᾶμε αὐτούς, ποὺ μᾶς χάρισαν τὴν ἐθνικὴ ἐλευθερία καὶ ἀνεξαρτησία, ἔτσι πρέπει νὰ τιμᾶμε αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἐλευθέρωσαν ἀπὸ τὴν σκλαβιὰ τῆς ἀπιστίας, τῆς αἱρέσεως, τοῦ συγκρητισμοῦ καὶ νὰ κρατήσουμε σῶο καὶ ἀβλαβῆ τὸν θησαυρὸ ποὺ μᾶς παρέδωσαν.

www.pmeletios.com