Εἶναι θαυμαστό
τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου. Ἀποτελεῖ τό ἔξοχο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ καί τήν
τελειότητα ἀνάμεσα στόν σύμπαντα ὑλικό κόσμο. Ἡ ἀνθρώπινη ἐξοχότητά του βρίσκεται
στά μοναδικά πνευματικά του χαρίσματα τῆς ἀθάνατης ψυχῆς του. Τίποτε δέ μπορεῖ
νά συγκριθεῖ μέ τή συνείδηση, τό λογικό καί τήν ἐλευθερία του. Μονάχα ὁ ἄνθρωπος
χαρακτηρίζεται γιά τό ἦθος καί την πνευματική του ζωή. Καί το μέν ἦθος εἶναι ὁ
σταθερός τρόπος ἠθικῆς συμπεριφορᾶς. Ἕνας τρόπος πού ἀναφέρεται στό σύνολο τῶν
βουλητικῶν καί συναισθηματικῶν ἐκδηλώσεων τῆς προσωπικότητάς του. Εἶναι, κατά
κάποιο τρόπο, ὁ χαρακτήρας τοῦ ἀνθρώπου. Ἄμεση σχέση μέ τό ἀνθρώπινο ἦθος ἔχει ἡ
πνευματική, ἡ ἐσωτερική ζωή, σάν ἔκφραση τῆς θρησκευτικῆς εὐσέβειας. Εἰδικότερα
στόν Ὀρθόδοξο Χριστιανισμό, ἡ πνευματικότητα —ὅπως ἔχει διαμορφωθεῖ— ἐκφράστηκε
καί βιώθηκε στήν ὀρθόδοξη παράδοση καί ζωή. Εἶναι ἡ ζωή τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου.
Ἡ ὀρθόδοξη πνευματικότητα εἶναι Ὀρθοδοξία καί ὀρθοπραξία. Εἶναι θεῖος ἔρωτας. Εἶναι
γνήσια καί αὐθεντική ζωή «ἐν Χριστῷ» καί «κατά Χριστόν». Εἶναι μέθεξη καί ἕνωση
Θεοῦ.
Εἶναι κάθαρση, ἀπάθεια, φωτισμός καί θέωση. Εἶναι μια ἀδιάκοπη «τελεία τῶν τελείων ἀτέλεστος τελειότης» (Ἰωάννης τῆςΚλίμακος). Καί αὐτές οἱ βαθμίδες δεν ἔχουν οὔτε ὅρους, οὔτε ὅρια. Ἡ πνευματική ζωή εἶναι μιά συνεχής πορεία καί μιά ἀνάβαση πρός τίς κορφές. Τέρμα τῆς πορείας καί ἀνάβαση στην κορφή εἶναι μόνο ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅπου καί ὁ θρόνος καί ἡ δόξα Του. «Ὁ νικῶν δώσω αὐτῷ καθίσαι μετ’ ἐμοῦ ἐν τῷ θρόνῳ μου» (Ἀποκ. Γ΄ 21). Ἡ ὀρθόδοξη πνευματική ζωή εἶναι μυστικο–ησυχαστική και ἀσκητική. Ὁ πνευματικός ἀγωνιστής εἶναι νηπτικός καί βιώνει τή μυστική ζωή τοῦ Χριστοῦ. Ὑπόδειγμα ὁ θεῖος και μέγας ἀπόστολος, ὁ Παῦλος: «Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ. Β΄ 20). Ὁ ὀρθόδοξος μυστικισμός δέν εἶναι τίποτ’ ἄλλο παρά ἡ μυστική ἐμπειρία τοῦ θείου. Ἡ μυστική ζωή τοῦ Χριστοῦ, την ὁποία βιώνει ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι ἐνόραση καί ἔλλαμψη. Εἶναι μυστική γεύση τοῦ θείου. Ἡ καρδιά γίνεται χῶρος τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Ὅταν μάλιστα κοινωνεῖ ὁ ἄνθρωπος, γίνεται «σύσσωμος καί σύναιμος Χριστοῦ» (Ἰγνάτιος θεοφόρος). Θεολόγος, μέ τή μυστική ἔννοια, εἶναι αὐτός πού «ἀεί φιλοπονεῖ τήν κάθαρσιν» (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος). Πιό συγκεκριμένα, ἐρωτᾶ καί ἀπαντᾶ ὁ ἴδιος: «Βούλει θεολόγος γενέσθαι καί τῆς θεότητος ἄξιος; Τάς ἐντολάς φύλασσε, διά πολιτείας ἄνελθε, διά καθάρσεως κτῆσαι τό καθαρόν». Ἐάν ἡ ἁμαρτία εἶναι «Θεοῦ ἀλλοτρίωσις» καί «κακόν ἔσχατον», ἡ πνευματική ζωή εἶναι τῆς ψυχῆς ἡ ἀνάπλαση και ἀναγέννηση. «Πᾶσαν ἁγνίσωμεν αἴσθησιν», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Και συνεχίζει: «Καθαρθῶμεν ἀφήν, γεῦσιν, λάρυγγα». «Καθαρθῶμεν τάς αἰσθήσεις καί ὀψόμεθα τῷ ἀπροσίτῳ φωτί τῆς Ἀναστάσεως» (Α΄ὠδή Πασχαλινοῦ Κανόνος). Ἡ μυστική νέκρωση φέρνει τήν ἀνάσταση τῆς ψυχῆς. Κατά τον Απ. Παῦλο: «Ἀπεθάνετε γάρ καί ἡ ζωή ὑμῶν κέκρυπται σύν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ Θεῷ» (Κολ. Γ΄ 3). Ἀφοῦ νεκρωθεῖ τό σαρκικό φρόνημα, ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη βιώνει τό φρόνημα τοῦ Χριστοῦ καί προσεγγίζει τή θέωση. Ἡ δέ θέωση, κατά τόν καθηγητή Ἀνδρέα Θεοδώρου, «ἀποτελεῖ τήν πεμπτουσία τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητος». Ὁ ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς γράφει: «Σάν τό πουλί, πού, ὅταν φθάσει σέ χῶρο χωρίς ἀέρα, γυρίζει πρός τόν ἀέρα, ἔτσι καί σύ γρήγορα γύρισε και φύγε ἀπό τήν παρέα τῶν ἀπίστων, ἀφοῦ μεταξύ τους δέν θα μπορέσεις νά κρατηθεῖς στα φτερά, ἀλλά ἀναγκαστικά θα πέσεις. Ὁ Θεός εἶναι ὁ ἀέρας τῆς ψυχῆς σου. Ἔξω ἀπ’ αὐτόν τόν ἀέρα ἡ ψυχή σου ἀναγκαστικά θά πέσει στή σκόνη καί σάν τό φίδι θά σέρνεται στή σκόνη». Ὁ Κύριος εἶναι ὁ ἀέρας τῆς ψυχῆς. Εἶναι ἡ ψυχή τῆς ψυχῆς μας. Εἶναι ὁ κεκρυμμένος μαργαρίτης». Εἶναι ὁ ἀτίμητος θησαυρός, τοῦ ὁποίου ἡ ἀξία δέ μειώνεται, ἀλλ’ οὔτε ποτέ χάνει τήν ἀξία του. Οἱ θησαυροί τοῦ κόσμου τούτου ἀσφαλίζονται καί κρύβονται, γιά να μή τούς κλέψουν. Ὁ μυστικός ὅμως καί ἀτίμητος αὐτός θησαυρός χαίρει, ὅταν δίνεται καί προσφέρεται. Ὁ Χριστός ἐπιζητεῖ τή συνάντησή Του μέ τούς ἀνθρώπους. Στέκεται ἔξω ἀπ’ την πόρτα τῆς καρδιᾶς, χειμῶνες καί καλοκαίρια –στή ζέστη και τίς καταιγίδες–προσμένοντας τό ἄνοιγμα τῆς θύρας. «Ἰδού ἕστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω ἐάν τις ἀκούση τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, και εἰσελεύσομαι πρός αὐτόν και δειπνήσω μετ’ αὐτοῦ καί αὐτός μετ’ ἐμοῦ» (Ἀποκ. Γ΄ 20). Ἔχουμε χρέος, γράφει ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφσκι, μέ μια ὑπεύθυνη, ἐλεύθερή μας κίνηση, νά παρουσιάζουμε μπροστά στό Θεό τήν ἀνθρώπινη φύση μας, δηλαδή νά ὑπερνικοῦμε τόν κλειστό χαρακτήρα