ΠΑΤΕΡΙΚΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΓΕΝΕΣΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ -- Του κ. Παναγιώτη Γκιουλέ

«Δεύτε, άπαντες πιστοί, προς την Παρθένον δράμωμεν· ιδού γαρ γεννάται η προ γαστρός προορισθείσα του Θεού ημών Μήτηρ, το της παρθενίας κειμήλιον, η του Ααρών βλαστήσασα ράβδος, εκ της ρίζης του Ιεσσαί, των προφητών το κήρυγμα και των δικαίων Ιωακείμ και Άννης το βλάστημα. Γεννάται τοίνυν, και ο κόσμος συν αυτή ανακαινίζεται. Τίκτεται, και η Εκκλησία την εαυτής ευπρέπειαν καταστολίζεται. Ο ναός ο άγιος, το της Θεότητος δοχείον, το παρθενικόν όργανον, ο βασιλικός θάλαμος, εν ω το παράδοξον της απορρήτου ενώσεως των συνελθουσών επί Χριστού φύσεων, ετελεσιουργήθη μυστήριον· ον προσκυνούντες ανυμνούμεν, την της Παρθένου πανάμωμον γέννησιν» (4ον Ιδιόμελον εν τοις αποστίχοις του εσπερινού της εορτής).

Ω ουρανία και θεόφθογγος Εκκλησιαστική κλήσις η καλούσα τους πιστούς να τρέξουν, για να προσκυνήσουν την τεχθείσαν, ως άγιον βρέφος, Παρθένον Θεομήτορα! Ω θείον και άγιον άκουσμα, πάντων των θείων και αγίων ακουσμάτων υπέρτερον! Ιδού γεννάται η προ της συλλήψεώς της εις την αγίαν Μήτραν της Άννης, προορισθείσα, προ των αιώνων και των γενεών, υπό της αρχαίας βουλής του Θεού, Μητέρα του Θεού ημών! Γεννάται Αυτή, που είναι το κειμήλιον της παρθενίας, η θαυματουργικώς βλαστήσασα, εκ της ρίζης Ιεσσαί, ράβδος του Ααρών, των προφητών το κήρυγμα και των δικαίων Ιωακείμ και Άννης το βλάστημα. Γεννάται λοιπόν (η Παρθένος) και ο κόσμος όλος μαζί με Αυτήν ανακαινίζεται! Γίνεται (η Παρθένος) ο τόκος ο άγιος, με τον οποίον η Ορθόδοξος Εκκλησία καταστολίζει την Αγίαν ευπρέπειάν της. Το καθαρόν και άγιον της Θεότητος δοχείον, γίνεται ναός άγιος, το παρθενικόν όργανον, ο βασιλικός θάλαμος, εντός του οποίου ετελεσιουργήθη το μέγα και παράδοξον μυστήριον της απορρήτου ενώσεως των δύο συνελθουσών επί του Χριστού φύσεων (θείας και ανθρωπίνης), τον Oποίον, αφού προσκυνήσουμε, ας ανυμνήσουμε την πανάμωμον γέννησιν της Παρθένου!...

Αλλά ποίος ανθρώπινος, αλλά και υπερκόσμιος αγγελικός νους και ποία ανθρώπινη και αγγελική γλώσσα μπορεί επαξίως να ανυμνήση Εκείνην δια της οποίας μας εδόθη η δυνατότης να θεωρούμε, σαν σε κάτοπτρο, την δόξαν του Κυρίου; Γι’ αυτό και αυτή ακόμη η ουρανόφθογγος και γλυκόλαλος θεολογική γλώσσα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού έκθαμβος αναφωνεί: «Ταύτην ουκ ανθρωπίνη γλώττα, ουκ αγγέλων νους υπερκόσμιος κατ’ αξίαν ευφημήσαι δύναται, δι’ ης ημίν δέδοται την δόξαν του Κυρίου τηλαυγώς κατοπτρίζεσθαι… Τι σε προσείπωμεν δέσποινα; Τίσι δε προσφθεξώμεθα ρήμασι; Ποίοις δε εγκωμίοις την σην ιεράν και δεδοξασμένην στέψωμεν κάραν, την αγαθοδότην, την πλουτοδότειρα, του ανθρωπίνου γένους, το εγκαλλώπισμα, το καύχημα πάσης της κτίσεως, δι ην ως αληθώς μεμακάρισται; Ον γαρ ουκ εχώρει το πρότερον, δια σου κεχώρηκεν· ω ατενίσαι ουκ έσθενεν ανακεκαλυμμένω προσώπω δια σου κατοπτρίζεται…» (Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού «Α΄ εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμησιν της Θεομήτορος»).

Έκθαμβος λοιπόν προ του ασυλλήπτου θεολογικού Μυστηρίου της Υπεραγίας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας κι’ αυτή ακόμη η ουρανόφθογγος γλώσσα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, μένει άφωνος και σιωπώσα, γιατί αδυνατεί να εκφράση το μέγα και ασύλληπτο, απερινόητο και ανέκφραστο αυτό Μυστήριο της Αγίας Γεννήσεώς της!... Αλλά παλλόμενος από ένθεον πόθον να ανυμνήση το ουράνιον παρθενικόν μεγαλείον της Αγίας και θαυμαστής Γεννήσεώς της, έμπλεως θείου ενθουσιασμού αναφωνεί: «Νικάτω ο πόθος, υποχωρείτω ο φόβος, αδέτω η κιθάρα του Πνεύματος· Ευφραινέσθωσαν οι ουρανοί και αγαλλιάσθω η γη… Σήμερον η κατ’ ανατολάς ωκοδόμηται πύλη, δι ης Χριστός εισελεύσεται και εξελεύσεται και έσται κεκλεισμένη η πύλη (Ιεζ. 44: 1), εν η Χριστός η θύρα των προβάτων (Ιωάν. ι: 7)· Ανατολή όνομα αυτώ, (Ζαχ. στ΄ και Λουκ. α: 78), δι’ ου προς τον αρχίφωτον Πατέρα προσαγωγήν εσχήκαμεν (Εφεσ. β: 18). Σήμερον έπνευσαν αύραι προάγγελοι παγκοσμίου χαράς. Ας ευφραίνεται ο ουρανός άνω και ας αγάλλεται η γη κάτω, ας σαλεύεται η θάλασσα του κόσμου (Ψαλ. κγ: 7 – 10). Γιατί μέσα σ’ αυτήν γεννάται ο κόχλος (η Παρθένος), η οποία ουρανόθεν εκ της αστραπής της Θεότητος θα συλλάβη εν γαστρί και θα γεννήση υιόν τον πολύτιμον μαργαρίτην Χριστόν (Ματθ. ιγ: 46)· εξ ης ο Βασιλεύς της δόξης την της σαρκός πορφύραν περιβαλλόμενος, τοις αιχμαλώτοις επιδημήσας κηρύξη άφεσιν (Ψαλμ. κη: 23). Ας σκιρτήση από την χαράν της η φύσις. Γιατί γεννάται η αμνάς του Θεού, εκ της οποίας ο ποιμήν θα περιβάλη το του Θεού, (πλανηθέν) πρόβατον και θα διαρρήξη τους παλαιούς χιτώνας της νεκρώσεως. Χορευέτω η παρθενία, ότι ετέχθη κατά τον Ησαΐαν Παρθένος, ήτις εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και καλέσουσι το όνομα αυτού Εμμανουήλ· τουτέστι Μεθ’ ημών ο Θεός (Ησαΐα 7: 14 και Ματθ. α: 23). Μεθ’ ημών ο Θεός, γνώτε, Νεστόριοι και ηττάσθε, ότι μεθ’ ημών ο Θεός. Ουκ άγγελος, ου πρέσβυς, αλλ’ αυτός ο Κύριος ήξει και σώσει ημάς… Ευφραίνου Άννα, στείρα η ου τίκτουσα· ρήξον (ξέσπασε) και ανεβόησον, η ουκ ωδίνουσα (Ησαΐα νδ: 1 και Γαλ. δ: 27). Αγάλλου Ιωακείμ, ότι εκ της σης θυγατρός παιδίον εγεννήθη ημίν, υιός και εδόθη ημίν, και καλείται το όνομα αυτού μεγάλης βουλής, της παγκοσμίου σωτηρίας άγγελος Θεός ισχυρός (Ησαΐας θ: 6). Αισχυνέσθω Νεστόριος και ας βάλη το χέρι του εις το στόμα του. Γιατί το παιδίον είναι Θεός και πως δεν είναι Θεοτόκος, Εκείνη η οποία τον εγέννησε; «Ει τις ου Θεοτόκον ομολογεί την αγίαν Παρθένον, χωρίς εστι της Θεότητος. Ουκ εμός ο λόγος, και εμός ο λόγος· κλήρον γαρ τούτον εκ θεολόγου πατρός Γρηγορίου, θεολογικώτατον δέδεγμα» (Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού Α΄ Λόγος εις το Γενέσιον). Πλήρης ουρανίου και θείας χαράς ο ιερός Ιωάννης ο Δαμασκηνός, θεολογεί με την κιθάραν του Αγίου Πνεύματος, συνθέτων μέλος εναρμόνιον ουρανίου θεολογίας, για να υμνήση την Πάναγνον αμνάδα, την «αιτίαν της των πάντων θεώσεως», που θα γεννούσε τον αμνόν του Θεού τον αίροντα την αμαρτίαν του κόσμου» (Ιωάν. α: 29). Αυτός θα έσωζε «το πλανώμενον πρόβατον» εκ του θανάτου και της φθοράς και θα τον απήλλασεν από τους «δερματίνους χιτώνας της πάλαι νεκρώσεως» (Ιωάν. Δαμ «Εκδόσεις Ορθοδ. Πίστεως» Γ΄ 2), που συνίστανται, όπως λέγει ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, από την θνητότητα, την νεκρότητα και την παχυλότητα της σαρκός, που ενεδύθησαν οι πρωτόπλαστοι μετά την παράβασιν της θείας εντολής και την έξοδόν τους εκτου παραδείσου της τρυφής. Δι’ αυτό ο Υιός τουΘεού γίνεται άνθρωπος και αναλαμβάνει εκ της Παρθένου την σαρκικήν και παθητήν περιβολήν της ανθρωπότητος, δια να ενδυθή ο άνθρωπος την άφθαρτον και απαστράπτουσαν από την θείαν δόξαν «περιβολήν της Θεότητος!...». Και δι’ αυτό και εις την συνέχειαν ο ιερός Δαμασκηνός, ακολουθών τον θείον Γρηγόριον τον Θεολόγον αποφαίνεται ότι «εις τις ου Θεοτόκον ομολογεί την αγίαν Παρθένον, χωρίς εστι της Θεότητος! Όποιος, δηλαδή δεν ομολογεί ότι η Παρθένος είναι Θεοτόκος, είναι χωρισμένος από την Θεότητα!... Εν συνεχεία ο ιερός Ιωάννης, με ουράνιες θεολογικές αναβάσεις εξυμνεί το «γεννηθέν θυγάτριον», την πάναγνον Μητέρα του Θεού και καλεί πάντας τους γηγενείς να αλαλάξουν προς τον Κύριον της δόξης και να υψώσουν την φωνήν τους μετά χαράς και αγαλλιάσεως, γιατί «ετέχθη ημίν μήτηρ Θεού εξ ης τεχθήναι ηυδόκησεν ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου (Ιωάν. α: 29) λέγων: «Σήμερον αρχή σωτηρίας τω κόσμω. Αλαλάξατε τω Κυρίω πάσα η γη, άσατε και αγαλλιάσθε και ψάλατε, μη φοβείσθε (Ησαΐα μ: 9) ότι ετέχθη ημίν μήτηρ Θεού εν αγία προβατική, εξ ης τεχθήναι ηυδόκησεν ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου. Σκιρτήσατε όρη, λογικαί φύσεις, ανατεινόμενες προς το νοητό ύψος της πνευματικής θεωρίας· γιατί γεννάται το εμφανέστατο όρος του Κυρίου, που υπερβαίνει και υπέρκειται παντός άλλου βουνού και όρους την υψηλότητα, ανθρώπων και αγγέλων, εκ του οποίου ηυδόκησε να αποκοπή, όχι με σωματικές χείρες, ο ακρογωνιαίος λίθος Χριστός, η μία υπόστασις, τα διεστώτα συνάπτουσα(Εφ. β: 14-20), θεότητά τε και ανθρωπότητα, αγγέλους και ανθρώπους, τους εξ εθνών και τον σαρκικόν Ισραήλ εις ένα πνευματικόν Ισραήλ… Αύτη γαρ ου ενεργείας Θεού υπήρξε δοχείον, αλλ’ ουσιωδώς εδέχθη την υπόστασιν του Υιού του Θεού!... Ω θυγάτριον Ιωακείμ και Άννης το ιερώτατον, το διαφυγόν την παρατήρησιν από τας αρχάς και τας εξουσίας και τα πεπυρωμένα βέλη του πονηρού· το πολιτευσάμενον εν θαλάμω του Πνεύματος και τηρηθέν άμωμον εις νύμφην Θεού και μητέρα του φύσει Υιού του Θεού! Ω θυγάτριον ιερώτατον, το φερόμενον εν μητρικαίς αγκάλαις και φοβερόν εις πάσας τας δυνάμεις της αποστασίας. Ω θυγάτριον ιερώταρον, το μητρικόν γάλα τρεφόμενον και αγγέλοις περιστοιχούμενον. Ω θυγάτριον θεοπόθητον, η