Ιερομόναχος Ευθύμιος Τρικαμηνάς. ερμηνεία του 15ου Κανόνος από το νέο βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε.

ιγ΄. Ἡ ἀποτείχισις τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ

Στή συνέχεια ἀφήνοντας τούς ἐπί Βέκκου ὁσιομάρτυρες θά ἀναφερθοῦμε στούς τρεῖς μεγάλους πατέρας καί διδασκάλους οἱ ὁποῖοι ἔλαμψαν κατά τήν δύσι τοῦ Βυζαντίου,

πρό τῆς πτώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἅγ. Γρηγόριο Παλαμᾶ, Ἰωσήφ τόν Βρυέννιο καί ἅγ. Μᾶρκο τόν Εὐγενικό.

Θά δείξωμε δέ ὅτι καί αὐτοί εἶναι κατά πάντα σύμφωνοι με τόν ὑπό ἐξέτασι ἱερό Κανόνα τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου. Θά ἀρχίσωμε τήν ἀναφορά μας ἀπό τόν ἅγ. Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, ἐπειδή εἶναι χρονικά λίγο προγενέστερος τῶν ἄλλων δύο καί θά τόν δείξωμε καί αὐτόν σύμφωνο μέ τον ὑπό ἐξέτασι ἱερό Κανόνα τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου. Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὑπερμάχησε τῶν ὀρθοδόξων δογμάτων ἐναντίον τῶν Βαρλαάμ καί Ἀκινδύνου, οἱ ὁποῖοι προσεπάθησαν νά διαδώσουν στήν Ἀνατολή τις δυτικές αἱρέσεις περί κτιστῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἐκεῖνος ἐπίσης ὁ ὁποῖος ὑπερμάχησε τοῦ μοναχισμοῦ εἰς το θέμα τῆς νοερᾶς προσευχῆς, τῆς συγκεντρώσεως τοῦ νοῦ καί τῆς ἀναγωγῆς διά μέσου τῆς καρδιᾶς πρός τόν Θεόν, τά ὁποῖα ὁ Βαρλαάμ προσεπάθησε νά διαστρέψη. Εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος διετήρησε καί συνέχισε τήν Παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας περί θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου, διά μέσου τῆς μετοχῆς του στίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Οἱ ἀγῶνες τοῦ ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ δέν ἐστράφησαν μόνον ἐναντίον τοῦ Βαρλαάμ καί τοῦ Ἀκινδύνου, ἀλλά καί ἐναντίον τοῦ Πατριάρχου Ἰωάννου τοῦ ΙΔ΄ τοῦ ἐπιλεγομένου Καλέκα. Ὁ Καλέκας, μετά τή Σύνοδο τοῦ 1341, ἡ ὁποία ἐδικαίωσε τίς θέσεις τοῦ ἁγ. Γρηγορίου και κατεδίκασε τίς αἱρέσεις τοῦ Βαρλαάμ, ἐστράφη ἐναντίον τοῦ ἁγ. Γρηγορίου, τόν ὁποῖο κατώρθωσε μέ διάφορες μηχανορραφίες καί τήν πολιτική ὑποστήριξι νά κλείση στήν φυλακή. Ἔχοντας δέ ἐνστερνισθῆ τήν διδασκαλία τοῦ Βαρλαάμ ἠθέλησε νά προαγάγη σέ ἐπίσκοπο τόν ὁμόφρονά του Ἀκίνδυνο καί δι’ αὐτό τόν ἐχειροτόνησε κατ’ ἀρχάς διάκονο. Αὐτήν τήν περίοδο κατά τήν ὁποία ὁ ἅγ. Γρηγόριος ἦτο στή φυλακή, ἐπολέμησε τόν αἱρετικό πλέον

Πατριάρχη Ἀντιοχείας Ἰγνάτιο. Ὁ Καλέκας ἐξέδωσε ἐγκύκλιον ἐπιστολή μέ τήν ὁποία

ἀναθεματίζει τόν ἅγ. Γρηγόριο καί τούς ὁμόφρονάς του. Αὐτή περιεῖχε, μεταξύ ἄλλων καί τά ἑξῆς: «Τόν Παλαμᾶν καί τούς ὁμόφρονας αὐτοῦ, καί πάντα τά ἀσεβῆ αὐτῶν δόγματα, οἰκειότερον δέ εἰπεῖν παραληρήματα, τούς τε ἐκδικοῦντας, και εκλαμβάνοντας   καί ἐκδεχομένους τά ἐν τῷ Τόμῳ κατά τήν αὐτῶν ἐξήγησιν, μᾶλλον δέ φλυαρίαν, καί οὐ κατ’ ἔννοιαν θεοπρεπῆ, καί ὀρθόδοξον, καί καθώς οἱ τῆς Ἐκκλησίας φωστῆρες καί διδάσκαλοι,οἷς καί ἡμεῖς ἑπόμενοι, καί ἀκολουθοῦντες τά τῶν ἁγίων ρητά ενεγράψαμεν

ἐν τῷ Τόμῳ, καί πάντας τούς δι’ αὐτό τοῦτο, ἤγουν ὅτι μη παρ’ ἑτέρων ἐνεφανίσθησαν, τολμήσαντας ἀκανονίστως καί ἀκρίτως ἀποκόψαι τό μνημόσυνόν μου, τῷ ἀπό τῆς

ζωαρχικῆς καί ἁγίας Τριάδος δεσμῷ καθυποβάλλομεν, και τῷ ἀναθέματι παραπέμπομεν. Ἡ ὑπογραφή Ἰωάννης ἐλέῳ Θεοῦ ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως νέας Ρώμης καί οἰκουμενικός πατριάρχης» (P.G. 150, 863D).