τῆς φύσης μας καί νά δεχόμαστε μέ αὐταπάρνηση τή μυστική ἐκείνη καί φοβερή και ἄρρητη «ὑπερφυσική κατάσταση, τή θέωση». Ἡ ἀνθρώπινη φύση ὀφείλει νά μεταβάλλεται, νά μεταμορφώνεται μέ τή θεία Χάρι. Να ζεῖ στήν κατάσταση τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς μέθεξης Θεοῦ. «Μέγα τό περί Θεοῦ λαλεῖν, ἀλλά μεῖζον τό ἑαυτόν καθαίρειν Θεῷ» (Γρηγόριος Ναζιανζηνός). Ἡ κάθαρση καί ὁ ἁγιασμός τῆς ψυχῆς εἶναι πολύ ὑπέρτερα ἀπό τό κήρυγμα περί Θεοῦ. Τῆς θείας Μεταμόρφωσης τό ἄκτιστο καί μυστικό φῶς θά μᾶς σκεπάζει στήν αἰώνια βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Εἶναι κάθαρση, ἀπάθεια, φωτισμός καί θέωση. Εἶναι μια ἀδιάκοπη «τελεία τῶν τελείων ἀτέλεστος τελειότης» (Ἰωάννης τῆςΚλίμακος). Καί αὐτές οἱ βαθμίδες δεν ἔχουν οὔτε ὅρους, οὔτε ὅρια. Ἡ πνευματική ζωή εἶναι μιά συνεχής πορεία καί μιά ἀνάβαση πρός τίς κορφές. Τέρμα τῆς πορείας καί ἀνάβαση στην κορφή εἶναι μόνο ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅπου καί ὁ θρόνος καί ἡ δόξα Του. «Ὁ νικῶν δώσω αὐτῷ καθίσαι μετ’ ἐμοῦ ἐν τῷ θρόνῳ μου» (Ἀποκ. Γ΄ 21). Ἡ ὀρθόδοξη πνευματική ζωή εἶναι μυστικο–ησυχαστική και ἀσκητική. Ὁ πνευματικός ἀγωνιστής εἶναι νηπτικός καί βιώνει τή μυστική ζωή τοῦ Χριστοῦ. Ὑπόδειγμα ὁ θεῖος και μέγας ἀπόστολος, ὁ Παῦλος: «Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ. Β΄ 20). Ὁ ὀρθόδοξος μυστικισμός δέν εἶναι τίποτ’ ἄλλο παρά ἡ μυστική ἐμπειρία τοῦ θείου. Ἡ μυστική ζωή τοῦ Χριστοῦ, την ὁποία βιώνει ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι ἐνόραση καί ἔλλαμψη. Εἶναι μυστική γεύση τοῦ θείου. Ἡ καρδιά γίνεται χῶρος τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Ὅταν μάλιστα κοινωνεῖ ὁ ἄνθρωπος, γίνεται «σύσσωμος καί σύναιμος Χριστοῦ» (Ἰγνάτιος θεοφόρος). Θεολόγος, μέ τή μυστική ἔννοια, εἶναι αὐτός πού «ἀεί φιλοπονεῖ τήν κάθαρσιν» (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος). Πιό συγκεκριμένα, ἐρωτᾶ καί ἀπαντᾶ ὁ ἴδιος: «Βούλει θεολόγος γενέσθαι καί τῆς θεότητος ἄξιος; Τάς ἐντολάς φύλασσε, διά πολιτείας ἄνελθε, διά καθάρσεως κτῆσαι τό καθαρόν». Ἐάν ἡ ἁμαρτία εἶναι «Θεοῦ ἀλλοτρίωσις» καί «κακόν ἔσχατον», ἡ πνευματική ζωή εἶναι τῆς ψυχῆς ἡ ἀνάπλαση και ἀναγέννηση. «Πᾶσαν ἁγνίσωμεν αἴσθησιν», λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Και συνεχίζει: «Καθαρθῶμεν ἀφήν, γεῦσιν, λάρυγγα». «Καθαρθῶμεν τάς αἰσθήσεις καί ὀψόμεθα τῷ ἀπροσίτῳ φωτί τῆς Ἀναστάσεως» (Α΄ὠδή Πασχαλινοῦ Κανόνος). Ἡ μυστική νέκρωση φέρνει τήν ἀνάσταση τῆς ψυχῆς. Κατά τον Απ. Παῦλο: «Ἀπεθάνετε γάρ καί ἡ ζωή ὑμῶν κέκρυπται σύν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ Θεῷ» (Κολ. Γ΄ 3). Ἀφοῦ νεκρωθεῖ τό σαρκικό φρόνημα, ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη βιώνει τό φρόνημα τοῦ Χριστοῦ καί προσεγγίζει τή θέωση. Ἡ δέ θέωση, κατά τόν καθηγητή Ἀνδρέα Θεοδώρου, «ἀποτελεῖ τήν πεμπτουσία τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητος». Ὁ ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς γράφει: «Σάν τό πουλί, πού, ὅταν φθάσει σέ χῶρο χωρίς ἀέρα, γυρίζει πρός τόν ἀέρα, ἔτσι καί σύ γρήγορα γύρισε και φύγε ἀπό τήν παρέα τῶν ἀπίστων, ἀφοῦ μεταξύ τους δέν θα μπορέσεις νά κρατηθεῖς στα φτερά, ἀλλά ἀναγκαστικά θα πέσεις. Ὁ Θεός εἶναι ὁ ἀέρας τῆς ψυχῆς σου. Ἔξω ἀπ’ αὐτόν τόν ἀέρα ἡ ψυχή σου ἀναγκαστικά θά πέσει στή σκόνη καί σάν τό φίδι θά σέρνεται στή σκόνη». Ὁ Κύριος εἶναι ὁ ἀέρας τῆς ψυχῆς. Εἶναι ἡ ψυχή τῆς ψυχῆς μας. Εἶναι ὁ κεκρυμμένος μαργαρίτης». Εἶναι ὁ ἀτίμητος θησαυρός, τοῦ ὁποίου ἡ ἀξία δέ μειώνεται, ἀλλ’ οὔτε ποτέ χάνει τήν ἀξία του. Οἱ θησαυροί τοῦ κόσμου τούτου ἀσφαλίζονται καί κρύβονται, γιά να μή τούς κλέψουν. Ὁ μυστικός ὅμως καί ἀτίμητος αὐτός θησαυρός χαίρει, ὅταν δίνεται καί προσφέρεται. Ὁ Χριστός ἐπιζητεῖ τή συνάντησή Του μέ τούς ἀνθρώπους. Στέκεται ἔξω ἀπ’ την πόρτα τῆς καρδιᾶς, χειμῶνες καί καλοκαίρια –στή ζέστη και τίς καταιγίδες–προσμένοντας τό ἄνοιγμα τῆς θύρας. «Ἰδού ἕστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω ἐάν τις ἀκούση τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, και εἰσελεύσομαι πρός αὐτόν και δειπνήσω μετ’ αὐτοῦ καί αὐτός μετ’ ἐμοῦ» (Ἀποκ. Γ΄ 20). Ἔχουμε χρέος, γράφει ὁ π. Γεώργιος Φλωρόφσκι, μέ μια ὑπεύθυνη, ἐλεύθερή μας κίνηση, νά παρουσιάζουμε μπροστά στό Θεό τήν ἀνθρώπινη φύση μας, δηλαδή νά ὑπερνικοῦμε τόν κλειστό χαρακτήρα τῆς φύσης μας καί νά δεχόμαστε μέ αὐταπάρνηση τή μυστική ἐκείνη καί φοβερή και ἄρρητη «ὑπερφυσική κατάσταση, τή θέωση». Ἡ ἀνθρώπινη φύση ὀφείλει νά μεταβάλλεται, νά μεταμορφώνεται μέ τή θεία Χάρι. Να ζεῖ στήν κατάσταση τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς μέθεξης Θεοῦ. «Μέγα τό περί Θεοῦ λαλεῖν, ἀλλά μεῖζον τό ἑαυτόν καθαίρειν Θεῷ» (Γρηγόριος Ναζιανζηνός). Ἡ κάθαρση καί ὁ ἁγιασμός τῆς ψυχῆς εἶναι πολύ ὑπέρτερα ἀπό τό κήρυγμα περί Θεοῦ. Τῆς θείας Μεταμόρφωσης τό ἄκτιστο καί μυστικό φῶς θά μᾶς σκεπάζει στήν αἰώνια βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου