Λέμε πώς τό Βάπτισμα σώζει τόν ἄνθρωπο. Ἀλλά πότε και πῶς;
Ἀσφαλῶς μέ τήν ἐνηλικίωση -ἀφοῦ στούς περισσότερους γίνεται σέ νηπιακή ἡλικία- και
μέ τήν συνεχῆ πνευματική καλλιέργεια. Ἡ cultura animi - ἡ καλλιέργεια τῆς ψυχῆς, κατά τόν
Κικέρωνα, δέν εἶχε, βέβαια, τό χριστιανικό περιεχόμενο, τῆς ἐσωτερικῆς, κατά
Χριστό, καλλιέργειας τῆς ψυχῆς, γιά τή σωτηρία τῆς ὁποίας ἔχυσε τό πανάγιο αἷμα
Του στό σταυρό τοῦ Γολγοθᾶ. Στήν κατά Χριστό, πνευματική ζωή, ὑπάρχουν καί
πνευματικές προϋποθέσεις γιά τήν πορεία πρός τήν τελειότητα. Ὅπως οἱ σωματικές ἀσκήσεις
διατηροῦν τό σῶμα σέ καλή κατάσταση -"νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιῆ" - ἔτσι
καί τῆς ψυχῆς ἡ ὑγεία προϋποθέτει ἀσκήσεις πνευματικές. Ἐκτός τῶν ἐπί μέρους
χριστιανικῶν ἀρετῶν, βασική προϋπόθεση ἠθικῆς τελειότητας, εἶναι ἡ ἐγρήγορση, ἡ
ἄγρυπνη προσοχή στόν ἑαυτό μας.
Ὁ φρουρός και φύλακας τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ ἐπαγρύπνηση, ἡ ἑτοιμότητα, ἡ συνεχής προσοχή. Ὅπως ὁ ἄνθρωπος, ἄν δέν προσέξει, χάνει καί αὐτά πού κέρδησε, τό ἴδιο μπορεῖ νά συμβεῖ καί στήν πνευματική ζωή. Συχνά ὁ Κύριος δίδασκε τούς μαθητές Του νά εἶναι προσεκτικοί καί ἄγρυπνοι. Ἄλλοτε, ὅταν τούς μιλοῦσε γιά τήν ἄδηλη ὥρα τοῦ θανάτου ἤ τῆς ξαφνικῆς δευτέρας παρουσίας Του ἤ κατά το πάθος Του, ὅταν ἐκεῖνοι νύσταζαν καί κοιμοῦνταν στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ. "Γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε ποία ὥρα ὁ Κύριος ὑμῶν ἔρχεται" (Ματθ. ΚΔ´ 42), καί "γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε ἵνα μή εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν" (Ματθ. ΚΣΤ´ 41). Ἡ πνευματική ζωή δέν εἶναι παιγνίδι. "Οὐκ ἔστι παίγνια ὁ χριστιανισμός, οὐδέ πρᾶγμα πάρεργον", λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Εἶναι ὑπόθεση σοβαρή. Ἡ πιό σοβαρή καί ὑπεύθυνη τῆς ζωῆς μας. Δέ μπορεῖς νά παίζεις μέ τήν αἰώνια σωτηρία τῆς ψυχῆς σου. «Σέ παρακαλῶ, λέγει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σύρος, ἐσύ πού ἀγωνίζεσαι ν᾽ ἀποκτήσεις "νοῦν νηφάλιον"... ἐν πάσῃ ζωῇ σου μη ἀμελήσης τῆς ἀγρυπνίας τήν πολιτείαν. Διότι ἐξ αὐτῆς ἀνοίγονταί σου οἱ ὀφθαλμοί». Μέ «νοῦν νηφάλιον» καί «ἀγρυπνίαν» ψυχῆς, ὁ ἄνθρωπος φωτίζεται, καί ὅπως τό λουλούδι, καλλιεργεῖται καί ἀνθίζει. Ὅπου νύστα καί ὕπνος καί χαλάρωση καί ἀδιαφορία ψυχῆς, ἐκεῖ καί ὁ διάβολος κάμνει αἰσθητή τήν παρουσία του. Και καθώς χαρακτηριστικά, διδάσκει ὁ Κύριος: "Τό ἀκάθαρτον πνεῦμα... ἐλθόν εὑρίσκει σχολάζοντα καί σεσαρωμένον καί κεκοσμημένον (τόν οἶκον), τότε πορεύεται καί παραλαμβάνει μεθ᾽ ἑαυτοῦ ἑπτά ἕτερα πνεύματα πονηρότερα ἑαυτοῦ, καί εἰσελθόντα κατοικεῖ ἐκεῖ, καί γίνεται τά ἔσχατα τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου χείρονα τῶν πρώτων" (Ματθ. ΙΒ´ 44-45). Ὁ διάβολος δέν εἶναι μόνο πονηρός καί "σατάν"- σατανᾶς (δηλαδή, ἐχθρός), ἀλλ᾽ εἶναι και ἄγρυπνος, ὅσο δέ φαντάζεται κανείς. Ἐμεῖς; Πόσο νωχελεῖς καί νυσταγμένοι, μέ "βεβαρυμένους τούς ὀφθαλμούς"! Ὦ, καί να ᾽χαμε τῶν "ἐλεύθερων πολιορκημένων", "πάντ᾽ ἀνοιχτά, πάντ᾽ ἄγρυπνα, τά μάτια τῆς ψυχῆς μας"! Καί μεῖς, πολιορκημένοι εἴμαστε κάθε ὥρα καί κάθε στιγμή. Ἄγριος πολιορκητής, ὁ διάβολος. Ἀλλ᾽ ἐμεῖς εἴμαστε, ἆραγε, "ἐλεύθεροι πολιορκημένοι"; Ἔχουμε ἐλεύθερο πνεῦμα; Αὐτό τόν ἀόρατο ἐχθρό ἐννοοῦσε ὁ Κύριος, ὅταν ἔλεγε την παραβολή τῶν ζιζανίων, σύμφωνα μέ τήν ὁποία, στό χωράφι, πού εἴχανε σπείρει σιτάρι, ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι κοιμόντουσαν, ἦρθε ἐχθρός καί ἔσπειρε ζιζάνια. Κι ὅταν οἱ δοῦλοι ζήτησαν ἀπό τον οἰκοδεσπότη νά βγάλουν τά ζιζάνια, ἐκεῖνος τούς εἶπε νά τ᾽ ἀφήσουν, κι ὅταν ἔρθει ὁ καιρός τοῦ θερισμοῦ, νά βγάλουν τότε μέ προσοχή τά ζιζάνια καί νά τά κάψουν στή φωτιά, τό δέ σιτάρι νά τό φυλάξουν στήν ἀποθήκη. Τά ζιζάνια -τά πάθη τῆς ψυχῆς, καί ὅλα τά κακά- ὁ διάβολος τά προκαλεῖ. Γιαυτό καί ὁ πόλεμός του διεξάγεται μέρα και νύχτα, καί μέ ἰδιαίτερη σφοδρότητα. Στίς πολεμικές ἐπιχειρήσεις, κάποτε συνάπτεται ἀνακωχή μεταξύ τῶν ἀντιπάλων. Καταπαύουν, δηλαδή, γιά κάποια διαστήματα, τόν πόλεμο. Στόν πνευματικό ὅμως, πόλεμο, δέν ὑπάρχει ἀνακωχή, οὔτε μπορεῖ να ὑπάρξει, ἀπό τή φύση του. «Διά τοῦτο πολλῆς ἡμῖν δεῖ τῆς ἀγρυπνίας, πολλῆς τῆς ἀσφαλείας, ὥστε μή τά ἀνήκεστα παθεῖν, λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Χρειάζεται πολλή ἐπαγρύπνηση, γιά νά μή πάθουμε ἀνεπανόρθωτες ζημιές. Θά σᾶς πῶ, μάλιστα, κάτι, πού ἴσως γελάσετε, ἀλλά θά τό πῶ. Μοιάζουμε ὅλοι μέ ἐκείνους, πού κοιμοῦνται μέσα στή βαθιά νύχτα καί ροχαλίζουν, ὁ διάβολος ὅμως τρυπάει καί τούς τοίχους καί βρίσκεται μέσα στή νύχτα...». Καί συμπληρώνει ὁ μέγας τῆς οἰκουμένης διδάσκαλος καί βασιλιάς τῶν ἱεροκηρύκων, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: "Τοῦτο γάρ ἐστι τό σπουδαζόμενον, το ἀεί ἡμᾶς ἐγρηγορέναι· καί ἐπειδή ἀεί ἐν ταῖς τρυφαῖς ἀναπίπτομεν... ὅτι ὅταν ἄνεσις ἦ, τότε ἔρχονται τά δεινά". Τό μάθημα πού πρέπει νά σπουδάσουμε και νά μάθουμε, εἶναι τοῦτο: ὅτι μᾶς παρασύρουν οἱ ὑλικές ἀπολαύσεις. Ἀλλ᾽ ὅπου καλοπέραση και εὐδαιμονισμός, ἐκεῖ ἔρχονται ὅλα τά δεινά". Ὅ,τι κερδίζει κανείς σέ καιρό ἐγρήγορσης καί σπουδῆς και προσευχῆς καί μελέτης και ἄγρυπνης προσοχῆς, τά χάνει σέ μιά στιγμή ραστώνης καί χαλάρωσης καί ἀκηδίας καί ραθυμίας. "Γίνου γρηγορῶν" (Ἀποκ. Γ´ 2). Γίνε ἄγρυπνος καί προσεκτικός... Ἡ ἀμέλεια, ἡ ραθυμία, ἡ ἀδιαφορία, ὁ πνευματικός ὕπνος, εἶναι καταστάσεις, πού ὁδηγοῦν στόν πνευματικό θάνατο... Κάθε φορά πού δέν γρηγοροῦμε χάνουμε ἔδαφος, τό ὁποῖο κερδίζει ὁ διάβολος" (Νικ. Π.Βασιλειάδης). "Μακάριος ὁ γρηγορῶν" (Ἀποκ. ΙΣΤ´ 15).
Ὁ φρουρός και φύλακας τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ ἐπαγρύπνηση, ἡ ἑτοιμότητα, ἡ συνεχής προσοχή. Ὅπως ὁ ἄνθρωπος, ἄν δέν προσέξει, χάνει καί αὐτά πού κέρδησε, τό ἴδιο μπορεῖ νά συμβεῖ καί στήν πνευματική ζωή. Συχνά ὁ Κύριος δίδασκε τούς μαθητές Του νά εἶναι προσεκτικοί καί ἄγρυπνοι. Ἄλλοτε, ὅταν τούς μιλοῦσε γιά τήν ἄδηλη ὥρα τοῦ θανάτου ἤ τῆς ξαφνικῆς δευτέρας παρουσίας Του ἤ κατά το πάθος Του, ὅταν ἐκεῖνοι νύσταζαν καί κοιμοῦνταν στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ. "Γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε ποία ὥρα ὁ Κύριος ὑμῶν ἔρχεται" (Ματθ. ΚΔ´ 42), καί "γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε ἵνα μή εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν" (Ματθ. ΚΣΤ´ 41). Ἡ πνευματική ζωή δέν εἶναι παιγνίδι. "Οὐκ ἔστι παίγνια ὁ χριστιανισμός, οὐδέ πρᾶγμα πάρεργον", λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Εἶναι ὑπόθεση σοβαρή. Ἡ πιό σοβαρή καί ὑπεύθυνη τῆς ζωῆς μας. Δέ μπορεῖς νά παίζεις μέ τήν αἰώνια σωτηρία τῆς ψυχῆς σου. «Σέ παρακαλῶ, λέγει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ ὁ Σύρος, ἐσύ πού ἀγωνίζεσαι ν᾽ ἀποκτήσεις "νοῦν νηφάλιον"... ἐν πάσῃ ζωῇ σου μη ἀμελήσης τῆς ἀγρυπνίας τήν πολιτείαν. Διότι ἐξ αὐτῆς ἀνοίγονταί σου οἱ ὀφθαλμοί». Μέ «νοῦν νηφάλιον» καί «ἀγρυπνίαν» ψυχῆς, ὁ ἄνθρωπος φωτίζεται, καί ὅπως τό λουλούδι, καλλιεργεῖται καί ἀνθίζει. Ὅπου νύστα καί ὕπνος καί χαλάρωση καί ἀδιαφορία ψυχῆς, ἐκεῖ καί ὁ διάβολος κάμνει αἰσθητή τήν παρουσία του. Και καθώς χαρακτηριστικά, διδάσκει ὁ Κύριος: "Τό ἀκάθαρτον πνεῦμα... ἐλθόν εὑρίσκει σχολάζοντα καί σεσαρωμένον καί κεκοσμημένον (τόν οἶκον), τότε πορεύεται καί παραλαμβάνει μεθ᾽ ἑαυτοῦ ἑπτά ἕτερα πνεύματα πονηρότερα ἑαυτοῦ, καί εἰσελθόντα κατοικεῖ ἐκεῖ, καί γίνεται τά ἔσχατα τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου χείρονα τῶν πρώτων" (Ματθ. ΙΒ´ 44-45). Ὁ διάβολος δέν εἶναι μόνο πονηρός καί "σατάν"- σατανᾶς (δηλαδή, ἐχθρός), ἀλλ᾽ εἶναι και ἄγρυπνος, ὅσο δέ φαντάζεται κανείς. Ἐμεῖς; Πόσο νωχελεῖς καί νυσταγμένοι, μέ "βεβαρυμένους τούς ὀφθαλμούς"! Ὦ, καί να ᾽χαμε τῶν "ἐλεύθερων πολιορκημένων", "πάντ᾽ ἀνοιχτά, πάντ᾽ ἄγρυπνα, τά μάτια τῆς ψυχῆς μας"! Καί μεῖς, πολιορκημένοι εἴμαστε κάθε ὥρα καί κάθε στιγμή. Ἄγριος πολιορκητής, ὁ διάβολος. Ἀλλ᾽ ἐμεῖς εἴμαστε, ἆραγε, "ἐλεύθεροι πολιορκημένοι"; Ἔχουμε ἐλεύθερο πνεῦμα; Αὐτό τόν ἀόρατο ἐχθρό ἐννοοῦσε ὁ Κύριος, ὅταν ἔλεγε την παραβολή τῶν ζιζανίων, σύμφωνα μέ τήν ὁποία, στό χωράφι, πού εἴχανε σπείρει σιτάρι, ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι κοιμόντουσαν, ἦρθε ἐχθρός καί ἔσπειρε ζιζάνια. Κι ὅταν οἱ δοῦλοι ζήτησαν ἀπό τον οἰκοδεσπότη νά βγάλουν τά ζιζάνια, ἐκεῖνος τούς εἶπε νά τ᾽ ἀφήσουν, κι ὅταν ἔρθει ὁ καιρός τοῦ θερισμοῦ, νά βγάλουν τότε μέ προσοχή τά ζιζάνια καί νά τά κάψουν στή φωτιά, τό δέ σιτάρι νά τό φυλάξουν στήν ἀποθήκη. Τά ζιζάνια -τά πάθη τῆς ψυχῆς, καί ὅλα τά κακά- ὁ διάβολος τά προκαλεῖ. Γιαυτό καί ὁ πόλεμός του διεξάγεται μέρα και νύχτα, καί μέ ἰδιαίτερη σφοδρότητα. Στίς πολεμικές ἐπιχειρήσεις, κάποτε συνάπτεται ἀνακωχή μεταξύ τῶν ἀντιπάλων. Καταπαύουν, δηλαδή, γιά κάποια διαστήματα, τόν πόλεμο. Στόν πνευματικό ὅμως, πόλεμο, δέν ὑπάρχει ἀνακωχή, οὔτε μπορεῖ να ὑπάρξει, ἀπό τή φύση του. «Διά τοῦτο πολλῆς ἡμῖν δεῖ τῆς ἀγρυπνίας, πολλῆς τῆς ἀσφαλείας, ὥστε μή τά ἀνήκεστα παθεῖν, λέγει ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Χρειάζεται πολλή ἐπαγρύπνηση, γιά νά μή πάθουμε ἀνεπανόρθωτες ζημιές. Θά σᾶς πῶ, μάλιστα, κάτι, πού ἴσως γελάσετε, ἀλλά θά τό πῶ. Μοιάζουμε ὅλοι μέ ἐκείνους, πού κοιμοῦνται μέσα στή βαθιά νύχτα καί ροχαλίζουν, ὁ διάβολος ὅμως τρυπάει καί τούς τοίχους καί βρίσκεται μέσα στή νύχτα...». Καί συμπληρώνει ὁ μέγας τῆς οἰκουμένης διδάσκαλος καί βασιλιάς τῶν ἱεροκηρύκων, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: "Τοῦτο γάρ ἐστι τό σπουδαζόμενον, το ἀεί ἡμᾶς ἐγρηγορέναι· καί ἐπειδή ἀεί ἐν ταῖς τρυφαῖς ἀναπίπτομεν... ὅτι ὅταν ἄνεσις ἦ, τότε ἔρχονται τά δεινά". Τό μάθημα πού πρέπει νά σπουδάσουμε και νά μάθουμε, εἶναι τοῦτο: ὅτι μᾶς παρασύρουν οἱ ὑλικές ἀπολαύσεις. Ἀλλ᾽ ὅπου καλοπέραση και εὐδαιμονισμός, ἐκεῖ ἔρχονται ὅλα τά δεινά". Ὅ,τι κερδίζει κανείς σέ καιρό ἐγρήγορσης καί σπουδῆς και προσευχῆς καί μελέτης και ἄγρυπνης προσοχῆς, τά χάνει σέ μιά στιγμή ραστώνης καί χαλάρωσης καί ἀκηδίας καί ραθυμίας. "Γίνου γρηγορῶν" (Ἀποκ. Γ´ 2). Γίνε ἄγρυπνος καί προσεκτικός... Ἡ ἀμέλεια, ἡ ραθυμία, ἡ ἀδιαφορία, ὁ πνευματικός ὕπνος, εἶναι καταστάσεις, πού ὁδηγοῦν στόν πνευματικό θάνατο... Κάθε φορά πού δέν γρηγοροῦμε χάνουμε ἔδαφος, τό ὁποῖο κερδίζει ὁ διάβολος" (Νικ. Π.Βασιλειάδης). "Μακάριος ὁ γρηγορῶν" (Ἀποκ. ΙΣΤ´ 15).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου