Μεγάλη Παρασκευή: «λύπη χαρᾷ σύμμικτος»

Καθώς ἡ σκυθρωπότητα τοῦ χειμῶνος ὑποχωρεῖ καί ἀρχίζουν νά διαφαίνονται τά σημεῖα τοῦ ἔαρος, ἐκδιπλώνονται μέ περισσότερη ἐνάργεια ἔμπροσθεν τῶν ὀφθαλμῶν μας τά θαυμάσια τῆς παντοδυναμίας, τῆς πανσοφίας καί ἀγαθότητος τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Ὅμως, περισσότερο θαυμαστό ἀπό τήν ἄπειρη σοφία τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία τεχνούργησε τό παναρμόνιον σύμπαν καί τήν φιλόξενη σφαῖρα τῆς ὑφηλίου, τήν ὁποίαν κατοικοῦμε, εἶναι τό γλυκύ ἔαρ τῆς Θυσίας τοῦ Θεανθρώπου, ἡ χάρις στήν ἄπειρη θεϊκή ἀγάπη Σταύρωση τοῦ Θεοῦ ἐν τῇ ἱστορίᾳ, γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου: «Τίς λόγος ἀξίως ἐφικέσθαι τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ δύναται; Τάς μέν οὖν ἄλλας παρήσω, εἰ καί καθ΄ ἑαυτάς ὑπερβάλλουσι μεγέθει καί χάριτι. Οὐ γάρ ἀφείθημεν ὑπό τῆς ἀγαθότητος τοῦ Δεσπότου, οὐδέ ἐνεκόψαμεν αὐτοῦ τήν εἰς ἡμᾶς ἀγάπην, ἀλλά ἀνεκλήθημεν ἐκ τοῦ θανάτου καί ἐζωοποιήθημεν πάλιν ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ», ὁ Ὁποῖος «τῆς κατάρας ἡμᾶς ἐξηγόρασε, γενόμενος ὑπέρ ἡμῶν κατάρα» (Γαλ. 3, 13).

Γιατί ἡ θυσία τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου ἔγινε διά Σταυροῦ ; «Προτιμᾷ τόν πιό ἄτιμο θάνατον», ἀπαντοῦν οἱ ἐκκλησιαστικοί Πατέρες, «ὥστε καί μέ αὐτό νά φανερώσει τήν ἀγάπη Του πρός ἐμᾶς, ὑποβαλλόμενος ὄχι σέ θάνατο ἁπλό, ἀλλά γεμᾶτο ἀπό ἐντροπή, θάνατο τόν ὁποῖον ὁ καθένας ἀπεύχεται», ὥστε «νά φανερώσει ἀνάμεσα μας τελειότατο ὑπόδειγμα ταπεινώσεως καί ὑπακοῆς, γιά νά θεραπεύσει τό πταῖσμα τῆς ὑπερηφανίας καί νά λύσει τά δεσμά της καί ὥστε τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων μέ ἀνάλογη θέρμη, μέσῳ τοῦ ὑποδείγματός Του, νά τίς μεταστρέψει ἀπό τήν ἐπιθυμία τῶν γηΐνων πρός τόν ἔρωτα τῆς θείας δόξης».

Ἡ Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν ὁποίαν ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς «ἔδωκεν ἑαυτόν ἀντίλυτρον ὑπέρ πάντων, τό μαρτύριον καιροῖς ἰδίοις» (Α΄ Τιμ. 2, 6) - ἀντίλυτρο στόν θάνατο πού βασίλευε ἐπάνω μας λόγῳ τῆς ἁμαρτίας - ἀπέδειξε τήν δικαιοσύνην τοῦ Θεοῦ, «ὡς ἄν ἡ θεία δικαιοσύνη ἐν τῷ τούς ἀνθρώπους πάντας ἰατρεύειν περισωθῇ». Διότι διέσωσε διά τοῦ Σταυροῦ Του ὅλους τούς δικαίους ἐξ ἀρχῆς τῆς ἀνθρωπίνης ἱστορίας, οἱ ὁποῖοι ἀδίκως κατέχονταν ἀπό τίς συνέπειες τῆς προπατορικῆς πτώσεως, ἀπό τήν ἀπώλεια τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, πού συνιστᾷ θάνατο τῆς ψυχῆς καί ἀπό τόν θάνατο τοῦ σώματος. Ἡ διάσωση τῶν ἀνθρώπων δέν ἔγινε διά τῆς παρακάμψεως τῶν θείων ἐνταλμάτων καί τῶν πνευματικῶν νόμων, ἀλλά ἡ ἴδια ἡ ἀνθρωπίνη φύση στό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ Λόγου, αὐτεξουσίως ὑποτασσομένη στό Ποτήριον τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ Πατρός καί μέσῳ τῆς παντοδυναμίας τῆς Θεότητος τοῦ Σαρκωθέντος καταργεῖ ἐπί τοῦ Σταυροῦ τό καύχημα τῶν ἀρχῶν καί τῶν ἐξουσιῶν τοῦ σκότους εἰς βάρος μας, καθώς προσηλώνεται καί ἐξαλείφεται στόν Σταυρό ἡ ἐναντίον μας καταδίκη (Κολ. 2, 14.15)· «καί συνέβαινεν ἀμφότερα ἐν ταυτῷ γενέσθαι παραδόξως· ὅτι τε ὁ πάντων θάνατος ἐν τῷ κυριακῷ σώματι ἐπληροῦτο, καί ὁ  θάνατος καί ἡ φθορά διά τόν συνόντα Λόγον ἐξηφανίζετο».

Ὁ φιλάνθρωπος Χριστός ἀνέμειξε μέ τήν δική μας ἀσθενῆ φύση τήν παντοδύναμη Θεότητά Του, ὥστε νά νικήσει ἡ ἀνθρώπινη φύση τόν θάνατο ψυχῆς καί σώματος μέ τή βοήθεια τῆς Θεότητος· «διά τοῦτο τήν ἑαυτοῦ δύναμιν ὁ Θεός ταῖς ἡμετέραις ἀνέμιξεν ἀσθενείαις,  ἵνα καί κοινά γένηται τά τῆς νίκης καλά τοῖς πρίν ἀσθενέσιν», «ἵνα ἡττηθέντος θανάτου καί πεπατημένης τῆς φθορᾶς, ἡ τῆς Ἀναστάσεως δύναμις εἰς ἅπαν ἔρχηται τό ἀνθρώπινον γένος»· καί ἡ μέν ἀνθρώπινη φύση ὑπῆρξε τό «δέλεαρ» τό ὁποῖο κατέπιε ὁ θάνατος, ἡ δέ ζωοποιός Θεότητά Του κεκρυμμένη ὄπισθεν τοῦ «δολώματος» αὐτοῦ, κατήργησε τελικῶς τόν θάνατο καί ἔσωσε τίς ἐν ἅδῃ κατεχόμενες ψυχές τῶν πιστευόντων στόν Θεάνθρωπο δικαίων·  «καταπιών γάρ ὁ θάνατος τόν ὑπέρ πάντων Ἀμνόν, πάντας ἐξήμεσεν ἐν αὐτῷ τε καί σύν αὐτῷ».

Ἡ ἡμέρα τῆς Μ. Παρασκευῆς εἶναι ἡμέρα πένθους: «Ὁ Δεσπότης ἡμῶν, φεῦ, ἐπί Σταυροῦ. Δακρύων καί σκυθρωπότητος ὁ καιρός, οὐ φιλοτιμίας ἐν θνητῷ τινι πράγματι». Σέ ἀντίθεση ὅμως μέ τούς ἁγίους Ἀποστόλους καί λοιπούς Μαθητές, στούς ὁποίους ἡ ἔνδοξη ἔκβαση τοῦ σωτηρίου Πάθους δέν ἦταν ἀκόμη γνωστή, ἔχει σήμερα ἡ Ἐκκλησία, ὅπως ἐδῶ καί αἰῶνες, σαφῆ καί βέβαια τά τεκμήρια τῆς νίκης ἐπί τοῦ θανάτου καί τούς ἀρραβῶνες τῆς μελλούσης ζωῆς· διά τοῦτο εἶναι «ἡ λύπη χαρᾷ σύμμικτος», διότι «Χριστέ βασιλεῦ, τοῦ σοῦ πάθους καρπῶν ἀπολελαύκαμεν ἤδη καί ταῖς τῶν ἀμεινόνων ἐλπίσιν αὖθις τερπόμεθα, ὧν ἀρραβῶνες ἡμῖν αἱ μυστικαί σου γίνονται χάριτες». Καί ἄν ἀκόμη ὑφίστανται ὅλοι οἱ πιστοί τόν σωματικό θάνατο καί τίς δοκιμασίες τοῦ παρόντος βίου χάριν τῆς Πίστεως καί τῆς εὐσεβείας, τοῦτο δέν εἶναι παρά ἡ μερίδα τῆς συμμετοχῆς μας στή σωτηρία μας καί ἐξομοίωσις πρός τόν Ἐσταυρωμένον. Ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ πρός ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἀκόμη καί τούς σταυρωτάς Του, ἔχει ἤδη νικήσει: «Διά τά κτυπήματα τούς ἀνταποδίδει τούς ἐναγκαλισμούς· διά τάς ὕβρεις τάς εὐλογίας· διά τόν θάνατον τήν ἀθανασίαν. Ποτέ δέν ἔδειξαν οἱ ἄνθρωποι τόσον μῖσος πρός τόν Θεόν, ὅσον ὅταν Τόν ἐσταύρωσαν· καί ποτέ δέν ἔδειξεν ὁ Θεός τόσην ἀγάπην πρός τούς ἀνθρώπους, ὅσην ὅταν ἀνέστη».

Ὁ Καθηγούμενος τοῦ Ἱ. Ἡσυχαστηρίου Παντοκράτορος
† Ἀρχιμανδρίτης Κύριλλος
καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί