"Ορθόδοξοι" Ψυχοθεραπευτές και Μετανεοτερικότητα -- Του αειμνήστου Ιωάννου Κορναράκη, Ομότιμου, Καθηγητού Ποιμαντικής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Η πληροφορία του πρώτου τεύχους του περιοδικού ΨΥΧΗΣ ΔΡΟΜΟΙ (Ιούνιος 2011, τεύχος 1, σελ. 156 εξ.), ότι, «Η τελευταία δεκαετία είδε να ανατέλλει μια καινούργια πρωτοβουλία στο στάδιο της συνάντησης ορθόδοξης Θεολογίας και Ψυχολογικών Επιστημών», είναι ενδιαφέρουσα εκ πρώτης όψεως.

Συγκεκριμένα, η εν λόγω πληροφορία δίνει την εντύπωση ότι με αυτήν την συζυγία Ορθόδοξης Θεολογίας και Ψυχολογικών επιστημών, καλείται η πρώτη –με την παρουσία της σε διεθνείς χώρους και περιβάλλοντα επιστημονικά– να δώσει τα δικά της μηνύματα στους σχετικούς ανθρώπινους προβληματισμούς, μέσω ενός μεγάλου πλήθους εκπροσώπων της, οι οποίοι θα εκφράζουν –ο καθένας με τον δικό του τρόπο– τα θεολογικά αυτά μηνύματα και, μάλιστα, ανάλογα με τον βαθμό της βιούμενης προσωπικής ορθόδοξης πίστη τους, αλλά και ανάλογα, βεβαίως, και με την θεολογική τους κατάρτιση.

Ωστόσο, αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι, σε μια τέτοια περίπτωση, η δυνατότητα προσφοράς θεολογικού μηνύματος από ορθοδόξους ψυχοθεραπευτές, κινδυνεύει να εμπλακεί στο πρόβλημα του κάθε ψυχοθεραπευτή να χειρίζεται και να διαχειρίζεται εποικοδομητικά δύο ταυτότητες: του ορθόδοξου πιστού (κληρικού ή λαϊκού) και του επαγγελματία επιστήμονα.

Οι δυο αυτές ταυτότητες, υφιστάμενες σε ένα άτομο, διακρίνονται εμφανώς για τις ουσιαστικές λειτουργικές και άλλες διαφορές τους, όπως αυτές γίνονται διακριτές από τους διαφορετικούς κοινωνικούς τους ρόλους. Δεν είναι, συνεπώς, δυνατόν να ταυτίζονται λειτουργικώς, αλλά και να ισοζυγίζονται αξιολογικώς.

Πέραν, όμως, αυτού του γεγονότος –ως ενυπάρχοντος στο ίδιο άτομο, στον ίδιο φορέα–, οι δύο αυτές ταυτότητες βρίσκονται υποχρεωτικώς υπό την κηδεμονία ενός ανθρώπινου ψυχισμού. Βρίσκονται, δηλαδή, υπό την κηδεμονίαν, όχι μόνον του συνειδητού, αλλά –το χειρότερο– και υπό την κηδεμονίαν του ασυνειδήτου ψυχισμού. Ιδιαίτερα εμπλέκονται, ούτως η άλλως, σε υποσυνείδητες ενδοψυχικές συναρτήσεις, οι οποίες διαταράσσουν την σχέση του φορέα τους με την οφειλομένη θεραπευτική πρακτική!

Τα ακόλουθα δύο παραδείγματα στηρίζουν του λόγου το ασφαλές.

1. Κληρικός ψυχίατρος πρότεινε –ως θέμα προς συζήτηση από ομάδα ψυχιάτρων, ψυχολόγων και θεολόγων– προσωπικό του πρόβλημα, το οποίο συνειδητοποίησε κατά την συμβουλευτική του συζήτηση με τους γονείς ενός αλλόθρησκου παιδιού, την θεραπευτική φροντίδα του οποίου είχε ο ίδιος αναλάβει: ενώ ήθελε να μιλήσει στους γονείς αυτούς, ως κληρικός, για την θρησκευτική πλευρά της συγκεκριμένης περιπτώσεως, κάποια εσωτερική αναστολή τον εμπόδισε να αρθρώσει τον λόγο που επιθυμούσε. Την επόμενη Κυριακή, ωστόσο, στο κήρυγμά του, μίλησε ελεύθερα επί του θρησκευτικού αυτού θέματος.

Εξετάζοντας το ζήτημα, η ομάδα κατέληξε στο συμπέρσμα ότι, εν προκειμένω, ο εν λόγω κληρικός ψυχίατρος ενήργησε με δύο ταυτότητες, η μία εκ των οποίων –η ψυχιατρική ταυτότητα– απώθησε την άλλη –την ιερατική ταυτότητα–, η οποία θα μείωνε πιθανώς, στα μάτια των γονέων, το κύρος της ιατρικής του εικόνας. (Σημειωτέον ότι, σε μια τέτοια απώθηση, δεν απουσιάζει μια νύξη εσωτερικής ενοχής για την απώθηση της ιερατικής του συνειδήσεως).

2. Αντίθετο περιστατικό εντοπίσθηκε σε αίθουσα αναμονής ψυχιατρικού ιατρείου: ο ψυχίατρος (λαϊκός με θεολογικό πτυχίο) υποχρέωνε τους αναμένοντας ασθενείς να κρατούν κομποσχοίνι μέχρις ότου να έλθει η σειρά τους να εξετασθούν. Ο παθών που έδωσε την πληροφορία, εκράτησε το κομποσχοίνι επί δύο ώρες!!!

Είναι προφανές ότι, ο εν λόγω ψυχίατρος –με έντονη θρησκευτική συνείδηση (και ιεραποστολική δράση)– συνεπαρμένος από την θρησκευτική του αυτοσυνειδησία, απώθησε την ψυχιατρική του ταυτότητα.

Τα δύο αυτά παραδείγματα δείχνουν το πόσο προβληματικός, ή επικίνδυνος, μπορεί να αποδεικνύεται, για την ορθόδοξη θεολογία, ο όρος ή ο τίτλος ορθόδοξος ψυχοθεραπευτής, σε κάποιες περιπτώσεις πρακτικής θεραπευτικής.

Αλλά, στο ίδιο άρθρο του περιοδικού ΨΥΧΗΣ ΔΡΟΜΟΙ και στην ίδια σελ. 156, ο συντάκτης του –εξαίροντας τα «νέα ανοίγματα», που επιτυγχάνει η μετανεοτερικότητα– επισημαίνει με ικανοποίηση ότι: «η εν γένει καθυστέρηση στη συνάντηση Ορθόδοξης Θεολογίας και μετανεοτερικότητας δεν είχε αποδώσει στον ορθόδοξο κόσμο παρόμοιους καρπούς».

Κατά τον συντάκτη, δηλαδή, η εμφάνιση τοπικών και διεθνών συνεδρίων ορθόδοξων ψυχοθεραπευτών οφείλεται στην συνάντηση της Ορθόδοξης Θεολογίας με την μετανεοτερικότητα, η οποία «απέδωσε καρπούς». Αλλά, ποιούς ακριβώς «καρπούς»; Ας δούμε τους «καρπούς» αυτούς στον ελλαδικό χώρο, μέσω των παρακάτω στοιχείων από τα αρχεία μας.

Α. Λαϊκός ορθόδοξος ψυχοθεραπευτής δημοσιεύει, στο περιοδικό της Εκκλησίας ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ, άρθρο με τίτλο: «Η Ψυχανάλυση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας».

Θεολογικώς, αυτό σημαίνει ψυχανάλυση του Χριστού, αφ’ ης στιγμής στο Μυστήριο αυτό είναι ζων ο Χριστός!!!