δόξα των σε γεννησάντων· σε γενεαί γενεών μακαρίζουσιν, ως έφην επαληθεύουσα (Λουκ. α: 48). Ω θυγάτριον αξιόθεον, το κάλλος της ανθρωπίνης φύσεως, της προμήτορος Εύας η επανόρθωσις, διότι δια της σης τεκνογονίας η πεσούσα ανθρωπότης ανώρθωται· των γυναικών το αγλάϊσμα. Γιατί αν και η πρώτη εν παραβάσει γέγονε και δι’ αυτής εισήλθεν ο θάνατος. Αλλ’ η Μαρία εξυπηρετησαμένη την θείαν βουλήν τον απατήσαντα όφιν εξηπάτησε και εισήγαγε εις τον κόσμον την αφθαρσίαν. Ω θυγάτριον αξιόθεον, ανδρός ου δεχθείσα προς σύλληψιν· Γιατί έχει πατέρα αΐδιον ο υπό σου κυοφορηθείς. Ω θυγάτριον γηγενές, η βαστάσασα στις θεογονικές σου αγκάλες τον Κτίστην… όντως τιμιωτέρα πάσης κτίσεως γέγονας. Γιατί από εσέ ο δημιουργός έλαβε μερίδιον ως απαρχή της ιδικής μας φύσεως και έγινε η Σαρξ Αυτού εκ της σαρκός σου και αίμά του εκ των αιμάτων σου (Εβρ. β: 14) και γάλα εκ των μαστών εθήλασεν ο Θεός και ηνώθησαν τα χείλη σου με τα χείλη του Θεού! Ω ακαταλήπτων (ανεξηγήτων) και ανεκφράστων θαυμάτων πράγματα!... Σε προγνωρίσας ο των όλων Θεός αξίαν σε ηγάπησε και αγαπήσας σε προώρισε και εις τους εσχάτους χρόνους σε έφερε εις την ύπαρξιν και σε ανέδειξε Θεοτόκον μητέρα και τροφόν του ιδικού Του Υιού και Λόγου… Ω θήλυ ποθητόν τρισμακάριστον· ευλογημένη συ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου (Λουκ. α: 42). Ω θήλυ θύγατερ του βασιλέως Δαβίδ και μήτηρ· Θύγατερ του βασιλέως Δαβίδ και μήτηρ παμβασιλέως Θεού… Όθεν έζης Θεώ, δια τον οποίον ήλθες εις την ζωήν, δια να εξυπηρετήσης την παγκόσμιο σωτηρία, δια να εκπληρωθή η αρχαία βουλή του Θεού (Ησ. κστ:1) δια σου, περί της του Λόγου σαρκώσεως και της ημών θεώσεως…» (Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού Α΄ Λόγος εις το Γενέσιον). Ω παμμέγιστον θεολογικόν ύψος ουρανίου πατερικής θεολογίας περί του «κεκρυμμένου και αποκρύφου μυστηρίου» της Υπεραγίας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, που συνέγραψε και εθεολόγησε μυστικώς, η θεόφθογγος θεολογική γλώσσα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, και που με την κιθάρα του Αγίου Πνεύματος, συνέδεσε ουράνιον και εναρμόνιον μέλος μυστικής θεολογίας, για να αποκαλύψη και να ερμηνεύση στο πλήρωμα της Εκκλησίας «τα άδηλα και τα κρύφια της σοφίας», «αποκρύφου θεολογικού μυστηρίου» της Θεομήτορος. Γιατί το «απόκρυφον και κεκρυμμένον μυστήριον» της Γεννήσεως της Θεοτόκου, υπερβαίνει, όχι μόνον την οντολογική δυνατότητα του φυσικού ανθρωπίνου λόγου, αλλά αυτόν ακόμη τον λόγο, που γεννάται από την τελειωτικήν χάρη του Αγίου Πνεύματος!... Γιατί καθώς η θεολογική γλώσσα του Ιωάννου ερμηνεύει και θεολογεί ότι η Θεοτόκος μάς αποκαλύπτει τις υπέρ νουν και Λόγον τελειωτικές ενέργειες του Αγίου Πνεύματος και ότι «όπως ο Υιός είναι εικόνα του Πατρός και εικόνα του Υιού είναι και το Πνεύμα» (Έκδοσις Ορθοδόξου Πίστεως 1. 