ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΣΦΑΛΜΑ ΣΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

Σε προηγούμενο άρθρο ασχοληθήκαμε το λεγόμενο σεληνιακό σφάλμα δηλ.το λάθος που προκύπτει στον υπολογισμό της ημερομηνίας του ΠΆΣΧΑ με βάση τον πίνακα του Μέτωνα.

Επισημάναμε ότι σήμερα ο κύκλος του Μέτωνα δίνει την εαρινή πανσέληνο με καθυστέρηση περίπου ΠΕΝΤΕ ΗΜΕΡΩΝ (πρόπτωση) με αποτέλεσμα να γίνονται λάθη  σε μερικά έτη  στον  υπολογισμό  της πρώτης Κυριακής μετά την εαρινή πανσέληνο (και μετά το Ιουδαϊκό Πάσχα) και ως εκ τούτου να έχουμε παραβίαση των όρων που έθεσε η Α Οικουμενική Σύνοδος για τον εορτασμό του Πάσχα.

Υπάρχουν τριών ειδών προπτώσεις:

1.Η Αληθινή πρόπτωση που υπολογίζεται όταν χρησιμοποιούμε στους υπολογισμούς το τροπικό έτος(=365, 2419879  ημέρες) και είναι ΔΥΟ(2) ώρες και πέντε λεπτά στην διάρκεια μιας 19ετίας.

2.Η αστρονομική πρόπτωση που υπολογίζεται όταν χρησιμοποιούμε το Ιουλιανό έτος (=365,25 ημέρες) και είναι 0,061585μέρες δηλ.1 ωρα και 34 λεπτά στην διάρκεια μιας 19ετίας.Για να μαζευτεί αυτή η πρόπτωση και να συμπληρωθεί μια ολόκληρη μέρα χρειαζόμαστε 19/0,061585=308,5166843 έτη. Σήμερα η αστρονομική πρόπτωση είναι ΠΕΝΤΕ (5) ΗΜΕΡΕΣ. Αυτή χρησιμοποιήσαμε σε όλους τους υπολογισμούς μας. 

3.Η Εκκλησιαστική πρόπτωση. Οι Άγιοι Πατέρες της Α Οικουμενικής Συνόδου ανέθεσαν όπως είναι γνωστό, μέσω του Πατριάρχη Αλεξανδρείας, στους αστρονόμους της πόλεως της Αλεξανδρείας τα σχετικά με τον καθορισμό της  ημερομηνίας του Πάσχα. Οι αστρονόμοι υπολόγισαν τότε ότι από το 44 π.Χ., χρονολογία που τέθηκε σε λειτουργία το Ιουλιανό ημερολόγιο, μέχρι το 325 μ.Χ  πέρασαν 370 χρόνια και γνωρίζοντας ότι το μέγεθος της πρόπτωσης είναι μία ημέρα κάθε 308 έτη, ενσωμάτωσαν στους υπολογισμούς τους 2 ημέρες πρόπτωσης με το σκεπτικό ότι βρισκόμαστε στην δεύτερη 308ετία.Σήμερα η εκκλησιαστική πρόπτωση υπολογίζεται με βάση συγκεκριμένο αλγόριθμο και είναι περίπου 4  ΗΜΕΡΕΣ για την περίοδο 1800-2099 Μ.χ

Ένα άλλο πρόβλημα που υπάρχει στην ημερομηνία υπολογισμού του Πάσχα είναι το λεγόμενο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΣΦΑΛΜΑ. Πριν αποδείξουμε με απλά παραδείγματα τι σημαίνει ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΣΦΑΛΜΑ θα εξετάσουμε τι Σημαίνει ΥΠΕΡΟΧΗ.                                                                                                 

Τι είναι η ΥΠΕΡΟΧΗ

Το Ιουλιανό έτος έχει διάρκεια 365,25  ημέρες, ενώ το τροπικό έτος έχει 365,24219878  μέρες  (τροπικό έτος ονομάζεται η χρονική διάρκεια από την έναρξη της άνοιξης μέχρι την αρχή της επόμενης άνοιξης).Έτσι το Ιουλιανό έτος είναι  0,0078 μέρες μεγαλύτερο του τροπικού έτους. (365,25-365,2422]= 0,0078 μέρες . Συσωρευτικά  προκύπτει ένα σφάλμα μιας ημέρας κάθε 128 χρόνια (το Ιουλιανό καθυστερεί σε σχέση με το τροπικό έτος). Έτσι, σήμερα το Ιουλιανό ημερολόγιο είχε χάσει 13 ολόκληρες μέρες  και σε κάθε 400 χρόνια θα αυξάνεται κατά 3 ημέρες Προκειμένου να παραμείνει η ισημερία στις 21 Μαρτίου (με βάση την οποία ισημερία υπολογίζεται  η πασχαλινή πανσέληνος)  και να υπάρχει συμφωνία ημερολογίου και τροπικού έτους ως προς την ισημερία, πρέπει στο Ιουλιανό ημερολόγιο να προστεθούν 13 μέρες. Αν λάβουμε υπόψη  την υπεροχή των 13 ημερών στον κύκλο του Μετωνα, προκύπτει και το λεγόμενο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΣΦΑΛΜΑ στον υπολογισμό της ημερομηνίας του Πάσχα.

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΦΑΣΚΑ

Οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν ότι το Άγιο Πάσχα να εορτάζεται πάντοτε την ΚΥΡΙΑΚΗ μετά το Πάσχα των Εβραίων, το οποίο Πάσχα των Εβραίων εορτάζεται ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟ που συμβαίνει ΣΤΗΝ ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ ή ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ. Νομικόν Φάσκα  δεν είναι το σημερινό των Εβραίων , αλλά αυτό που προκύπτει από τον μωσαϊκό νόμο –γι’ αυτό και το λένε νομικόν.

Γιατί ενδιαφέρει την ορθόδοξη εκκλησία το νομικόν φάσκα; Επειδή το ορθόδοξο Πάσχα πέφτει την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη εαρινή πανσέληνο (την πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία). Αν όμως η πανσέληνος πέσει Κυριακή, τότε το Πάσχα γιορτάζεται την επόμενη Κυριακή για να μη συμπέσει με το εβραϊκό. Αυτό γίνεται επειδή, όταν η Σύνοδος της Νίκαιας το 325 μ.Χ καθόρισε την ημερομηνία του Πάσχα, υπήρχαν αρκετοί ιουδαΐζοντες χριστιανοί που γιόρταζαν το Πάσχα μαζί με τους Ιουδαίους (τεσσαρεσκαιδεκατίτες θαρρώ λέγονταν και ήσαν πολλοί στη Μικρασία, ιδίως στην Έφεσο· ακόμα υπάρχουν) –και βέβαια αυτό δεν ήταν επιθυμητό από την τότε Εκκλησία, οπότε η Σύνοδος φρόντισε να αποφεύγεται οπωσδήποτε ο συνεορτασμός.

 

ΠΑΣΧΑ 2024

Εορτάζεται την 22 Απριλίου

-------------------------------------------------------------

(Οι ημερομηνίες που γράφονται παρακάτω είναι του π.η. Η ισημερία θεωρείται η 21^η Μαρτίου π.η).

Α ΕΑΡΙΝΗ ΜΕΤΩΝΙΑ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ:16/3 (ΜΗ ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ)

Το Νομικό Φάσκα  εορτάζεται 16/3 ή αμέσως μετά).

Α ΕΑΡΙΝΗ ΜΕΤΩΝΙΑ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ ΔΙΟΡΘΩΜΕΝΗ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΠΤΩΣΗ.16/3-5=11/3 (ΜΗ ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ), επειδή είναι πριν την 21 Μαρτίου π.η.

Α ΕΑΡΙΝΗ ΜΕΤΩΝΙΑ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ ΔΙΟΡΘΩΜΕΝΗ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΜΕ ΥΠΕΡΟΧΗ.11/3+13=24/3 (ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ), επειδή είναι μετά την 21^η Μαρτίου (π.η).

Α ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟ:01/4

Β ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΠΡΙΛΙΟΥ: 08/4

Β ΕΑΡΙΝΗ ΜΕΤΩΝΙΑ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ: 16/3 +30=46-31= 15/4 (15/4-5=11/4 διορθωμένη).(30 είναι οι μέρες μεταξύ δυο πανσελήνων =σεληνιακός μήνας)

Δ ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 22/4 -ΠΑΣΧΑ.

Δηλ. το 2024 θα εορτάσουμε το ΠΑΣΧΑ την πρώτη ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΑΡΙΝΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟ παραβιάζοντας τους όρους της Νικαίας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μηδενίσει στους ακολουθούντες το νέο ημερολόγιο τις μέρες  της  νηστείας των Αγίων Αποστόλων και να ελαττώσει τις μέρες της νηστείας όσων ακολουθούν το ιουλιανό ημερολόγιο.