Β. Λαϊκός, επίσης, ορθόδοξος ψυχίατρος δημοσιεύει, σε περιοδικό Μητροπόλεως, άρθρο με τίτλο: «Η Ευλογία της Παγκοσμιοποίησης». Το εν λόγω κείμενο έχει σαφώς θριαμβικό χαρακτήρα και δείχνει την ευφροσύνη του

συντάκτη του, ο οποίος χαίρεται γιατί θα έλθει η Παγκοσμιοποίηση ως λαίλαπα και θα καύσει όλες τις παραδόσεις (και, φυσικά, την χριστιανική παράδοση), για να προέλθει, τελικώς, «κάτι νέον»!!!

Γ. Κληρικός ψυχοθεραπευτής –εταίρος σε ημερίδα με θέμα «Ποιμαντική Ψυχολογία και Εξομολογητική»– όταν καλείται σε κάποια στιγμή, να εκφράσει την θέση του ως εξομολόγος, διαρρηγνύει τα ράσα του ότι δεν είναι εξομολόγος, αλλά ψυχοθεραπευτής!!!

Δ. Κληρικός ψυχίατρος είχε εγκαταστήσει στον ενοριακό Ναό, στον οποίο υπηρετούσε, ψυχιατρικό ιατρείο. Όταν μια κυρία από την Σερβία τηλεφώνησε για να πάει να εξομολογηθεί, στο τηλέφωνο βγήκε η ψυχιατρική βοηθός του, η οποία είπε στην κυρία ότι, για να εξομολογηθεί, θα πρέπει πρώτα να περάσει από ιατρική εξέταση –που, τότε στοίχιζε 20.000 δραχμές– και μετά να εξομολογηθεί.

Ε. Ο ίδιος κληρικός ψυχίατρος, μέτοχος σε τηλεοπτική συζήτηση για τον διάβολο, δεν άνοιξε το στόμα του να μιλήσει και να ειπεί την θέση της Εκκλησίας πάνω στο θέμα αυτό. Ήταν μεν παρών, αλλά εκκλησιαστικώς απών. Σχολιάστηκε δυσμενώς από πολλούς τηλεθεατές!

ΣΤ. Ο υποφαινόμενος εγγυήθηκα σε φιλικό ζευγάρι το χριστιανικό ήθος λαϊκού Ψυχιάτρου, εραστή των μοναστηριών, προκειμένου αυτός να αναλάβει την ψυχοθεραπευτική αγωγή της θυγατέρας τους. Ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα, πληροφορήθηκα ότι, ο εν λόγω ψυχίατρος προέτρεψε την θυγατέρα τους να δοκιμάσει μια παθολογική εκτόνωση με ελεύθερες σχέσεις, προτροπή που την ταλαιπώρησε και που ενέπλεξε ολόκληρη την οικογένεια σε μακροχρόνια προβλήματα.

Και μόνον αυτά τα περιστατικά είναι ενδεικτικά των «καρπών» που μπορεί να προκύψουν από ορθόδοξους ψυχοθεραπευτές, οι οποίοι είναι φορείς ενός διπλού τίτλου, το αξιολογικό βάρος του οποίου πέφτει κυρίως στην πρώτη ταυτότητα. Ασυνεπείς και αδιάφοροι για την χριστιανική τους ταυτότητα, ευτελίζουν μαζί και το επαγγελματικό τους ήθος.

Το πρόβλημα, δηλαδή, που προκαλεί η συνύπαρξη δύο ταυτοτήτων σε ένα άτομο είναι φανερό και αυτονόητο! Διότι, κάθε ταυτότητα έχει τις δικές της αξιώσεις λειτουργίας, και συνεπαίρνει με την δική της ψυχοδυναμική, ολόκληρο τον φορέα, που την ενστερνίζεται. Μοιάζει με μια ψυχή, στην οποίαν, όμως, συνυπάρχουν δύο ταυτότητες, δηλαδή, δύο ψυχές. Εδώ βγαίνει αληθινός ο άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος, όταν επισημαίνει: «Ανήρ δίψυχος, ακατάστατος εν πάσαις ταις οδοίς αυτού».

Η μεγαλύτερη, όμως, σύγχυση και διαταραχή της προσωπικότητας παρατηρείται στην περίπτωση του ορθόδοξου ψυχοθεραπευτή, ο οποίος έχει περιπτυχθεί τρυφερά την μετανεοτερικότητα. Και τούτο διότι, από δεκαετίας και πλέον, η μετανεοτερικότητα μάχεται την ορθοδοξία της χριστιανικής μας παραδόσεως, ειδικότερα δε την πατερική θεολογία.

Εν προκειμένω, υπενθυμίζουμε ότι, ήδη το 2003, η μετανεοτερικότητα εισέβαλε στον χώρο της θεολογίας της Εκκλησίας, με κείμενο στο περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ, με τίτλο «Το Θεολογικό Υπόβαθρο της Λειτουργικής Αναγέννησης». Στο κείμενο αυτό, η μετανεοτερικότητα αξίωνε διαρκή επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας της Εκκλησίας και του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, με κριτήριο τις εξελίξεις των κοινωνικών επιστημών και της τεχνολογίας!!! Αν η ταυτότητα της Εκκλησίας και το Μυστήριον είναι ο ζων Χριστός, αξίωναν –λίγο πολύ– τον διαρκή επαναπροσδιορισμό του Χριστού! Για τον λόγο αυτόν, είχε καταγγελθεί επισήμως στην Διαρκή Ιερά Σύνοδο, ως διανοίγουσα δρόμο «εντός του χώρου της Αγιωτάτης ορθοδόξου Εκκλησίας, στην σαρωτική των αξιών λαίλαπα της Νέας Εποχής, της Νέας Τάξεως Πραγμάτων στην ζωή του κόσμου!».

Κατά συνέπεια, όταν θεοποιεί την μετανεοτερικότητα, ο μετανεοτερικός ορθόδοξος ψυχοθεραπευτής αντιφάσκει έναντι του ίδιου του εαυτού, διότι αντιφάσκει έναντι της ορθόδοξης ταυτότητάς του. Πρόκειται εδώ για ένα είδος ενδοψυχικής συγκρούσεως και αντιφάσεως, που εγγίζει τα όρια μιας σχιζοφρένειας!!!

Ορθόδοξος, εναντίον του ορθόδοξου(;) εαυτού του!

Με την ευλογία της μετανεοτερικότητας, ο ορθόδοξος ψυχοθεραπευτής αρνείται το αγιοπνευματικό κύρος της θρησκευτικής του ταυτότητας. Και με τις θεωρίες και τις θέσεις του, επιδιώκει την κατασκευή μιας «ορθόδοξης θεολογίας», η οποία καταντά φάντασμα της υπολανθάνουσας, στον ασυνείδητο ψυχισμό του, ανορθοδοξίας!!!

Ας απαλειφθεί από τα τοπικά και διεθνή συνέδρια των ορθοδόξων ψυχοθεραπευτών ο πρώτος χαρακτηρισμός των συνέδρων: «ορθόδοξος». Και τότε, ας γράφουν κι ας κηρύττουν ό,τι θέλουν.

Ας μη διαπομπεύεται η Ορθοδοξία με τον όρον αυτόν!

Τους «αγλαούς καρπούς» των μετανεοτερικών αυτών συνεδρίων ας τους κρατήσουν για τη δική τους ανορθοδοξία! Ιδίως οι παροικούντες εν Ελλάδι ψυχοθεραπευτές που μας έχουν επαρκώς αποδείξει την δική τους ανορθοδοξία!!!

 

Πηγή: Περιοδικό «Κοσμάς Φλαμιάτος», τχ. 10 (2011).