Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὁ στῦλος τῆς Ἐκκλησίας καὶ κήρυξ τῆς θείας Χάριτος -- Τοῦ Ἀρχ/του π. Μάρκου Μανώλη (†)

Ἡ σηµερινή Κυριακή, εὐσεβεῖς χριστιανοί εἶναι συνέχεια θά µποροῦσε νά πῆ κανείς τῆς προηγουµένης Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας. ∆ιότι σήµερα ἑορτάζοµε τήν µνήµην τοῦ µεγάλου προµάχου τῆς Ὀρθοδοξίας µας τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Ἀρχιεπισκόπου Θεσ/νίκης τοῦ Παλαµᾶ καί ὅπως οἱ πρό αὐτοῦ  Ἅγιοι Πατέρες ἠγωνίσθησαν διά τόν θρίαµβον τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως ἔτσι καί ὁ σηµερινός µεγάλος Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας µας, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς «ἑπόµενος τοῖς Ἁγίοις Πατράσι», ἀκολουθώντας δηλαδή πιστά τήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων, ἐστερέωσε τήν Ὀρθοδοξίαν µας, ἐστήριξε τήν πίστιν τῶν Ὀρθοδόξων καί κατήσχυνε ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι πολεµοῦσαν αὐτήν, µάλιστα δέ ἐκείνους, πού πολεµοῦσαν τόν Ὀρθόδοξο µοναχισµό, τόν ἡσυχασµό καί ἐκείνους πού δέν ἐδέχοντο διάκρισιν µεταξύ οὐσίας καί ἐνεργείας εἰς τήν Ἁγίαν Τριάδα. Βέβαια αὐτά τά ζητήµατα ἴσως µᾶς φαίνονται πολύ θεολογικά καί πολλές φορές θά ἔλεγε κανείς τί σχέσι ἔχουν αὐτά µέ τήν ζωή µας. Ἡ πραγµατικότης εἶναι ὅτι ἔχουν µεγάλην καί τεραστίαν σχέσιν, διότι ἔτσι, µέ τήν διδασκλίαν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαµᾶ βλέποµε ὅτι ὁ Θεός δέν εἶναι κάτι τό ἀπρόσιτον. Ἡ οὐσία Του βεβαίως τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ, τῆς Παναγίας Τριάδος εἶναι ὄντως ἀπρόσιτος καί ἄγνωστος εἰς ἡµᾶς, ἀλλά γίνονται γνωσταὶ εἰς ἡµᾶς αἱ ἐνέργειαι. Ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου µας καί µᾶς ἐπισκιάζει διά τῶν Ἁγίων Μυστηρίων καί διά τῶν ἄλλων ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Παναγάθου Θεοῦ, ὥστε νά ἔχωµεν ζωήν, ὥστε νά ἔχωµεν κοινωνίαν µέ τήν Ἁγίαν Τριάδα. Ἔτσι ἡ διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαµᾶ εἶχε τεραστίαν σηµασίαν ὄχι µόνον διά τό Βυζάντιον, ὄχι µόνον διά τήν ἐποχήν, πού ἔζησε τόν 14ον αἰῶνα, ἀλλά ἔχει µεγάλην σηµασίαν καί σήµερα πού δεσπόζει ἡ ἀπιστία καί κυριαρχεῖ ὁ ὀρθολογισµός καί ἐδῶ καί εἰς τήν Εὐρώπην καί εἰς ὅλον τόν κόσµον, δυστυχῶς.

Καί µποροῦµε νά ποῦµε ὅτι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς ἀνεκαλύφθη µόλις τά τελευταῖα χρόνια. Μελετηταί τοῦ ἔργου του µᾶς παρέδωσαν τόν πλοῦτον τῆς διδασκαλίας του καί ὅλοι θαυµάζουν πῶς ἐφωτίσθη ἀπό τό Πανάγιον Πνεῦµα αὐτός πού ζητοῦσε τόν φωτισµόν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί τοῦ Παναγίου Θεοῦ «φώτισόν µου τό σκότος» λέγοντας, ὅλοι θαυµάζουν πῶς ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς διετύπωσε αὐτήν τήν ὑπέροχον Ὀρθόδοξον διδασκαλίαν. Ἔτσι, ἀδελφοί µου, ἡ Ἐκκλησία µας θά ἔχη πάντοτε τά ἀναστήµατα ἐκεῖνα, τά ὁποῖα θά διακονήσουν τούς Ὀρθοδόξους, θά στηρίζουν τούς ἀδυνάτους καί θά καταπολεµοῦν τάς αἱρέσεις µέχρι τερµάτων αἰῶνος σύµφωνα µέ τήν ἐπαγγελίαν καί τήν ὑπόσχεσιν τοῦ Κυρίου µας πού εἶπε καί «πύλαι Ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς». Καί σήµερα µποροῦµε νά ποῦµε ὅτι ὑπάρχουν ἄνδρες ἅγιοι, τοῦ Θεοῦ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι ἀκολουθοῦν τήν διδασκαλίαν τῶν Ἁγίων Πατέρων καί µάλιστα τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαµᾶ. Αὐτήν τήν διδασκαλίαν ἠκολούθησε ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός, ὁ στῦλος τῆς Ὀρθοδοξίας. Αὐτήν τήν διδασκαλίαν ἠκολούθησε ἀργότερα καί ὁ Ἅγιος Νικόδηµος ὁ Ἁγιορείτης· εἶχε συλλέξει τά συγγράµµατά του καί τά εἶχε ὑποµνηµατίσει µέ πολλά σχόλια, ἀλλά δυστυχῶς ἐχάθησαν εἰς τό τυπογραφεῖον καί αὐτήν τήν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαµᾶ, πού ἑορτάζοµε, προσπαθοῦν νά κρατοῦν σήµερα οἱ Ὀρθόδοξοι. Μεγάλη µορφή καί εἶναι κρῖµα ὅτι δέν τόν γνωρίζοµε ὅσο πρέπει, δέν τόν ἔχοµε µελετήσει. Σήµερα εἰς τήν ἑορτήν, εἰς τό Εὐαγγέλιον, πού ἀκούσαµε τοῦ θαύµατος τοῦ παραλυτικοῦ πού ἔκανε καλά ὁ Κύριος εἰς τήν Καπερναούµ ἔχει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς καί µιά ἐπίκαιρο ὁµιλία τῆς ἑορτῆς, καί εἰς τήν ὁµιλία του λέγει ὅτι πράγµατι ὅταν ἐδίδασκε ὁ Κύριός µας ἐκεῖ εἰς τήν Καπερναούµ ἦτο πολύς κόσµος, παρά πολύς κόσµος πού παρακολουθοῦσε τήν διδασκαλίαν Του. Ἦσαν πολλοί ἀκροαταί, ἀλλά δέν ἦσαν ὅλοι πρόθυµοι, διά νά κάµουν, νά ἐφαρµόσουν τήν διδασκαλίαν Του. Ἦσαν µέν ἀκροαταί ἀλλά ὄχι καί πρόθυµοι ποιηταί. Ἐµεῖς ὅµως πρέπει ὁσάκις µελετοῦµε τόν λόγον τοῦ Θεοῦ ἤ ἀκοῦµε τόν λόγον τοῦ Θεοῦ, λέγει ὁ Ἅγιος, νά εἴµεθα καί πρόθυµοι καί καλοί ἀκροαταί ἀλλά καί πρόθυµοι ποιηταί. Ἐν συνεχείᾳ ἐρχόµενος εἰς τό θαῦµα πού ἔγινε εἰς τόν παραλυτικόν, πού ἀφήρεσαν τµῆµα τῆς στέγης οἱ τέσσεροι σύντροφοί του καί βοηθοί του, διότι ἦταν πάρα πολύς κόσµος καί πλησίασαν τόν παραλυτικόν µπροστά εἰς τά πόδια τοῦ Κυρίου καί ἔγινε τό θαῦµα ἐκεῖνο· αὐτό χρησιµοποιεῖ ὁ Ἅγιος, διά νά τό µεταφέρη