Ιερομόναχος Ευθύμιος Τρικαμηνάς. ερμηνεία του 15ου Κανόνος από το νέο βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε.

Ὁ Μ. Γεδεών ἐπισημαίνει τό γεγονός ἀναφέροντας τά ἑξῆς: «Οὗτος (ὁ διάδοχος δηλαδή τοῦ Μιχαήλ τοῦ Η΄, αὐτοκράτωρ Ἀνδρόνικος ὁ Παλαιολόγος) καί τήν τοῦ Ξηροποτάμου Μονήν ἐκ βάθρων ἀνήγειρεν, ἀλλ’ οὐκέτι προσέφυ τό μανητάριον, ὅπερ ἐν τῇ μνήμῃ τῶν ἁγίων 40 μαρτύρων ὑποκάτωθεν τῆς ἁγίας Τραπέζης κατ’ ἔτος ἐφύετο αὐτομάτως, διά το βεβηλωθῆναι τό ἅγιον θυσιαστήριον ὑπό τῶν εἰρημένων λατινοφρόνων» (ὅπ. ἀν., σελ. 145).

Διά νά γίνη σαφής ἡ πρό συνοδικῆς κρίσεως ἀποτείχισις τῶν ἁγιορειτῶν ὁσιομαρτύρων ἀναφέρομεν τά ἑξῆς ἀπό τόν Ἀνδ. Δημητρακόπουλο: «Μετ’ ὀλίγους μῆνας ἐτελεύτησεν ὁ Πατριάρχης Ἰωσήφ (ὁμιλεῖ διά τήν Δευτέρα πατριαρχία τοῦ Ἰωσήφ μετά τήν ἐκθρόνισι τοῦ Βέκκου) ὅν διεδέξατο ὁ ἐκ Κύπρου Γρηγόριος. Ἐπί τῆς πατριαρχίας τούτου συνελθόντες ἐν τῷ ναῷ τῶν Βλαχερνῶν οἱ ζῆλον ὑποκρινόμενοι κληρικοί, (αὐτοί οἱ κληρικοί πού ἐπεδείκνυον ἰδιαίτερο ζῆλο) κατεψηφίσαντο καθαίρεσιν παντελῆ ἐκείνων τῶν ἀρχιερέων καί κληρικῶν, ὅσοι τῷ βασιλεῖ Μιχαήλ τοῦ δόγματος ἐκοινώνησαν, καί ὅσοι ἐπί τοῦ Πατριάρχου Ἰωάννου Βέκκου χειροτονίαν ἐδέχθησαν, “κἄν αὐτός ἦν χειροτονητής κἄν ἐκ προτροπῆς ἐκείνου ἐχειροτόνησαν ἕτεροι, πλήν ἐπί τοῖς ἐντός τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τοῖς δ’ ἐκτός ἐπιτιμηθεῖσι κατά καιρόν ἀνίεσθαί τε καί ἐνεργεῖν · διώκταις δέ πρόστιμον εἶναι τήν εἰσαεί ἀπραξίαν, κἄν ἐντός εὑρίσκωνται κἄν ἐκτός τοῖς δέ ἄλλοις τῶν κληρικῶν ἐπιτιμηθεῖσι τήν λύσιν δίδοσθαι”» (Δημητρακόπουλος, ὅπ. ἀν., σελ. 113). Ἐδῶ ἀναφέρεται ὅτι μετά τήν ἐκθρόνισι τοῦ Βέκκου, ὁ δεύτερος διάδοχός του Γρηγόριος ὁ ἐκ Κύπρου, συνοδικῶς καθήρεσε ὅσους ἐχειροτονήθησαν ἀπό τον Βέκκο ἤ ἐχειροτονήθησαν μέ τήν προτροπήν του. Τόση

ἀκρίβεια εἶχαν οἱ Πατέρες τότε εἰς τά θέματα τῆς πίστεως, ὥστε οὔτε αὐτούς πού ἐχειροτόνησε ὁ Βέκκος, πρίν κατακριθῆ συνοδικῶς, ἄφησαν ἀτιμώρητους!

Διά δέ τήν συνοδική καταδίκη τοῦ Βέκκου καί τῶν σύν αὐτῷ λατινοφρόνων ὁ Ἀνδ. Δημητρακόπουλος ἀναφέρει τά ἑξῆς: «Ὁ Βέκκος περιωρισμένος ὤν ἐν Προύσῃ, ἀπῄτει

ὅπως αὖθις ἐξετασθῶσι τά κατ’ αὐτόν ὑπό συνόδου. Ἐν ἔτει οὖν 1284 συνεκροτήθη ἐν Κωνσταντινουπόλει σύνοδος ἱερά κελεύσει τοῦ Αὐτοκράτορος Ἀνδρονίκου, ἐν ᾗ παρῆν μέν αὐτός τε καί ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος καί ὁ Ἀλεξανδρείας Ἀθανάσιος (οἱ δ’ ἄλλοι Πατριάρχαι καί ἀπόντες συνῄνουν καί τήν εὐσεβῶς καί ἐνθέσμως γεγονυῖαν ψῆφον ἠσπάζοντο) · συνῆν δέ καί πᾶσα τῶν ἀρχιερέων ὁμήγυρις καί μοναχοί πλεῖστοι καί τῶν λαϊκῶν οἱ ἐλλόγιμοι · παρῆν δέ ἐν αὐτῇ καί ὁ Βέκκος καί οἱ αὐτῷ ὁμόφρονες Κωνσταντῖνος Μελιτηνιώτης καί Γεώργιος Μετοχίτης. Γενομένης δέ διαλέξεως μεταξύ τούτων καί τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου, τοῦ μεγάλου λογοθέτου Θεοδώρου τοῦ Μουζάλωνος, Γεωργίου τοῦ Μοσχάμπαρος καί ἄλλων, κατεφωράθη ὁ Βέκκος, παλίμβουλος ὤν, ὅτι ὥσπερ κύων ἐπί τόν ἴδιον ἐπέστρεψεν ἔμετον. Ὅθεν ἡ σύνοδος αὕτη, ἧς τά πρακτικά ἐμπεριέχονται ἐν τῇ ἱστορίᾳ Γεωργίου τοῦ Παχυμέρη τόμ. β΄ σελ. 90, ἐξέθηκε τόμον δι’ οὗ ἀποκηρύκτους τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας πεποίηται τόν Ἰωάννην Βέκκον καί τούς αὐτῷ ὁμόφρονας ἀρχιδιακόνους τοῦ βασιλικοῦ κλήρου Γεώργιον Μετοχίτην καί Κωνσταντῖνον Μελιτηνιώτην. Ἐν τῷδε τῷ τόμῳ ὑπό τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου συνταχθέντι, μετά τόν πρόλογον τίθεται ἡ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ὁμολογία, ἐν ᾗ ἀποδέδεικται, ὅτι το Πνεῦμα τό ἅγιον ἐκ μόνου τοῦ Πατρός ἐκπορεύεται · ἕπεται δέ ἡ ἀποκήρυξις τῆς ἐν Λουγδούνῳ ἐν ἔτει 1274 γενομένης

ψευδοσυνόδου · ταύτην διαδέχεται ἡ διήγησις τῶν πεπραγμένων ἐν τῇ συνόδῳ πρός ἥν λίβελλον μεταμελείας ἔδωκεν ὁ Βέκκος · ἐπί τούτοις ἕπεται ἡ ψῆφος κατακρίσεως τοῦ Βέκκου καί τῶν αὐτῷ ὁμοφρόνων. Ὁ τόμος οὗτος ἀνεγνώσθη πρῶτον ἐπ’ ἐκκλησίας μεγαλοφώνως, εἶτα ὑπέγραψεν αὐτόν ὁ Αὐτοκράτωρ, ὁ Πατριάρχης, 42 ἐπίσκοποι καί 28 κληρικοί. Διαλυθείσης δέ τῆς συνόδου περιωρίσθησαν οἱ καθαιρεθέντες Βέκκος, Μελιτηνιώτης καί Μετοχίτης εἰς τήν τοῦ Κοσμιδίου Μονήν, εἶτα δέ ἐξωρίσθησαν εἴς τι παράλιον τῆς Βιθυνίας φρούριον, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἐπιλεγόμενον · καί τοῦτο ἦν

πέρας τῶν ταραχῶν, ἅς ὁ Μιχαήλ ἐλεεινῶς διεξήγειρεν» (ὅπ. ἀν., σελ. 116).