Ἡ μάσκα τῆς ταπεινοφροσύνης

Τοῦ κ. Μιχαὴλ Ε. Μιχαηλίδη, Θεολόγου

Στην ερώτηση: Ποιά εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀρετή στό Χριστιανισμό; Ἡ ἀγάπη, ἤ ἡ ταπεινοφροσύνη; Σχεδόν ὅλοι ἀπαντοῦν: Ἡ ἀγάπη. Ἐκ πρώτης ὄψεως, εἶναι σωστό. Ἀλλ᾽ ὅπως εἶπε κάποιος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας - κι αὐτό εἶναι τό πιό σωστό - ἡ ταπεινοφροσύνη ! Γιατί; Διότι ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἡ μητέρα τῆς ἀγάπης. Ἄρα, σ᾽ αὐτήν ἀνήκει τό πρωτεῖο. Ἀλλ᾽ ἄς δε- χτοῦμε καί τίς δυό ἰσότιμες. Τό θέμα μας, ὡστόσο, εἶναι σχετικό: «Ὁ ἐχθρός τῆς ταπει- νοφροσύνης». Ἐπειδή κατέχει τά πρωτεῖα τῆς πνευματικῆς ζωῆς κι ἔχει τόση δύναμη, ὥστε νά συντρίβει δαίμονες, γιαυτό καί δέν τήν ἀνέχονται. Τήν πολεμοῦν σφοδρότατα. Ἀλήθεια, πόση χάρη ἔχει! Εἶναι τό φῶς τῶν ἀγγέλων. Εἶναι ἡ καταξίωση τῆς τελειότητας. Εἶναι ἡ εὐωδία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι ἡ ἐξουδετέρωση τῶν πειρασμῶν. Εἶναι ἡ θύρα τοῦ παραδείσου. Εἶναι ἡ συγκεφαλαίωση τῆς Χριστιανικῆς Πίστης. «Χωρίς ταύτης, πάντα τά ἔργα ἡμῶν μάταιά εἰσι», λέγει ὁ ὅσιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος.

Ὁ δέ μέγας Ἀπόστολος Παῦλος συμβουλεύει: «Τῇ ταπεινοφροσύνῃ ἀλλήλους ἡγούμενοι ὑπερέχοντας ἑαυτῶν» (Φιλιπ. Β΄ 3). Νά ᾽χετε δηλαδή τέτοια ταπείνωση, ὥστε ὅλους τούς ἄλλους νά τούς θεωρεῖτε ἀνώτερους καί καλύτερους ἀπό σᾶς. Αὐτό λέγει μέ τό δικό του τρόπο καί ὁ Ἰωσήφ ὁ Ἡσυχαστής: «Ὅταν ἐσύ ταπεινωθεῖς, ὅλοι θά σοῦ φαίνονται ἅγιοι». Ἡ ταπείνωση, σάν κορυφαία ἀρετή, ἔχει καί πολλούς ἐχθρούς, ὁρατούς καί ἀόρατους. Ἀπ᾽ τούς ἀνθρώπους, οἱ ἔπαινοι καί οἱ κολακεῖες. Κι ἀπ᾽ τό διάβολο, οἱ ἐγωϊστικοί καί ὑπερήφανοι λογισμοί. Ἀλλά καί στούς δυό καί σ᾽ ὅλους τούς πειρασμούς, μέτοχος εἶναι καί ὁ διάβολος. Στήν περίπτωση τῆς ταπεινοφροσύνης - τῆς ὁποίας ὁ διάβολος εἶναι καί φοβερός σατανάς (στά ἑβραϊκά «σατάν» σημαίνει, ἐχθρός), πολεμάει μέ λύσσα τήν ταπείνωση καί βρίσκει πολλούς τρόπους: Μέ τούς ἐπαίνους, τίς κολακεῖες, τήν ἀλαζονεία, τή ματαιοδοξία, τή φιλαυτία, καί χίλιες δυό γοητευτικές, γιά τόν ἄνθρωπο, φιλοδοξίες. Ἡ πιό βέβηλη, ὅμως, μάσκα ὑποκρισίας, πού προσβάλλει ἐξουθενωτικά τήν ταπείνωση, εἶναι ἡ ταπεινοσχημία καί ἡ ταπεινολογία. Ἄλλο τό προσωπεῖο, καί ἄλλο ἡ προσωπικότητα. Ἄλλη ἡ μάσκα τῆς ὑποκρισίας, καί ἄλλη ἡ πραγματικότητα τῆς ἀληθινῆς καί γνήσιας ταπεινο- φροσύνης. Ἄλλο το χρυσάφι, κι ἄλλο ἡ χρυσοθωριά. Ἡ ταπεινοσχημία εἶναι ψεύτικη ταπείνωση. Τό λέει καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Τό μέν σχῆμα πολύ, ἡ δέ ἀλήθεια οὐδαμοῦ»! Ὁ ὅσιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος τό διατυπώνει σέ προσωπικό τόνο, λέγοντας: «Ἔξωθεν εὐλαβοῦμαι μετά σπουδῆς, καί ἔνδοθέν εἰμι βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ». Ἐξωτερικά δείχνω πώς εἶμαι εὐσεβής, ἐνῶ ἐσωτερικά εἶμαι βδέλυγμα καί ἀηδία. «Ταύτης γάρ ἐκτός, ὀρθός βίος οὐχ ἵσταται» (Ὅσιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος). Χωρίς γνήσια καί αὐθεντική ταπείνωση, δέν ὑπάρχει πνευματική ζωή.

"O.T."