13), έτσι και η Θεοτόκος, κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, είναι «το θεοπρεπές ταμείον της κορυφαίας ακρότητος των μυστηρίων του Πνεύματος και η ένσαρκος εικόνα Αυτού» (Γρηγορίου του Παλαμά, ομιλία εις τα Εισόδια, ΕΠΕ, Δ. 11, 286). Γι’ αυτό η πανάμωμος Μητέρα του Θεού ημών κατέστη «η αμόλυντος παστάς του Λόγου», ο παρθενικός θάλαμος της «απειρογάμου νύμφης» του Κυρίου, ένθα ο αιώνιος Βασιλεύς της δόξης αληθινού Τριαδικού Θεού, ο ένσαρκος Λόγος του Πατρός, ο δημιουργός, παρά πατρός, εν Αγίω Πνεύματι, πάσης της κτίσεως, ο Μέγας Αρχιερεύς των μυστηρίων της τρισυποστάτου Θεότητος, ετέλεσε το παμμέγιστον μυστήριον της ενώσεως των δύο, καθ’ υπόστασιν συνελθουσών επί Χριστού φύσεων, θείας και ανθρωπίνης. Έτσι η Θεοτόκος, κατά τον Άγιον Ανδρέαν Κρήτης, έγινε το τέλος της σκοπιμότητος και ύστατον της δημιουργίας απάσης, δι’ ην ο κόσμος εγένετο και δια της οποίας η αιώνιος βουλή του Θεού πεπλήρωται» (Αγίου Ανδρέου του Κρητός, κανών εις ήχον πλάγιον α΄). Αυτό σημαίνει ότι η Θεοτόκος έγινε μέτοχος του πληρώματος της Θείας Γνώσεως, γιατί με την συνέργεια της θείας σοφοποιού και θεοποιού χάριτος, λέγει νεώτερος Αγιορείτης θεολόγος, «κατέστη δοχείο της απορρήτου Γνώσεως και Σοφίας της Αγίας Τριάδος… Έτσι η Θεοτόκος ήνωσε το πλήρωμα της φυσικής γνώσεως με την τελειότητα της υπερλόγου Γνώσεως, εν τη μυστική σιγή του Πνεύματος. Υπερέβαλλε τόσο στη γνώση, όσο και στην αρετή, όλα τα ανθρώπινα και αγγελικά όντα, ενσαρκώνοντας την υπέρ νουν και λόγον Σοφίαν του Αγίου Πνεύματος» (Χρυσοστόμου μοναχού Διονυσιάτου: «Θεός Λόγος και ανθρώπινος Λόγος», σελ. 371). Γι’ αυτό ο Ιερός Δαμασκηνός, συμπεραίνει πως ο θεός, που προγνωρίζει τα πάντα «πριν γενέσεως αυτών», προεγνώριζε την υπέρλογη τελειότητα της Παρθένου, και προ πάσης κτίσεως, την προώρισε και την επέλεξεν ως πιο άξια από όλες τις γυναίκες όλων των γενεών, για να υπηρετήση, ως συνεργός, την αρχαία βουλή του Θεού «Περί της του Λόγου σαρκώσεως και της ημών Θεώσεως». Γι’ αυτό λέγει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, ότι η Θεοτόκος «ως προεπινοούμενος και τέλειος σκοπός της Δημιουργίας» προς Θαλάσσιον PG, 90, 620-25), υπήρχε πάντοτε στην προαιώνια βουλή της Αγίας Τριάδος και κατά τον Άγιον Νικόδημον τον Αγιορείτην «έχαιρε και υπερέχαιρε προ του αιώνος, προγιγνώσκουσα κατά την θεαρχικήν της ιδέαν την αειπάρθενον Μαριάμ, ως νέα Εύα, που θα εγίνετο συνεργός και τροφός στο παμμέγιστον Μυστήριον της θείας ενανθρωπήσεως. (Νικοδήμου Αγιορείτου, «Αόρατος Πόλεμος» και Χρυσοστόμου μοναχού Διονυσιάτου «Θεός Λόγος και ανθρώπινος λόγος σελ. 372-373). Εορτάζοντες το πάνσεπτον και πανάμωμον Γενέσιον της Θεομήτορος, ας σπεύσουμε εν μετανοία μετά δακρύων, δια να προσκυνήσουμε την άχραντον εικόνα Της, ψάλλοντες εν κατανύξει καρδίας: «Δέσποινα πρόσδεξαι τας δεήσεις των δούλων σου και λύτρωσε ημάς από πάσης ανάγκης και θλίψεως!...». Αμήν.    

Δεν υπάρχουν σχόλια: