ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

Εξαίφνης συν τω λόγω του Αγγέλου, ουρανών στρατεύματα, Δόξα εκραύγαζον Θεώ, εν υψίστοις επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία, Χριστός έλαμψεν· ο των Πατέρων Θεός ευλογητός ει.

Ερμηνεία.

Και τούτο το Τροπάριον ακόλουθον είναι με το ανωτέρω· επειδή ερανίσθη από τα λόγια του Ευαγγελιστού Λουκά τα ακολουθούντα με τα λόγια του ανωτέρω Τροπαρίου. «Εξαίφνης, φησίν, εγένετο συν τω Αγγέλω πλήθος στρατιάς ουρανίου, αινούντων τον Θεόν και λεγόντων: «Δόξα εν υψίστοις Θεώ, και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία» (Λουκ. β: 13-14)· ήτοι μαζί με τα λόγια του Αγγέλου συνήλθε πλήθος ουρανίου στρατιάς των Αγγέλων (λείπει η λέξις «Αγγέλων» εδώ, εννοουμένη έξωθεν κατά τον Ευθύμιον τον Ζυγαδηνόν. Τόμος γ΄ εις τον Λουκάν). Λέγει λοιπόν ο θεσπέσιος Κοσμάς, ότι αιφνιδίως και ανελπίστως μαζί με τον λόγον του ενός Αγγέλου, ο οποίος ευηγγελίζετο εις τους Ποιμένας την Γέννησιν του Δεσπότου Χριστού, ήλθον από τον Ουρανόν στρατεύματα αϋλων Αγγέλων, οίτινες έλεγον με μεγάλην φωνήν: «Ας είναι δόξα εις τον Θεόν εν τοις Ουρανοίς»· τούτο γαρ δηλοί το «Εν τοις υψίστοις». Το «επί γης ειρήνη» εις τον ύμνον τούτον κατά δύο τρόπους ημπορούμεν να το εννοώμεν. Πρώτον, ότι το ανθρώπινον γένος πρότερον μεν είχεν έχθραν προς τον Θεόν, διότι επροσκύνουν άψυχα και αναίσθητα είδωλα· τώρα δε δια της ενσάρκου Οικονομίας του Ιησού Χριστού έπαυσε μεν η έχθρα και ο πόλεμος μεταξύ Θεού και ανθρώπων, ουρανίων και επιγείων· εφιλιώθη δε ο άνθρωπος με τον Θεόν τόσον, ώστε και ηνώθη εις μίαν υπόστασιν με αυτόν, ως λέγει ο Θεοφύλακτος· διότι ο Χριστός μεσίτης Θεού και ανθρώπων γενόμενος ειρήνευσε τα ουράνια και επίγεια, και ούτω λάμπει ειρήνη επί γης. Δεύτερον, διότι εγεννήθη επί γης ο Υιός του Θεού, ο οποίος είναι και λέγεται ειρήνη· διότι ο Απ. Παύλος λέγει: «Χριστός εστιν η ειρήνη ημών, ο ποιήσας τα αμφότερα εν» (Εφ. β:14). Ο δε σύνδεσμος «και» έχει την δύναμιν του «γαρ», ως εάν έλεγεν: «Επί γης γαρ ειρήνη». Τούτων ούτω λοιπόν σαφηνισθέντων, ευκόλως καταλαμβάνομεν, διατί λέγει «Δόξα εν υψίστοις Θεώ»· διότι και κατά την πρώτην και κατά την δευτέραν έννοιαν είναι απαραιτήτως οφειλομένη η παρ΄ ημών προς τον Θεόν δόξα και ευχαριστία. Έγινε δε και εν ανθρώποις ευδοκία, τουτέστιν ανάπαυσις του Θεού εις τους ανθρώπους· επανεπαύθη γαρ ο Θεός και ευαρεστήθη εις αυτούς· επειδή πρότερον δεν ευδόκει, ουδέ αρέσκετο εις αυτούς, κατά την ερμηνείαν του Θεοφυλάκτου. Ο δε Ευθύμιος λέγει, ότι η παλαιά ευδοκία του Πατρός, ήτις ήτον το να ενανθρωπήση ο Υιός του, και να σώση τον απολεσμένον άνθρωπον, τώρα επληρώθη. Ο δε Θεσσαλονίκης Γρηγόριος, ευδοκίαν ονομάζει το προηγούμενον θέλημα του Πατρός, το οποίον ήτον η ένσαρκος Οικονομία του Μονογενούς αυτού Υιού. Εκείνο λοιπόν, όπερ προηγουμένως ώρισε και ηθέλησεν ο άναρχος Πατήρ εν τη θεαρχικωτάτη αυτού βουλή δια να τελεσιουργήση εις τους ανθρώπους, τούτο εγένετο τώρα, και εις τέλος ελήλυθεν. Ακολούθως δε επιφέρει ο Μελωδός, ότι ο Χριστός είναι και δόξα εν Ουρανοίς, και ειρήνη επί γης, και ευδοκία εν ανθρώποις· καθότι αυτός εστι δι΄ ον και ου ένεκα ταύτα εγένετο.