Αξιότιμε κ. Διευθυντά,
Στις 19 Ιανουαρίου 2018 δημοσιεύτηκε στις «Επιφυλλίδες του Ορθοδόξου Τύπου» άρθρο του ομοτίμου καθηγητού θεολογίας κ. Παν. Μπούμη με τίτλο «Η δημιουργία και η λύση του προβλήματος του Filioque» και έγινε έκκληση από την εφημερίδα να τοποθετηθεί επ’ αυτού κάθε ενδιαφερόμενος.
Ανταποκρινόμενοι σε αυτή την έκκληση, θα θέλαμε κατ’ αρχάς να πούμε ότι η επισήμανση πως έχει γίνει λάθος στη μετάφραση του Ιω. 15,26 από τα ελληνικά στα λατινικά, ότι δηλαδή «τέθηκε στη Βουλγάτα ανεπιτυχώς η πρόθεση a («qui a Patre procedit»), και όχι η ex», αποτελεί κάτι καινούργιο, καθότι ένα τέτοιο ζήτημα δεν γνωρίζουμε να έχει τεθεί στο παρελθόν.
Στις 19 Ιανουαρίου 2018 δημοσιεύτηκε στις «Επιφυλλίδες του Ορθοδόξου Τύπου» άρθρο του ομοτίμου καθηγητού θεολογίας κ. Παν. Μπούμη με τίτλο «Η δημιουργία και η λύση του προβλήματος του Filioque» και έγινε έκκληση από την εφημερίδα να τοποθετηθεί επ’ αυτού κάθε ενδιαφερόμενος.
Ανταποκρινόμενοι σε αυτή την έκκληση, θα θέλαμε κατ’ αρχάς να πούμε ότι η επισήμανση πως έχει γίνει λάθος στη μετάφραση του Ιω. 15,26 από τα ελληνικά στα λατινικά, ότι δηλαδή «τέθηκε στη Βουλγάτα ανεπιτυχώς η πρόθεση a («qui a Patre procedit»), και όχι η ex», αποτελεί κάτι καινούργιο, καθότι ένα τέτοιο ζήτημα δεν γνωρίζουμε να έχει τεθεί στο παρελθόν.
Έτσι αναδεικνύεται άλλη μία πτυχή του ακανθώδους προβλήματος του Filioque και αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία επιστημονική συμβολή στην όλη θεώρησή του. Το θέμα δύναται να τεθεί προς συζήτηση στους διαχριστιανικούς διαλόγους και να αναμένεται με ενδιαφέρον η τοποθέτηση των Δυτικών και κυρίως των Ρωμαιοκαθολικών.
Από κει και πέρα ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι είναι υπερβολικό να ανάγεται στο φιλολογικό αυτό ζήτημα «η δημιουργία και η λύση του προβλήματος του Filioque», όπως αναγράφεται στον τίτλο του άρθρου, άποψη, η οποία ενδεχομένως απορρέει από την ανακάλυψη της εν λόγω πτυχής του Filioque και την πρωτοτυπία του άρθρου.
Το πρόβλημα του Filioque είναι πρωτίστως θεολογικό, όπως αποδεικνύεται από την ιστορικοδογματική έρευνα. Η επίλυση του ανωτέρω φιλολογικού ζητήματος δεν επιφέρει αυτομάτως τη λύση του όλου προβλήματος. Η αντικατάσταση της πρόθεσης a από την πρόθεση ex στη μετάφραση του Ιω. 15,26, την οποία προτείνει ο κ. καθηγητής, δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη την άρση της διδασκαλίας των Ρωμαιοκαθολικών ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από Πατέρα και Υιό «ως εκ μιας αρχής» η της διδασκαλίας τους ότι ο Υιός έχει το ιδίωμα να εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα ως ομοούσιος με τον Πατέρα.
Η διαπραγμάτευση λοιπόν της φιλολογικής πτυχής, που αναδεικνύει το άρθρο, δεν επαρκεί για την εξάλειψη του όλου προβλήματος• απαιτείται και η διαπραγμάτευση των θεολογικών παραμέτρων του στους διαλόγους. Η λύση του προβλήματος του Filioque έγκειται στην παραδοχή του εσφαλμένου της διδασκαλίας του, καθώς βέβαια και στην απάλειψή του από το Σύμβολο της Πίστεως, όπως έχει από πολλούς επισημανθεί στο παρελθόν και το επισημαίνει και ο κ. καθηγητής στο άρθρο του.
Με εκτίμηση,
Οι συντάκτες
Μιχαήλ Βασ. Γαλενιανός, Δρ. Θεολογίας, Δρ. Φιλοσοφίας
Χρήστος Γαρνάβος, M. Phil. Θεολογίας και Νομικής
Σπύρος Πρωτόπαπας, M. Phil. Θεολογίας
Μιχάλης Φύλλας, Θεολόγος
Οι συντάκτες
Μιχαήλ Βασ. Γαλενιανός, Δρ. Θεολογίας, Δρ. Φιλοσοφίας
Χρήστος Γαρνάβος, M. Phil. Θεολογίας και Νομικής
Σπύρος Πρωτόπαπας, M. Phil. Θεολογίας
Μιχάλης Φύλλας, Θεολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου