ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΗΜΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΟΣ -- του αειμνήστου Ιωάννου Κορναράκη Καθηγητού Παν. Αθηνών

ΜΕΡΟΣ 1. Η ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΝΗΠΤΙΚΩΝ

Η «Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών» είναι συλλογή πατερικών κειμένων, τα οποία έχουν ένα ιδιαίτερο περιεχόμενο. Το περιεχόμενο αυτό αναφέρεται στη μυστική, δηλ. εσωτερική ψυχική εργασία της καθάρσεως του νου και της καρδιάς. Γι’ αυτό τα πατερικά κείμενα της «Φιλοκαλίας» παρουσιάζουν διαστάσεις και όψεις της μυστικής θεολογίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Επειδή δε η βίωση της μυστικής αυτής πνευματικής εργασίας πραγματοποιείται υπό τον όρο της αδιαλείπτου εγρηγόρσεως της ψυχής, της νήψεως, τα πατερικά αυτά κείμενα χαρακτηρίζονται και «νηπτικά».

Η λέξη «νήψις» ετυμολογείται από το ρήμα «νήφω», που σημαίνει. δεν πίνω οίνον, είμαι νηφάλιος, διάγω βίον εγκρατή, είμαι σώφρων, ήρεμος, κόσμιος. Επομένως τα νηπτικά πατερικά συγγράμματα είναι τα κείμενα εκείνα που, όπως θα ελέγαμε σήμερα, παρουσιάζουν την «υπαρξιακήν» όψη της ηθικής και πνευματικής εργασίας της καθάρσεως του νου και της καρδιάς, με την οποία ο πιστός προσεγγίζει στην περιοχή της θείας παρουσίας και ενεργείας.

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΠΕΤΣΩΝ ( ΑΚΑΙΝΟΤΟΜΗΤΟ ) - ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ

Ο Θεός επανέρχεται στο Ρωσικό Σύνταγμα

Ενώ οι Ελληνες πολιτικοί έκαναν ότι μπορούσαν να απαλείψουν την αναφορά του Τριαδικού Θεού από το Σύνταγμα ο Ρώσος Πρόεδρος  Βλαντίμιρ Πούτιν επαναφέρει και διακηρύσσει την πίστη στο Θεό.

Ο Θεός επιστρέφει στη ζωή των Ρώσων. Μετά από δεκαετίες «εξορίας», μετά τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης το Νοέμβριο του 1917, ο Ύψιστος καταλαμβάνει και πάλι τη θέση που εξασφάλισε για αυτόν, μέσα στους αιώνες, η θρησκευτική και πνευματική υπόσταση της παλιάς ισχυρής αυτοκρατορίας.

Τη ΙΒ΄ (12η) Μαρτίου, ο Όσιος και Θεοφόρος Πατήρ ημών ΣΥΜΕΩΝ ο Νέος Θεολόγος εν ειρήνη τελειούται.

Συμεων ο Όσιος Πατήρ ημών, ο δια την υπερβάλλουσαν αυτού αρετήν, την φρόνησιν και την σοφίαν δικαίως αποκληθείς Νέος Θεολόγος, εις τοσούτον ύψος αρετής και θείου φωτισμού έφθασεν, ώστε από πάντας εθαυμάζετο και πάντες τον ηγάπων, καθότι και αυτός πρότερον ηγάπησε τον Θεόν και τον πλησίον κατά το γεγραμμένον· «Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εν όλη τη καρδία σου και εν όλη τη ψηχή σου και εν όλη τη διανοία σου» (Ματθ. κβ: 39, Λευιτ. ιθ: 18).

Χρήστος Σαλταούρας, Η εικονογράφηση της Αγίας Τριάδος.

ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟ ΑΡΘΡΟ (ΕΔΩ)ΔΙΟΡΘΩΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΟ

Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

Χρήστος Σαλταούρας

            Αγαπητοί αναγνώστες αποφάσισα να γράψω την μελέτη αυτή ως απάντηση σε ποικίλες γνώμες και ενστάσεις Ορθοδόξων, σχισματικών και αιρετικών, αναφορικά με το θέμα της εικονογράφησης της Αγίας Τριάδος. Το ζήτημα αυτό δυστυχώς έχει καταστεί αιτία διχοστασιών ακόμη και ανάμεσα σε Ορθοδόξους Χριστιανούς πράγμα που με λυπεί πολύ. Στην παρούσα μελέτη θα αναφερθούμε σε τρία θέματα. 

Το πρώτο θέμα είναι το κατά πόσο στην Αγία Γραφή έχουμε Θεοφάνειες και μάλιστα αν η Γραφή αναφέρει Θεοφάνεια ειδικώς του πρώτου προσώπου της Τριάδος δηλαδή του Πατρός. Το δεύτερο θέμα που θα μας απασχολήσει είναι η εικόνα που επιγράφεται ως «Η φιλοξενία του Αβραάμ». Τα δύο μάλιστα αυτά θέματα σχετίζονται στενά. Το τρίτο τέλος θέμα  είναι η εικόνα που επιγράφεται ως «Η Αγία Τριάς».

1. Θεοφάνειες στην Αγία Γραφή

Υπάρχει η άποψη σε ορισμένους Θεολογικούς κύκλους ότι δεν είναι δυνατόν να δούμε τον αόρατο, άπειρο και ασχημάτιστο Θεό και συνεπώς δεν μπορούμε να τον εικονίσουμε. Επίσης οι κύκλοι αυτοί ισχυρίζονται ότι οι αναφερόμενες Θεοφάνειες της Βίβλου δεν είναι πραγματικές Θεοφάνειες αλλά Αγγελοφάνειες και ότι η μόνη πραγματική Θεοφάνεια είναι ο Σαρκωμένος Υιός του Θεού.

Λέγει η Γραφή :
-----------------------------------
Δημήτριος Χατζηνικολάου είπε...
Τά ἐπιχειρήματα τῆς Ἰωάννας εἶναι ἀποστομωτικά καί τήν συγχαίρω. Τό κατεβατόν τοῦ Χ. Σαλταούρα στίς Ἀκτῖνες εἶναι ἀντιφατικόν, ἀλλά καί ἀναξιόπιστον, ἐφόσον, ἀπ' ὅ,τι φαίνεται, ὁ συγγραφεύς εἶναι κοινωνικός μέ τόν Οἰκουμενισμόν, ἄρα ἐχθρός τοῦ Θεοῦ, κατά τούς Πατέρες! Ὑποδύεται δέ τόν ὀρθόδοξον ἀποκαλῶντας τούς Ὀρθοδόξους τοῦ Πατρίου «αἱρετικούς», «σχισματικούς» κ.λπ.
---------------------------------

Δημήτριος Χατζηνικολάου είπε...

Ἀπό τά πάμπολλα ἀκαταμάχητα Ἁγιογραφικά καί Ἁγιοπατερικά χωρία πού ὑπάρχουν, ἰδίως στά Πρακτικά τῆς Ζ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἐπιλέγω ἕνα καί ἐρωτῶ τόν Χ. Σαλταούραν τί ἀντιλαμβάνεται ἀπό αὐτό:

«Εἰ μέν γάρ τοῦ ἀοράτου Θεοῦ εἰκόνα ἐποιοῦμεν, ὄντως ἡμάρτομεν. Ἀδύνατον γάρ τό ἀσώματον, καί ἀόρατον, καί ἀπερίγραπτον, καί ἀσχημάτιστον εἰκονισθῆναι … Θεοῦ γάρ σαρκωθέντος, καί ὀφθέντος ἐπί γῆς σαρκί … τούτου τήν εἰκόνα ποιοῦντες, οὐ σφαλλόμεθα» (Ἅγιος Ἰ. Δαμασκηνός, P.G., 94, 1288 Α, Β).

Κατά τήν ἰδικήν μου ἀντίληψιν, τοῦ «αἱρετικοῦ»/«σχισματικοῦ», κατά τόν Οὐνίτην (ἀπό 7-12-1965) Χ. Σαλταούραν, ὁ Ἅγιος λέγει ὅτι τό νά πάρῃ κανείς χαρτί καί ξύλο καί νά κατασκευάσῃ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ Πατρός ἀποτελεῖ ἁμάρτημα, καθότι ὁ Πατήρ εἶναι ἀπερίγραπτος καί ἀσχημάτιστος καί ἄρα ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΕΙΚΟΝΙΣΘΗ. Εἰκονίζουμε μόνον τόν σαρκωθέντα Θεόν! Ἄσε τά κατεβατά μέ τά «ναί μέν ἀλλά», κ. Σαλταούρα, καί ἑρμήνευσε αὐτό τό χωρίον. Σοῦ ὑπενθυμίζω ὅτι ἡ Ζ' Οἰκουμενική ἐβασίσθη ἐν πολλοῖς εἰς τήν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ.

Δημήτριος Χατζηνικολάου είπε...

Τέλος, ἄς ἀπαντήσῃ ὁ κ. Σαλταούρας εἰς τόν Ἅγιον Γρηγόριον, Πάπαν Ρώμης:

«Διὰ τί τὸν πατέρα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ οὐχ ἱστοροῦμεν καὶ ζωγραφοῦμεν; Ἐπειδὴ οὐκ οἴδαμεν, τίς ἐστιν, καὶ Θεοῦ φύσιν ἀδύνατον ἱστορῆσαι καὶ ζωγραφῆσαι. Καὶ εἰ ἐθεασάμεθα καὶ ἐγνωρίσαμεν, καθὼς τὸν υἱὸν αὐτοῦ, κᾀκεῖνον ἂν εἴχομεν ἱστορῆσαι καὶ ζωγραφῆσαι» (Πρώτη ἐπιστολή τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, πρός τόν Βασιλέα Λέοντα τόν Ἴσαυρον, Πρακτικά Ζ'Οἰκουμενικῆς, Τόμος Γ’, σελ. 210-211).

Γιά ὅσους γνωρίζουν τήν Ἑλληνικήν γλῶσσαν, ἐδῶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἀπαντᾶ μέ σαφήνειαν εἰς τό ἑξῆς ἐρώτημα: Ὡς γνωστόν, δέν ἐπιτρέπεται ἡ ἀπεικόνισις τοῦ Θεοῦ Πατρός, ἀλλά διά ποῖον λόγον; Ἐπειδή, ἀπαντᾶ, δέν γνωρίζομεν ποῖος εἶναι, καί ἐπειδή ἡ φύσις τοῦ Θεοῦ δέν δύναται νά εἰκονισθῆ, ἑπομένως εἶναι ἀδύνατον νά ζωγραφίσουμε τήν εἰκόνα Του• ἐάν εἴχαμε ἴδῃ τήν θείαν φύσιν Του, ὅπως εἴδαμε τήν ἀνθρωπίνην φύσιν τοῦ Υἱοῦ, τότε θά ἦτο δυνατόν νά κατασκευάσουμε τήν εἰκόνα Του.

Η άλλη άποψη για την Εικόνα της Αγίας Τριάδος

Ανώνυμος είπε...

(Προς τον αγαπητό διαχειριστή του ιστολογίου):Μπορείτε να δημοσιεύσετε από τον παρακάτω σύνδεσμο και την αντίθετη με τα τελευταία άρθρα εκτενή και με πλήθος επιχειρημάτων άποψη, η οποία υπερασπίζεται τη γνωστή Εικόνα της Αγίας Τριάδος.

Ευχαριστώ.

https://www.scribd.com/doc/287652818/%CE%91%CE%9D%CE%91%CE%99%CE%A1%CE%95%CE%A3%CE%99%CE%A3-%CE%9A%CE%91%CE%99-%CE%91%CE%9D%CE%91%CE%A4%CE%A1%CE%9F%CE%A0%CE%97-%CE%A4%CE%9F%CE%A5-%CE%9D%CE%95%CE%9F%CE%95%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%9D%CE%9F%CE%9C%CE%91%CE%A7%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%A5-%CE%92%CE%99%CE%92%CE%9B%CE%99%CE%9F%CE%A5-%CE%91%CE%A0%CE%97%CE%93%CE%9F%CE%A1%CE%95%CE%A5%CE%9C%CE%95%CE%9D%CE%95%CE%A3-%CE%91%CE%A0%CE%95%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%9D%CE%99%CE%A3%CE%95%CE%99%CE%A3#from_embed
--------------------------------------
Κυπριανός Χριστοδουλίδης είπε...
Ο σύνδεσμος απαιτεί εγγραφή γιά τήν ανάγνωση τού βιβλίου «Άλλη άποψη γιά τήν εικόνα τής Αγίας Τριάδος». Θά τόν παρακαλούσα, άν τού είναι εύκολο, νά καταθέσει τά καίρια σημεία τού βιβλίου - δέν είναι ανάγκη όλα - τά οποία ανατρέπουν τήν αντίθετη γνώμη, δηλαδή, τήν απαγόρευση εξεικονισμού τής τρισυποστάτου μιάς θεότητος, ήτοι τής μιάς φύσεως τού Θεού. Υπό τού γράφοντος η μόνη δεκτή Εικόνα τής Αγίας Τριάδος είναι η φιλοξενία τού Αβραάμ παρά τήν δρύν τού Μαμβρή

-----------------------------------------
Δημήτριος Χατζηνικολάου είπε...

Τό νά μήν ἀπαντᾶς στά ἐπιχειρήματα πού ἀνεφέρθησαν στίς πρόσφατες ἀναρτήσεις τῆς «ΟΦ», ἀλλά νά παραθέτῃς ἕν βιβλίον 178 σελίδων, τό ὁποῖον ἐγώ προσωπικῶς δέν ἔχω χρόνον νά διαβάσω, εἶναι ἰσχυρά ἔνδειξις ὅτι δέν ἔχεις Ὀρθόδοξα ἐπιχειρήματα. Μέ ὅσους ἔχω διαλεχθῆ μέχρι τώρα γι' αὐτό τό θέμα, ἔχουν ἀποδείξει τοῦ λόγου τό ἀληθές. Ἀλλά καί μόνον ἀπό τόν τίτλον τοῦ παρόντος βιβλίου, πού χαρακτηρίζει «νεοεικονομάχους» ὅλους ἐμᾶς, ἀντιλαμβάνεται κανείς ὅτι πρόκειται γιά κακοπροαίρετον καί ἀντορθόδοξον πόνημα. Πῶς εἴμεθα «εἰκονομάχοι» καθ' ἥν στιγμήν στά σπίτια μας καί στούς χώρους ἐργασίας μας ἔχουμε δεκάδες εἰκόνες, ἀλλά, ἀκολουθοῦντες τήν Ἁγίαν Γραφήν καί τήν Ἱεράν Παράδοσιν, καί δή τήν Ζ' Οἰκουμενικήν Σύνοδον, ἀπορρίπτουμε μίαν προδήλως αἱρετικήν εἰκόνα;
-------------------------------------
Ο π. Γρηγοριος είπε:

Οι δάσκαλοι της αγιογραφικής τέχνης περί της εικονογράφησης της αγίας Τριάδος στα βιβλία τους έχουν συμβολικά τους 3 αγγέλους.
Αγιορείτου ιερομ. Διονυσίου εκ Φουρνα 18ος αιών. Βασικά αυτός είναι ο διδάσκαλος της τέχνης
Και οι νεώτεροι
Κόντογλου και Βρανου
Υσ
Οι ψαγμένοι αγιογράφοι έχουν υπόψιν...
Πηγαίνετε σε όποια μητρόπολη θέλετε αλλά και σε ναό που τιμάται η αγία Τριάδα και δείτε τι εικονίζει.
π.Γρηγοριος
--------------------------------------------
Ιωακειμίδου Ιωάννα είπε...

Σ’ ένα δάσος έπιασε μεγάλη πυρκαγιά. Όλα τα ζώα έτρεξαν να φύγουν για να σωθούν. Καθώς το λιοντάρι έτρεχε προς την άκρη του δάσους, είδε ένα πουλάκι να πετά στην αντίθετη κατεύθυνση, προς την φωτιά, έχοντας στο ράμφος του μια σταγόνα νερό. Το λιοντάρι σταμάτησε, και γέλασε:
-καλά, πραγματικά πιστεύεις ότι θα σβήσεις την φωτιά με την σταγόνα σου?
-όχι, απάντησε το πουλάκι, ξέρω ότι δεν θα την σβήσω, αλλά αυτό μπορώ να κάνω και πρέπει να κάνω αυτό που μου αναλογεί…

Απλοϊκό για όλους τους μορφωμένους που συμμετέχουν στις συζητήσεις σας, αλλά πολύ σημαντικό για εμένα. Δεν έχω πλούτο γνώσεων, αλλά πρέπει να κάνω αυτό που μου αναλογεί...καλή φώτιση και καλή δύναμη σε όλους. Δύναμη να αντιστεκόμαστε, δύναμη να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους & με το όνομά μας (επώνυμα). Δύναμη να ζητάμε συγγνώμη και δύναμη ν' αφήσουμε την ζωή μας στα χέρια του καλού μας Θεού.

O λαός του Θεού κοιμάται ήσυχος, αφού δεν ακούει από τους φύλακες καμμιά φωνή εγρηγόρσεως και κινδύνου.

Ουδέποτε εις την ιστορίαν της Εκκλησίας κακόδοξοι ποιμένες εκινήθησαν τόσο άνετα και έπληξαν τόσο βάναυσα το σώμα και την αλήθειαν της Εκκλησίας όσο τα τελευταία 35 χρόνια! Όχι μόνον κατώρθωσαν να προδίδουν άνευ καμμιάς αντιδράσεως, αλλά να κάνουν και τους διοικούντας το Άγιον Όρος πειθήνια όργανά των, υπασπιστάς και προασπιστάς της πολιτικής των, ώστε αυτοί οι ίδιοι οι Αγιορείται να καταδιώκουν τους συναδέλφους των, τους ελαχίστους που ετόλμησαν τελικώς να σπάσουν το φράγμα της σιωπής και της ενόχου ανοχής και να ομολογήσουν αρρενωπά, ότι δεν ακολουθούν πλέον τον ψευδοποιμένα του Φαναρίου. Και τα χρόνια κυλούσαν. Η αίρεσις εγιγαντούτο καθημερινώς ενώ οι υπεύθυνοι της Ιεράς Κοινότητος και λοιποί καθηγούμενοι των Μονών συζητούσαν και έγραφαν για τον Μακρυγιάννη και την ελληνική γλώσσα, συνεχώς δε εντός και εκτός του Όρους εκήρυτταν για το αναγκαίον της…νήψεως και το υπερβάλλον του …μυστικού γνόφου της ανατολικής Θεολογίας....   

O κόσμος στον δρόμο του. Δεν γίνεται πια μεταστροφή (Φώτης Κόντογλου)

Ναι, ο κόσμος δεν αλλάζει πορεία. Ας μην περιμένουμε πια τίποτα καλύτερο, θα πηγαίνουμε ολοένα στα χειρότερα. Ανήφο­ρος πια δεν υπάρχει. Μοναχά κατήφορος. Όσοι έχουνε μέσα τους τον φόβο του Θεού, αυτοί οι λίγοι θ' απομείνουνε, «το μικρόν ποίμνιον» που είπε ο Χριστός. Κι αν γράφουμε, γι' αυτούς γράφουμε και για τους ίδιους τους εαυτούς μας που κιντυνεύουμε να αρπα­χτούμε από τα δίχτυα πούναι μπλεγμένοι εκείνοι που θέλουμε να δασκαλέψουνε. Για να καθόμαστε ανύσταχτοι.
"Όσοι είναι αισιόδοξοι για το μέλλον της ανθρωπότητας, βλέπουνε με άλλα μάτια τον κόσμο, απ’ ό,τι τον βλέπομε εμείς. Εμείς είμαστε οι γκρινιάρηδες, οι Ιερεμίες, οι Κασσάντρες, και γι' αυ­τό ο κόσμος μας οχτρεύεται. Κι έχει δίκιο. Ο καθένας νοιώθει διαφορετικά τη ζωή, τη χαρά, το καλό και το κακό. Για τους αν­θρώπους που λέμε πως δεν πάνε καλά, ο σημερινός κόσμος είναι ο πιο θαυμάσιος, η σημερινή ζωή είναι η πιο καλύτερη κι η πιο βλογημένη από όλες που πέρασε ο άνθρωπος. Η σημερινή νεολαία εί­ναι μεθυσμένη από εκείνο που λέμε εμείς «ανηθικότητα», και που αυτή το λέγει «ελευθερία». Τί κάθεσαι λοιπόν εσύ και τσαμπουρνίζεις με την ηθική σου; Γι' αυτούς είναι το πιο μεγάλο χάρισμα η ανηθικότητα, και μπορούνε να σκοτώσουνε εκείνον που χτυπά την «ελευθερία» τους. Αιώνες αγωνιζότανε ο άνθρωπος, χωρίς να μπορέσει να την αποχτήσει. Και τώρα που την έκανε χτήμα του, να την αφήσει για την παλαιοντολογική ηθική μας;