ΥΜΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΑΤΕΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ -- Εἰς τὸ παράδοξον θαῦμα τῆς ὑπερφυοῦς κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου

«Ὤ τοῦ παραδόξου θαύματος. Ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς ἐν μνημείῳ τίθεται, καὶ κλῖμαξ πρὸς οὐρανὸν ὁ τάφος γίνεται. Εὐφραίνου Γεθσημανῆ τῆς Θεοτόκου τὸ ἅγιον τέμενος. Βοήσωμεν οἱ πιστοί, τὸν Γαβριὴλ κεκτημένοι ταξίαρχον· Κεχαριτωμένη, χαῖρε, μετὰ σοῦ ὁ Κύριος, ὁ παρέχων τῷ κόσμῳ, διὰ σοῦ τὸ μέγα ἔλεος» (α´ αὐτόμελον τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς).

Ἔκθαμβος καὶ ἐξαποροῦσα ἡ θεόφθογγος ὑμνογραφικὴ γλῶσσα τοῦ μυσταγωγικοῦ ὑμνογράφου τῆς ἑορτῆς, πρὸ τοῦ παραδόξου καὶ ἀνερμηνεύτου θαύματος τῆς ὑπερφυοῦς κοιμήσεως τῆς Θεομήτορος, ἐνθέως ἀναφωνεῖ: «Ὤ τοῦ παραδόξου θαύματος! Ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς ἐν μνημείῳ τίθεται». Ἡ Παρθένος, ποὺ ἔγινε πηγὴ καὶ μητέρα τῆς ζωῆς, γιατὶ ἐκυοφόρησε στὴν πανάμωμο μήτρα της τὴν ὄντως ζωὴν τοῦ Σαρκωθέντος Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ Πατρός, σήμερον «ἐν μνημείῳ ἄπνους τίθεται καὶ ὁ Πανάγιος τάφος της γίνεται ἐπουράνιος κλῖμαξ» «ἡ μετάγουσα τοὺς ἐκ γῆς πρὸς οὐρανόν»!…

Γι᾽ αὐτὸ καὶ ὁ πνευματέμφορος ὑμνογράφος συνεχίζων τὶς οὐράνιες ὑμνολογικὲς ἀναβάσεις του πρὸς τὴν Πάναγνον Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ἔκθαμβος ἀνακράζει: «Βαβαὶ τῶν σῶν μυστηρίων, Ἁγνή! Τοῦ Ὑψίστου θρόνος ἀνεδείχθης, Δέσποινα, καὶ γῆθεν πρὸς οὐρανὸν μετέστης, σήμερον. Ἡ δόξα σου εὐπρεπής, θεοφεγγέσιν ἐκλάμπουσα χάριτι…» (ἀπὸ τὸ β´ αὐτόμελον τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς).

Ὤ βάθος πλούτου καὶ γνώσεως Μυστηρίων τῆς Θεομήτορος! Οὐράνιος τοῦ Ὑψίστου θρόνος ἡ Παρθένος ἀνεδείχθη σήμερον! Γιατὶ ἐκ θανάτου πρὸς ζωὴν καὶ ἐκ γῆς πρὸς οὐρανὸν μετέστη σήμερον καὶ ἡ δόξα της ἐκλάμπει μὲ τὶς θεοφεγγεῖς οὐράνιες χάριτες!… Ἰδοὺ γιατὶ σήμερον, ποὺ προβάλλει, κατὰ τὴν ἔκφρασιν τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, μέσα ἀπὸ τὸ αἰώνιο ἑορταστικὸ καὶ λειτουργικὸ «σήμερον» τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, («τὸ γὰρ σήμερον ἀεὶ ἐστὶν» ΕΠΕ. 24, 356), ἡ πανένδοξος ἑορτὴ τῆς ὑπερφυοῦς κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας, τῆς Θεομήτορος, πάντα τὰ ἐπίγεια καὶ τὰ ἐπουράνια πανηγυρίζουν «τὴν σὴν δοξάζουσι κοίμησιν, ἐξουσίαι, θρόνοι, ἀρχαί, κυριότητες, δυνάμεις καὶ Χερουβεὶμ καὶ τὰ φρικτὰ Σεραφείμ. Ἀγάλλονται γηγενεῖς, ἐπὶ τῇ θείᾳ σου δόξῃ κοσμούμενοι. Προσπίπτουσι βασιλεῖς, σὺν ἀρχαγγέλοις, ἀγγέλοις καὶ μέλπουσι· Κεχαριτωμένη, Χαῖρε, μετὰ σοῦ, ὁ Κύριος, ὁ παρέχων τῷ κόσμῳ, διὰ σοῦ τὸ μέγα ἔλεος» (3ον αὐτόμελον τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς).

Ἰδοὺ γιατὶ σήμερον, ποὺ ἡ πανάχραντος Μητέρα τοῦ Θεοῦ ἡμῶν «κεκοίμηται», πάντες οἱ θεοφόροι Ἀπόστολοι, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἐκ τῶν περάτων τῆς γῆς ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ φερόμενοι τὸ πανάχραντον καὶ ζωαρχικόν της σῶμα «ἐξόχως ἠσπάζοντο. Αἱ δὲ ὑπέρτατοι τῶν οὐρανῶν δυνάμεις, σὺν τῷ οἰκείῳ Δεσπότῃ παραγενόμεναι, τὸ θεοδόχον καὶ ἀκραιφνέστατον σῶμα προπέμπουσι, τῷ δέει κρατούμεναι· ὑπερκοσμίως δὲ προῴχοντο καὶ ἀοράτως ἐβόων ταῖς ἀνωτέραις ταξιαρχίαις· ἰδοὺ ἡ παντάνασσα θεόπαις παραγέγονεν! Ἄρατε πύλας καὶ ταύτην ὑπερκοσμίως ὑποδέξασθε, τὴν τοῦ ἀενάου φωτὸς Μητέρα. Διὰ ταύτης γὰρ ἡ παγγενὴς τῶν βροτῶν σωτηρία γέγονεν…» (ἀπὸ τὴν ὀκτώηχον τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς).

Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ θεόφθογγος θεολογικὴ γλῶσσα τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ἐγκωμιάζουσα τὴν πάνσεπτον καὶ ὑπερφυᾶ κοίμησιν τῆς Θεομήτορος, ἔκθαμβος ἀναφωνεῖ: «Ταύτην οὐκ ἀνθρωπίνη γλῶττα, οὐκ ἀγγέλων νοῦς ὑπερκόσμιος κατ᾽ ἀξίαν εὐφημῆσαι δύναται, δι᾽ ἧς ἡμῖν δέδοται τὴν δόξαν τοῦ Κυρίου τηλαυγῶς κατοπτρίζεσθαι…». Αὐτήν,

δηλαδή, οὔτε ἀνθρωπίνη γλῶσσα, οὔτε καὶ ὁ ὑπερκόσμιος νοῦς τῶν ἐπουρανίων ἁγίων ἀγγέλων, δύναται ἐπαξίως νὰ τὴν ἐξυμνήση, γιατὶ δι᾽ αὐτῆς μᾶς ἐδόθη ἡ δυνατότης νὰ βλέπουμε καθαρὰ σὰν σὲ κάτοπτρο, ἀπὸ πολὺ μακρυὰ τὴν ἄκτιστον δόξαν τοῦ Κυρίου!…

Γι᾽ αὐτὸ στὴν συνέχεια ὁ ἱερὸς Ἰωάννης παρακαλεῖ τὸν ἔνσαρκον Λόγον τοῦ Πατρὸς νὰ μᾶς ἀνοίξη τὸ «βραδύγλωσσον στόμα» καὶ νὰ χαρίση στὰ χείλη μας «χαριέστατον λόγον», λέγων: «Ἄνοιξόν μας, ὦ Λόγε Θεοῦ, τὸ βραδύγλωσσον στόμα· δῶσε μας, καθὼς ἀνοίγουν τὰ χείλη μας χαριέστατον λόγον (Ἐφεσ. στ´ 19), ἔμπνευσόν μας, τὴν τοῦ Πνεύματος Χάριν, διὰ τῆς ὁποίας ἁλιεῖς ρητορεύουν καὶ ἀγράμματοι κηρύσσουν τὴν ὑπερανθρώπινον σοφίαν, γιὰ νὰ μπορέσουμε καὶ ἐμεῖς οἱ ἰσχνόφωνοι νὰ ἐκφρασθοῦμε, ἔστω καὶ ἀμυδρῶς, γιὰ τὰ μεγαλεῖα τῆς φιλτάτης σου Μητρός. Γιατὶ αὐτὴ ὡς ἐκλεγμένη ἀπὸ τὴν προαιώνια βουλὴ τοῦ Θεοῦ ἀπὸ ὅλες τὶς ἀρχαῖες γενεές, μὲ τὴν εὐδοκίαν τοῦ σὲ ἀχρόνως, ἀρρεύστως καὶ ἀπαθῶς γεννήσαντος Θεοῦ καὶ Πατρός, εἰς ἱλασμὸν καὶ σωτηρίαν, δικαιοσύνην καὶ ἀπολύτρωσιν (Α´ Ἰωάννου δ´, 10), Σὲ τὴν ἐκ τῆς ζωῆς ζωήν, τὸ ἐκ τοῦ φωτὸς φῶς· τὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, Θεὸν ἀληθινὸν ἐξ αὐτῆς σεσαρκωμένον, κατὰ τοὺς ἐσχάτους χρόνους (Α´ Πέτρου α´, 20), ἐκυοφόρησε, τῆς ὁποίας ὁ τόκος παράδοξος, ἡ γέννησις ὑπὲρ φύσιν καὶ ἔννοιαν καὶ

στὸν κόσμο σωτήριος, ἡ κοίμησις ἔνδοξος καὶ ὄντως ἱερὰ καὶ πανεύφημος… Ὤ θείων ἀληθῶς θαυμάτων· ὢ μυστηρίων τῶν ὑπὲρ φύσιν καὶ ἔννοιαν· ὢ παρθενικῶν ὑπερανθωπίνων καυχημάτων· τὶ εἶναι τοῦτο τὸ μέγα μυστήριο ποὺ σὲ περιβάλλει, ὦ ἱερὰ Μῆτερ καὶ Παρθένε; Εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξὶ καὶ εὐλογημένος ὁ καρπὸς τῆς κοιλίας σου… Γιατὶ σὺ εἶσαι ὁ βασιλικὸς θρόνος, ποὺ σὲ περικυκλώνουν οἱ θρόνοι, δηλαδή, οἱ ἄγγελοι βλέποντες τὸν δεσπότην καὶ κύριόν τους ἐποχούμενον. Σέ λοιπὸν κηρύσουν οἱ προφῆτες· σὲ διακονοῦν οἱ ἄγγελοι· σὲ ὑπηρετοῦν οἱ Ἀπόστολοι· ὁ παρθένος καὶ Θεολόγος Ἰωάννης· σὲ τὴν Ἀειπάρθενον καὶ Θεοτόκον, ὑπηρετεῖ. Σὲ σήμερον πρὸς τὸν σὸν Υἱὸν ἐκδημήσασαν τιμοῦν ἄγγελοι, ψυχαὶ δικαίων, Πατριαρχῶν καὶ Προφητῶν· ἐδορυφόρουν οἱ Ἀπόστολοι, θεοφόρων καὶ Πατέρων πλῆθος ἄπειρον ἐκ τῶν περάτων τῆς γῆς, μὲ τὸ θεῖο πρόσταγμα τοῦ Υἱοῦ σου συναθροιζόμενοι στὴν θείαν καὶ ἱερὰν Ἱερουσαλήμ, σὰν νὰ ἐφέροντο ἐπὶ νεφέλης καὶ λέγοντες δημοσίως σὲ σένα τὴν πηγὴν τοῦ ζωαρχικοῦ σώματος τοῦ Κυρίου ὕμνους ἱερούς.

Ὤ πῶς ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς πρὸς τὴν ζωὴν διὰ μέσου τοῦ θανάτου μετάγεται; Ὤ πῶς ἡ ἐν τῷ τόκῳ ὑπερβᾶσα τοὺς ὅρους τῆς φύσεως, τώρα ὑποκύπτει στοὺς φυσικοὺς δεσμοὺς αὐτῆς καὶ καθυποβάλλεται τὸ ἀμόλυντο σῶμα στὸν θάνατον;

Ὤ πῶς ψυχὴν ἱερὰν τοῦ θεοδόχου σκηνώματος διαιρουμένη, οἰκείαις χερσὶν ὁ δημιουργὸς τῶν ἁπάντων ὑποδέχεται, τιμῶν νομίμως ἐκείνην πού, ἂν καὶ κατὰ φύσιν δούλη ὑπάρχουσα, φιλανθρωπίας ἀνεξιχνιάστοις πελάγεσιν οἰκονομικῶς μητέρα ἐποιήσατο… Ὤ τῆς καλλίστης ἐκδημίας, ἡ ὁποία χαρίζει τὴν ἐκδημίαν πρὸς τὸν Θεόν… τί λοιπὸν νὰ ὀνομάσωμεν τὸ περὶ σὲ τοῦτο μυστήριο, θάνατον; Ἀλλὰ ἂν καὶ φυσικῶς ἡ πανίερος καὶ μακαρία ψυχή σου χωρίζεται τοῦ πανολβίου καὶ ἀκηράτου σώματός σου καὶ παραδίδεται στὴν νόμιμον ταφή του, δὲν παραμένει στὸν θάνατον καὶ δὲν διαλύεται ἀπὸ τὴν φθοράν, ἀλλὰ ταύτης μεθισταμένης, τὸ σῶμα ἀδιάλυτον φυλάσσεται καὶ πρὸς καλλιτέραν καὶ θειοτέραν ζωὴν μετατίθεται καὶ δὲν διακόπτεται ἀπὸ τὸν θάνατον, ἀλλὰ διαιωνίζεται εἰς τοὺς ἀπεράντους αἰῶνας τῶν αἰώνων… ἐντεῦθεν οὐ θάνατον τὴν ἱερὰν κοίμησιν λέξομεν, ἀλλὰ μετάστασιν ἢ ἐκδημίαν ἢ ἐνδημίαν εἰπεῖν οἰκειότερον· ἐκδημοῦσα γὰρ τοῦ σώματος, ἐνδημεῖς πρὸς τὸν Κύριον… Σὲ ὁ οὐράνιος Βασιλεὺς εἰσήγαγεν εἰς τὸ ταμιεῖον αὐτοῦ· ἔνθα σὲ ἐξουσίαι δορυφοροῦσιν, ἀρχαὶ εὐλογοῦσι, θρόνοι ἀνυμνοῦσι, τὰ χερουβὶμ ἐκπλήττονται χαίροντα, δοξάζουν τὰ σεραφεὶμ ἐκείνην, ποὺ ἔγινε ἀπὸ θεία οἰκονομία τοῦ Κυρίου της μητέρα του ἀληθινὴ κατὰ φύσιν. Διότι δὲν ἀνέβης εἰς τὸν οὐρανὸν ὡς ὁ Ἠλίας· καὶ οὔτε μετεβιβάσθης, ἕως τρίτου οὐρανοῦ, ὡς ὁ Παῦλος, ἀλλ᾽ ἕως αὐτοῦ τοῦ βασιλικοῦ θρόνου τοῦ Υἱοῦ σου

ἔφθασας, αὐτόπτως ὁρῶσα καὶ χαίρουσα καὶ σὺν πολλῇ καὶ ἀφάτῳ παρεστῶσα τῇ παρρησίᾳ· στοὺς ἀγγέλους ἀνέκφραστος καὶ ἀπόρρητος χαρὰ καὶ σὲ ὅλες τὶς ὑπερκόσμιες δυνάμεις· στοὺς πατριάρχας εὐφροσύνη ἄληκτος, δικαίοις χαρὰ ἀνεκλάλητος, στοὺς προφήτας ἀέναος ἀγαλλίασις· τὸν κόσμον εὐλογοῦσα, τὰ σύμπαντα ἁγιάζουσα· τοῖς κάμνουσιν ἄνεσις, τοῖς πενθοῦσι παράκλησις, τοῖς νοσοῦσιν ἴασις, τοῖς χειμαζομένοις λιμήν, τοῖς ἁμαρτάνουσιν ἄφεσις, τοῖς λυπουμένοις εὐμενὲς παραμύθιον, πᾶσι τοῖς αἰτοῦσι σε ἑτοίμη βοήθεια…». (Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ἀπὸ τὸ πρῶτον ἐγκώμιον εἰς τὴν κοίμησιν, ΕΠΕ 9, σελίς 239).

Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡμεῖς σήμερον, ποὺ θεοπρεπῶς πανηγυρίζομεν τὴν πάνσεπτον Κοίμησιν τῆς Θεομήτορος· σήμερον ποὺ ἡ ἔμψυχος νοητὴ κλῖμαξ «δι ἧς καταβὰς ὁ ὕψιστος ἐπὶ γῆς ὤφθη καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» (Βαροὺχ γ´, 38), ἀπὸ τῆς γῆς εἰς τοὺς οὐρανοὺς μεταναστεύει, σήμερον ποὺ ἡ ἐπίγειος τράπεζα, ἡ βαστάσασα τὸν ἄρτον τῆς ζωῆς (Ἰωάν. στ´ 48–51), ὑψώνεται πρὸς τὰ ἄνω καὶ ἀνοίγονται οἱ αἰώνιες πύλες τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, σήμερον καὶ ἡμεῖς πανηγυρίζοντες «τῇ Θεοτόκω ἐκτενῶς νῦν προσδράμωμεν, ἁμαρτωλοὶ καὶ ταπεινοί, καὶ προσπέσωμεν ἐν μετανοίᾳ, κράζοντες ἐκ βάθους ψυχῆς· Δέσποινα, βοήθησον, ἐφ ἡμῖν σπλαγχνισθεῖσα, σπεῦσον, ἀπολλύμεθα ὑπὸ πλήθους πταισμάτων· μὴ ἀποστρέψῃς σοὺς δούλους κενούς· σὲ γὰρ καὶ μόνην ἐλπίδα κεκτήμεθα…». Ἀμήν.

(Μέγας Παρακλητικὸς κανών).