καί εἰς τήν κάθε ψυχήν χριστιανοῦ, πού δέν προσέχει καί ἔχει µολυνθῆ ἀπό τίς ἁµαρτίες, ἔχει κουρασθῆ καί ἔχει παραλύσει πνευµατικά ἀπό τίς ἁµαρτίες καί θέλει νά µᾶς βοηθήση εἰς τόν πνευµατικόν αὐτό τοµέα. Ἔτσι λέγει, προσαρµόζει τήν πρᾶξιν τῆς θεραπείας τῆς παραλύτου ψυχῆς. Καθένας πού πρόσκειται στίς ἡδονές εἶναι παράλυτος εἰς τήν ψυχήν, µᾶς λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος. Κείµενος ἐπάνω στό κρεβάτι τῆς ἡδυπαθείας καί τῆς σαρκικῆς ἀνέσεως. Ἡ ψυχή µας εἶνα παράλυτη, καθηλωµένη εἰς ἕνα σῶµα πού ὑπηρετεῖ τίς ἡδονές· χρειάζεται, εἶναι ἀνάγκη ἡ παράλυτη ψυχή νά ἐπιστρέψη εἰς τόν Χριστόν, διά νά θεραπευθῆ. Πῶς µπορεῖ νά τό ἐπιτύχη αὐτό; Τήν βοηθοῦν τέσσερις παράγοντες· Τέσσερις βοηθούς εἶχε ὁ παράλυτος. Τέσσερα πνευµατικά µέσα καί ὅπλα. Μᾶς συνιστᾶ καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς, ἄν θέλωµε νά ζωοποιήσωµε καί νά ἀναστήσωµε τήν παραλυµένη µας ψυχή, ὁ πρῶτος τρόπος εἶναι ἡ αὐτοκατάκρισις, ἡ αὐτοµεµψία. Μακάριος ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος πού φεύγει σάν ἀπό φωτιά τήν κατάκρισις, τό κουτσοµπολιό, τήν σκληροκαρδίαν καί ὅ,τι εἶναι εἰς βάρος τοῦ ἀδελφοῦ του καί σκέπτεται τήν ἰδικήν του οἰκτράν κατάστασιν καί ἔχει τήν εὐλογηµένην αὐτοµεµψίαν. Μετά εἶναι ἡ ἐξαγόρευσις τῶν προηµαρτηµάτων, δηλαδή ἡ ἐξοµολόγησις. Πόσην παρηγορίαν, πόσην ἀνακούφισιν αἰσθανόµεθα, ὁσάκις καταφεύγωµε εἰς τό φιλάνθρωπον αὐτό µυστήριον τῆς ἐξοµολογήσεως. Εἶναι ὁ δεύτερος βοηθός µετά ἀπό τήν αὐτοµεµψίαν. Εἶναι ὁ δεύτερος βοηθός ἡ ἱερά ἐξοµολόγησις εἰς τό νά ἀναστήσωµε τήν νεκρωθεῖσαν καί παράλυτον ψυχήν µας. Ἐπίσης ἡ ὑπόσχεσις ἀποχῆς τῶν κακῶν, ἡ ὑπόσχεσις δηλαδή διά διόρθωσιν. Ὅπως λέγουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς, πού ἑορτάζει καί ὁ Ἅγιος Νικόδηµος ὁ Ἁγιορείτης δέν εἶναι ἀρκετό τό ὅτι θά πᾶµε νά ἐξοµολογηθοῦµε τίς ἁµαρτίες µας καί πάλι νά ξα- νασυνεχίσουµε τήν ἴδια ἁµαρτωλόν ζωήν, ἀλλά χρειάζεται ἀπόφασις διορθώσεως «σπαθί παιδί µου, σπαθί» πρέπει νά εἶναι ἡ ἀπόφασις, λέγει ὁ Ἅγιος, ὅταν φεύγης ἀπό τό ἐξοµολογητήριον. Καί ὅπως ἔλεγε κάποιος καί σύγχρονος µετανοήσας χριστιανός προτιµῶ νά πεθάνω παρά νά ἁµαρτήσω. Μιά τέτοια διάθεσις, ἕνα τέτοιο φρόνηµα πρέπει νά ὑπάρχη, ἄν θέλουµε νά ἔλθη ἡ ὑγεία καί ἡ θεραπεία καί εἰς τήν παράλυτον ἰδικήν µας ψυχήν καί τέλος δέησιν πρός τόν Θεόν. Νά ὁ τέταρτος βοηθός µας πού θά µᾶς βοηθήση εἰς τόν πνευµατικόν αὐτόν ἀγῶνα. Χωρίς τήν παράκλησιν, χωρίς τήν βοήθεια ἀπό τόν Κύριόν µας, χωρίς τήν δέησιν τί µποροῦµε νά κάνωµε; Χωρίς ἐµοῦ δέν µπορεῖτε νά κάνετε τίποτε, µᾶς λέγει ὁ Κύριος. Νά λοιπόν οἱ τέσσεροι βοηθοί µας εἰς τήν πνευµατικήν αὐτήν νεκρανάστασιν καί ἐξέγερσιν ἐκ τῆς πνευµατικῆς παραλυσίας. Μέ τήν κατάγνωσιν, ὅπως εἴπαµεν, ἡ αὐτοµεµψία, ἡ ἐξαγόρευσις τῶν προηµαρτηµένων, δηλαδή ἡ ἐξοµολόγησις, ἡ ὑπόσχεσις ἀποχῆς τῶν κακῶν, δηλαδή ἡ ἀπόφασις γιά διόρθωσιν εἰς τήν ζωήν µας καί τέλος ἡ δέησις πρός τόν Θεόν ἡ προσευχή. Ἀπαιτεῖται ὅµως νά ἀποστεγάσουµε τήν στέγην, τήν ὀροφήν. Ὀροφή εἶναι τό µέρος τῆς ψυχῆς πού εἶναι φορτωµένον ἀπό ὑλικά πού προέρχονται ἀπό τίς σχέσεις µας πρός τά γήινα καί τά πάθη καί χωρίζουν τήν ψυχήν ἀπό τόν Χριστόν. Ὅπως ἐκεῖ ἔγινε ἡ ἀποστέγασις καί πλησίασαν τόν παραλυτικόν ἐκεῖ ὅπου εὑρίσκετο ὁ Κύριος, τό µεταφέρει αὐτό ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς καί εἰς τόν κόσµον τῆς ψυχῆς µας, εἰς τό νοερόν τῆς ψυχῆς µας καί λέει εἶναι ἀνάγκη πᾶσαν τήν βιοτικήν ἀποθώµεθα µέριµναν. Νά ξεκολλήσουµε ἐπί τέλους ἀπό τήν ἁµαρτίαν, ἀπό τίς ἡδονές, ἀπό τά πάθη, ἀπό ὅλα ἐκεῖνα τά ὁποῖα µᾶς κρατοῦν χάµω καί δέν µᾶς ἀφήνουν νά πετάξουµε πρός τόν ἀκύµαντον λιµένα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Τό νά πλησιάσουµε δηλαδή πραγµατικά εἰς τόν Χριστόν µας. Ὅταν καθαρισθῆ ὁ λογισµός, τότε µποροῦµε νά τα- πεινωθοῦµε, νά προσπέσουµε καί νά προσεγγίσουµε εἰς τόν Χριστόν, ὅπως ἔκανε ὁ εὐλογηµένος ὁ παραλυτικός. Ἀµέσως τότε ὁ παράλυτος νοῦς ἀκούει τήν γλυκυτάτην λέξιν, τέκνον καί λαµβάνει τήν ἄφεσιν τῶν ἁµαρτιῶν του. Ἐπίσης λαµβάνει καί δύναµην, διά νά σηκώση τό κρεβάτι. ∆ηλαδή ὁ παραλυτικὸς ἄγει καί διευθύνει τό σῶµα εἰς τά ἔργα τῆς µετανοί- ας καί δέν διευθύνεται ἀπό αὐτό, ὅπως προηγουµένως. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἀνασταίνεται καί ζῆ εἰς τήν ἐν Χριστῷ ζωήν. Νά ἀδελφοί µου, ὁ τρόπος µέ τόν ὁποῖον ἐδίδασκε τά πλήθη τῶν χρι- στιανῶν ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς. Ἤξερε καλά τόν νόµον τοῦ Θεοῦ, τήν Ἁγίαν Γραφήν, ἤξερε τήν διδασκαλίαν τῶν πρό αὐτοῦ Ἁγίων Πατέρων καί ἤθελε αὐτήν τήν ἀθάνατον διδασκαλίαν καί τόσον σηµαντικήν καί σπουδαίαν διά τήν σωτηρίαν µας νά τήν µεταδώση καί εἰς τούς χριστιανούς καί µέ αὐτόν τόν τρόπον ἠγωνίσθη καί µέ τήν διδασκαλίαν του καί µέ τό παράδειγµά του καί µέ τά θαύµατα, τά ὁποῖα τοῦ ἐχάρισε ὁ Κύριος καί ἔγινε πράγµατι νεώτερος ἀστέρας τῆς Ὀρθοδοξίας µας, στῦλος τῆς Ἐκκλησίας µας, τῶν µοναστῶν ἡ καλλονή, ὁ κήρυξ τῆς Θείας Χάριτος. Ἄς τόν παρακαλέσωµε εἰς τήν σηµερινήν ἑορτήν του νά πρεσβεύη καί δι᾽ ἐµᾶς, ὥστε ν᾿ ἀγαπήσουµε ἀκόµη περισσότερο τόν Κύριόν µας καί τόν πλησίον καί νά θελήσουµε καί µεῖς νά προσπαθήσουµε ἰδιαιτέρως κατά τίς ἡµέρες αὐτές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς νά ἀναστήσωµε καί τήν παράλυτον ψυχήν µας καί νά θελήση νά ἀγωνισθῆ τόν ὡραῖον πνευµατικόν ἀγῶνα τῆς µετανοίας.

"O.T"