Η ΑΝΕΚΦΡΑΣΤΟΣ ΩΡΑΙΟΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΝ – Του Παναγιώτου Γκιουλέ

«Την ωραιότητα της Παρθενίας σου και το υπέρλαμπρον το της αγνείας σου, ο Γαβριήλ καταπλαγείς, εβόα σοι, Θεοτόκε· Ποίον σοι εγκώμιον, προσαγάγω επάξιον· τι δε ονομάσω σε; απορώ και εξίσταμαι· διο ως προσετάγην, βοώ σοι· Χαίρε η Κεχαριτωμένη» (Θεοτοκίον Γ΄ ήχου του Ακαθίστου Ύμνου).                              

Έκθαμβος και εξαπορώ προ του δυσαναβάτου θεολογικού ύψους «ανθρωπίνοις λογισμοίς» και του δυσθεωρήτου μυστηριακού βάθους και «Αγγέλων οφθαλμοίς», μυστηρίου της ωραιότητος της παρθενίας της Θεομήτορος, ο Πρωτοστάτης Άγγελος Γαβριήλ, που κατά την έκφρασιν του υμνογράφου του Ακαθίστου Ύμνου «ουρανόθεν επέμφθη ειπείν τη Θεοτόκω το Χαίρε… εξίστατο και ίστατο κραυγάζων προς αυτήν τοιαύτα»: Ποιό ουράνιο θείο και ανθρώπινο εγκώμιο μπορώ να σου προσφέρω επάξιο και πως μπορώ να σε ονομάσω Πάναγνε Θεοτόκε Παρθένε «απορώ και εξίσταμαι! Διο ως προσετάγην, βοώ σοι· Χαίρε η Κεχαριτωμένη!».                                                                                                        

Απορεί και εξίσταται κι’ αυτός ακόμη ο θεοφώτιστος Αρχαγγελικός νους του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, προ του ανεκφράστου κάλλους της Παρθενίας της Θεομήτορος και γι’ αυτό έκθαμβος αναφωνεί: «Χαίρε Κεχαριτωμένη…».  

                       

Απορεί και εξίσταται κι’ αυτός ακόμη ο θεόπνευστος Αρχαγγελικός νους, προ του ανεκφράστου Παρθενικού κάλλους της Θεομήτορος, και δι’ αυτό αδυνατεί να της εκφράση και να της προσφέρη το επάξιον Αρχαγγελικόν εγκώμιον και όνομα, γιατί, όπως μας ερμηνεύει η ουρανόφθογγος θεολογική γλώσσα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, ο ουρανόσταλτος, Αρχάγγελος, εγνώριζεν ότι «ταύτην ουκ ανθρωπίνη γλώττα, ουκ αγγέλων νους υπερκόσμιος κατ’ αξίαν ευφημήσαι δύναται, δι’ ης ημίν δέδοται την δόξαν Κυρίου τηλαυγώς κατοπτρίζεσθαι» (Β΄ Κορ. γ: 15), Ιωάννου του Δαμασκηνού, εγκώμιον πρώτον εις την κοίμησιν (Ε.Π.Ε. 9, 2, 1). Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει ανθρώπινη γλώσσα ούτε και υπερκόσμιος αγγελικός νους, που να μπορέση να υμνήση επάξια Αυτήν, δια της οποίας μας εδόθη η δυνατότης να βλέπουμε σαν σε κάτοπτρα καθαρά την άκτιστη δόξα του Κυρίου!... Γι’ αυτό ο Αρχάγγελος, προ της ανεκφράστου ωραιότητος της Παρθενίας της Θεοτόκου, μένει έκθαμβος και εκστατικός, αδυνατών να της απευθύνη το επάξιον εγκώμιον και όνομα, που να αρμόζη στην ουράνια άκτιστη δόξα του υπεραρχαγγελικού παρθενικού κάλλους της και την χαιρετίζει «ως προσετάγη» με τον ανεπανάληπτο εκείνον Αρχαγγελικό χαιρετισμό: «Χαίρε Κεχαριτωμένη· ο Κύριος μετά σου· ευλογημένη συ εν γυναιξί» (Λουκ. α: 28).                                                                                                   

«Καλόν το του αγγέλου προς την υπέρ άγγελον το πρόσφθεγμα· χαράν γαρ φέρει παγκόσμιον αναφωνεί ερμηνεύουσα η θεόφθογγος θεολογική γλώσσα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού. Όντως εύρες χάριν η αξία της χάριτος γεωργήσασα και πολύχουν (μεστωμένον στάχυν) δρεψαμένη (θερίσασα). Εύρες χάριτας άβυσσον την ολκάδα (το καράβι) της διπλής παρθενίας τηρήσασα· και την ψυχήν γαρ παρθένον ετήρησεν ου του σώματος έλαττον (ολιγώτερον). Όθεν και η του σώματος παρθενία τετήρητο. Και τέξη, φησίν (της λέγει) υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν· Ιησούς δε σωτήρ ερμηνεύεται· αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού από ανομιών αυτών (Λουκ. α: 31)…  Πως έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω; Αδύνατα πράγματα φθέγγεσαι λέγει… Προς ην ο της αληθείας άγγελος· Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε, και δύναμις Υψίστου επισκιάσει σοι· διο και το γεννώμενον άγιον κληθήσεται Υιός Θεού… Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου (Λουκ. α: 34). Ω βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως Θεού… Ω απλήστου αγαθότητος του Θεού· ω αγάπης ουκ εχούσης έρευναν. Ο καλών τα μη όντα ως όντα, ο πληρών τον ουρανόν και την γην, ου ο ουρανός θρόνος, η γη δε υποπόδιον (Ρωμ. δ: 17), ευρύχωρον ενδιαίτημα (κατοικητήριον) της οικείας δούλης εποιήσατο την γαστέρα και εν αυτή το πάντων καινότερον αποτελεί μυστήριον. Θεός γαρ ων άνθρωπος γίνεται, υπερφυώς τε τω χρόνω της κυήσεως τίκτεται και διανοίγει μήτραν τα κλείθρα της παρθενίας μη λυμηνάμενος και αγκάλαις γηΐνας βαστάζεται το της δόξης απαύγασμα, ο χαρακτήρ της του Πατρός υποστάσεως, ο φέρων τα πάντα τω ρήματι της δυνάμεως αυτού (Εβρ. α: 3). Ω θείων αληθώς θαυμάτων· ω μυστηρίων των υπέρ φύσιν και έννοιαν· ω παρθενικών αυχημάτων (καυχημάτων) των υπέρ άνθρωπον· τι τούτο το μέγα περί σε, ω ιερά μήτερ και Παρθένε μυστήριον; Ευλογημένη συ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου (Λουκ. α: 42). Μακαρία συ ει εν γενεαίς γενεών η μόνη αξιομακάριστος· ιδού γαρ μακαρίζουσί σε πάσαι αι γενεαί, ως προέφησας (Λουκ. α: 48). Συ γαρ ει ο βασιλικός θρόνος, ω παρειστήκεισαν θρόνοι, ήγουν οι άγγελοι, τον εαυτών ορώντες  δεσπότην και κύριον και δημιουργόν εποχούμενον (Ησαΐα στ΄, ι΄). Συ Εδέμ νοητή κεχρημάτικας της πόλαι (της παλαιάς Εδέμ) ιερωτέρα και θειοτέρα· εν εκείνη μεν γαρ Αδάμ χοϊκός ενηυλίζετο (κατοικούσε), εν σοι δε Κύριος εν ουρανού (Γεν. β: 7 – 8 και Κορ. ιε: 47). Σε βάτος προεζωγράφει (προεικόνιζε), πλάκες θεόγραφοι προεχάραξαν, νόμου κιβωτός προϊστόρησε, στάμνος χρυσή και λυχνία και τράπεζα και ράβδος Ααρών η βλαστήσασα εμφανώς προετύπωσεν (8: 2 – 6). Εκ σου γαρ η φλοξ της θεότητος, «ο του Πατρός όρος και λόγος, το γλυκύτερον και ουράνιον μάννα, το όνομα το ανώνυμον το υπέρ παν όνομα, το φως το αΐδιον και απρόσιτον, ο άρτος της ζωής ο ουράνιος, ο αγεώργητος καρπός σωματικός εκ σου ανεβλάστησε» (Φιλιπ. β: 9, Α΄ Τιμ. στ: 16, Ιωάν. στ: 48 – 51, Λουκ. α: 42, Κολ. β: 9). Ιωάννου του Δαμασκηνού, Εγκώμιον εις την κοίμησιν – Η Θεοτόκος, έκδοσις Αποστολικής Διακονίας, 8,9, Ε.Π.Ε. 9). Έτσι θεολογεί ο μέγιστος των πατερικών θεολόγων Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, συνθέτων «μέλος εναρμόνιον ουρανίου θεολογίας», προκειμένου να εξυμνήση και να ερμηνεύση κατά το ανθρώπινο θεολογικό μέτρο, το μέγα και απόκρυφο μυστήριο της Παρθενικής ωραιότητος της Θεομήτορος. Ο Ιωάννης θεολογεί και εκφράζει τη γνήσια και απλανή έκφραση της Ορθοδόξου πίστεως, που στηρίζεται στην μυστική εμπειρία των Αγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Γιατί μόνον οι κεκαθαρμένοι και αγιασμένοι νόες των Αγίων Πατέρων μπορούν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν στο πλήρωμα της Εκκλησίας «το απόκρυφον θεολογικόν μυστήριον της Παρθενίας της Θεοτόκου», ως μετέχοντες της τελειωτικής, σοφοποιού και θεοποιού Χάριτος του Παναγίου Πνεύματος!... Γιατί το αποκεκρυμμένον θεολογικόν μυστήριον της Παρθενίας της Θεοτόκου, υπερβαίνει την οντολογική δυνατότητα του φυσικού ανθρωπίνου λόγου, αλλά και αυτόν ακόμη τον λόγον, που γεννάται από την τελειωτικήν και σοφοποιόν Χάριν του Παναγίου Πνεύματος!... Γιατί, καθώς η θεολογική γλώσσα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού ερμηνεύει και θεολογεί, «η Θεοτόκος μάς αποκαλύπτει τις υπέρ νουν και λόγον τελειωτικές ενέργειες του Αγίου Πνεύματος και όπως ο Υιός είναι Εικόνα του Πατρός και Εικόνα του Υιού είναι το Πνεύμα» (έκδοσις Ορθοδόξου Πίστεως 1, 13), έτσι και η Θεοτόκος, κατά τον Άγιον Γρηγόριον τον Παλαμά, είναι «το θεοπρεπές ταμείον της κορυφαίας ακρότητος των μυστηρίων του Πνεύματος και ένσαρκος εικόνα Αυτού» (Γρηγορίου του Παλαμά, ομιλία εις τα εισόδια, ΕΠΕ 11, ΝΓ΄ 13). Γιατί η Θεοτόκος, κατά τους Πατέρας, έγινε μέτοχος του πληρώματος της Θείας Γνώσεως. Γιατί με την συνεργία της θείας τελειωτικής, σοφοποιού και θεοποιού χάριτος, λέγει νεώτερος Αγιορείτης θεολόγος, η Θεοτόκος «Κατέστη δοχείο της απορρήτου Γνώσεως και Σοφίας της Αγίας Τριάδος!... Έτσι η Θεοτόκος ήνωσε το πλήρωμα της φυσικής Γνώσεως, με την τελειότητα της υπερλόγου Γνώσεως εν τη μυστική σιγή του Πνεύματος. Έτσι υπερέβαλε τόσο στη γνώση, όσο και στην αρετή, όλα τα ανθρώπινα και αγγελικά όντα, ενσαρκώνοντας την υπέρ νουν και λόγον Σοφίαν του Αγίου Πνεύματος» (Χρυσοστόμου μοναχού Διονυσιάτου: «Θεός Λόγος και ανθρώπινος λόγος» σελ. 371). Γι’ αυτό, πάλι ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, θεολογεί και ερμηνεύει ότι ο Θεός, που προγνωρίζει τα πάντα «πριν γενέσεως αυτών», προεγνώριζε και την υπέρλογον τελειότητα και ωραιότητα της Παρθενίας της Θεοτόκου και γι’ αυτό προ πάσης κτίσεως, την προώρισε και την επέλεξεν ως πιο άξια γυναίκα από όλες τις γυναίκες όλων των γενεών, για να υπηρετήση, ως συνεργός, την αρχαία βουλή του Θεού «περί της του Λόγου σαρκώσεως και της ημών θεώσεως». Και γι’ αυτό ο Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής λέγει, ότι η Θεοτόκος «ως προεπινοούμενος και τέλειος σκοπός της Δημιουργίας (προς Θαλάσιον, PG 90, 620), υπήρχε πάντοτε στην προαιώνια βουλή της Αγίας Τριάδος, η οποία κατά τον Άγιον Νικόδημον τον Αγιορείτη «έχαιρε και υπερέχαιρε προ του αιώνος, προγιγνώσκουσα, κατά την θεαρχικήν ιδέαν, την αειπάρθενον Μαριάμ, ως νέα Εύα, που εγίνετο συνεργός και τροφός στο παμμέγιστον Μυστήριον της θείας ενανθρωπήσεως» (Νικοδήμου του Αγιορείτου, «Αόρατος Πόλεμος» και Χρυσοστόμου μοναχού Διονυσιάτου «Θεός Λόγος και ανθρώπινος λόγος», σελ. 372). Γι’ αυτό ο ιερός Χρυσόστομος θεωρεί την Θεοτόκον Μαρίαν ως το μοναδικόν και παμμέγιστον θαύμα, μετά τον Θεάνθρωπον πάσης ορατής και αοράτου κτίσεως, λέγων: «ουδέν τοίνυν εν βίω οίον η Θεοτόκος Μαρία περίελθε, ω άνθρωπε, πάσαν την κτίσιν τω λογισμώ και βλέπε, ει έστι ίσον ή μείζον της Αγίας Θεοτόκου Παρθένου· περινόστησον την γην, περίβλεψον την θάλασσαν, πολυπραγμόνησον τον αέρα· τους ουρανούς τη διανοία ερεύνησον· τας αοράτους πάσας δυνάμεις ενθυμήθητι, και βλέπε, ει εστίν άλλο τοιούτον θαύμα εν πάση τη κτίσει!...» ((λόγ. εις την Αγίαν παρθένον τόμ. ε' σελ. 876 Εκδ. Ετόν.). Αλλά και ο μέγας ησυχαστής του Αγίου Όρους, Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο μυστικός εραστής του θείου κάλλους της Θεομήτορος παρουσιάζει την θεοτόκον ως λαμπρόν πνευματικόν ουρανόν, από τον οποίον ανέτειλεν ο άδυτος ήλιος της δικαιοσύνης, που την εχαρίτωσε περισσότερον, από όλους τους υπέρ άνω του φυσικού ουρανού, χαριτωμένους! Γι’ αυτό πλήρης θαυμασμού για τον υπερουράνιον πλούτον των θείων χαρισμάτων Της, έκθαμβος αναφωνεί· «Τις σου το θεαυγές κάλλος υπογράψαι Θεομήτορ Παρθένε, λόγος; Ου γαρ έστι τα σα λογισμοίς και λόγοις ορίζειν· πάντα γαρ υπερβαίνει και νουν και λόγον. Υμνείν δ’ όμως, έξεστι σού φιλανθρώπως προσιεμένης. Συ γαρ χαρίτων απασών χωρίον και πλήρωμα καλοκαγαθίας παντοίας και πίναξ έμψυχος αρετής τε και χρηστότητος πάσης, ως μόνη πάντων ηξιωμένη συλλήβδην των του Πνεύματος Χαρισμάτων…» (Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ομιλία ΝΓ΄ 13, Ε.Π.Ε. 11). Γι’ αυτό και ο νεώτερος εραστής του θείου κάλλους της Θεομήτορος, ησυχαστής του Αγίου Όρους πατήρ Θεόκλητος Διονυσιάτης, λέγει ότι «η Παναγία ομοιάζει αν έχη τίποτε όμοιον η υπέρ νουν και έννοιαν Θεοτόκος – με ένα εξαίσιον, υπερκόσμιον, ουράνιον θέαμα και άκουσμα νοητόν, μυστικόν, υπέρ αίσθηση, οι διαστάσεις του οποίου, σε αγαθότητα, κάλλος και αγιότητα, υπερβαίνουν όχι μονάχα όλα τα ανθρώπινα πνευματικά μεγέθη, αλλά και όλα τα ουράνια, πλην του Θεού. Και η τικτομένη (πνευματική) ηδονή, στην καρδιά και στο νου εκείνων, που έχουν πνευματικές αισθήσεις οράσεως και ακοής, δηλαδή των Αγίων, τους θέλγει, τους μεθά νηφαλίως και τους αλλοιώνει θείω έρωτι. Οπότε προκαλούνται θαμβος, θαυμασμός, άρρητη γλυκύτητα, ξύπνημα πνευματικών πόθων, ίλιγγος πνευματικός και εκστατικές ερωτικές στροφές. Και τι δεν είναι μεγάλο, θαυμαστό και εξαίσιο στην γεννήσασα «Θεόν σεσαρκωμένον» υπέραγνον Μαρίαν; Όλα! Η ίδια ολόφωτη, μέσα στο άκτιστο φως και μέσα της το πλήρωμα του φωτός της Αγίας Τριάδος, στο φως της υψίστης αγιότητος, υπερχερουβικής καθαρότητος και υπερφυσικής δόξης. Όχι μόνο σκεύος του Θεού, αλλά και θρόνος χερουβικός, όπουολόκληρος ο άπειρος Θεός-Λόγος κατώκησε στην άχραντον κοιλίαν της! Και το θεότευκτο πνευματικό κάλλος της, το αμήχανο και απερίγραπτο, που έτρωσε με πόθον απαθή τις ψυχές των θείων Πατέρων, τους μετέβαλε σε κιθάρες μουσουργικές, επάνω στις οποίες το πλήκτρο του αγίου Πνεύματος συνέθεσε παναρμόνιες μελωδίες στη χάρη Της και στη δόξα Της, όπως τις ακούμε στις Υμνολογίες και στους Εγκωμιαστικούς Λόγους των…» (Μοναχού Θεοκλήτου Διονυσιάτου «Μαρία η Μητέρα του Θεού», σελίδες 14 – 15).        

Με αυτές τις παναρμόνιες υμνολογικές μελωδίες ουρανίου θεολογίας, που συνέθεσαν και εμελώδησαν μέσω της Εκκλησίας οι θείω έρωτι πτερούμενοι, κεκαθαρμένοι νόες των Αγίων Πατέρων, για να υμνήσουν την ωραιότητα της Παρθενίας της Πανάγνου Θεομήτορος, ας υμνήσουμε και ημείς οι ελάχιστοι της Ορθοδόξου πνευματικότητος και ζωής, για να παρακαλέσουμε την αειπάρθενον Μητέρα του εξ Αυτής τεχθέντος «εν σαρκί», Υιού και Λόγου του Πατρός, να μεσιτεύη πάντοτε, για την προσωπική σωτηρία όλων των Ορθοδόξων Χριστιανών, προς δόξαν του Παναγίου Του Ονόματος! Αμήν.

Δεν υπάρχουν σχόλια: