Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΘΕΙΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΧΑΡΙΤΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. -- Γράφει ο Χαρίλαος Στουραΐτης, Θεολόγος.

Την ημέρα της Πεντηκοστής [όπως και κατά την ημέρα της Βαπτίσεως του Κυρίου] δεν κατήλθε η υπόστασις του Αγίου Πνεύματος πρός τους Μαθητάς του Κυρίου, αλλά η Χάρις Αυτού.

Τόσο η ουσία του τριαδικού Θεού όσο και οι τρείς θείες υποστάσεις, διακρίνονται των φυσικών ακτίστων ιδιωμάτων, και δεν μετέχονται υπό των πιστών.

Η αποστολή -πέμψις της χάριτος του Αγίου Πνεύματος είναι προ΄ι΄όν της α΄ι΄δίου κοινωνίας των τριών θείων προσώπων.

Λέγει σχετικώς ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς : ΄΄Διό μη μόνον παρά του Υιού, αλλά και παρά του Πατρός, και διά του Υιού πέμπεται, και παρ΄εαυτού έρχεται φανερούμενον.
Κοινόν γαρ έργον η αποστολή, δηλονότι η φανέρωσις του Πνεύματος.΄΄ [PG 151,σελ.766Α]

Τα άκτιστα κοινά φυσικά ιδιώματα, τα οποία προέρχονται εκ της θείας φύσεως, κατέχονται υπό των τριών θείων προσώπων και πέμπονται από κοινού πρός αγιασμό και σωτηρία των πιστών.

Μεγάλοι αιρετικοί όπως ο Ακίνδυνος, ο Βαρλαάμ, ο Βέκκος και πολλοί άλλοι, ταύτιζαν τα κοινά φυσικά ιδιώματα των θείων υποστάσεων με τα μη κοινά υποστατικά ή, τις υποστάσεις με την ουσία ή, τον τρόπο εκπορεύσεως με τον τρόπο φανερώσεως του Αγίου Πνεύματος κτλ.

ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Ότι το Πνεύμα όπερ εφάνη σήμερον εις τους Αποστόλους δεν ήτο η υπόστασις του Πνεύματος, αλλ’ η Χάρις των τριών Προσώπων, και ότι άλλο χάρις και άλλο υπόστασις.                

Και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου και ήρξαντο λαλείν ετέραις γλώσσαις, καθώς το Πνεύμα εδίδου αυτοίς αποφθέγγεσθαι. (Πράξ. β: 4).                                                                                                    

Μεγαλόδωρος ο παντελεήμων και αναλλοίωτος Θεός, χαρίζει όχι μόνον εκείνο το οποίον θέλει υποσχεθή, αλλά και ακόμη περισσότερον. Και όχι μόνον εις τους φίλους του, αλλ’ ακόμη και εις τους εχθρούς του, επειδή ο ίδιος είπεν· «Ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι» (Ματθ. κδ: 35). Υπεσχέθη εις τον Δαβίδ ότι από το γένος του θα γεννηθή ο Μεσσίας· παροργίζει ο Δαβίδ τον Θεόν βαρέως και μεθ’ όλον τούτο ο Θεός δεν παρέβη την υπόσχεσίν του. Υπεσχέθη εις τον Ισραηλιτικόν λαόν να τους δώση Νόμον θεόγραφον, αν και αυτοί υποσχεθώσιν, ότι θα τον φυλάξωσι. Κατεφρόνησαν εκείνοι την υπόσχεσιν, αλλ’ ο Θεός δεν ηθέτησεν εκείνο το οποίον τους υπεσχέθη. Έταξεν εις τον γέροντα Συμεών να μη ίδη θάνατον, προ τού να ίδη οφθαλμοφανώς τον Δεσπότην της ζωής και του έδωσε περισσότερα, από όσα υπεσχέθη, επειδή όχι μόνον τον ηξίωσε να ίδη τον Χριστόν με αισθητούς οφθαλμούς, αλλά και να τον πιάση με τας χείρας του και να τον δεχθή εις τας αγκάλας του.

ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΝ

Τη αυτή ημέρα, Δευτέρα της Πεντηκοστής, αυτό το ΠΑΝΑΓΙΟΝ και ζωοποιόν και παντοδύναμον ΠΝΕΥΜΑ εορτάζομεν, το τρίτον πρόσωπον της ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ, το ομότιμον και ομοούσιον και ομόδοξον τω Πατρί και τω Υιώ.                          

Τριάς υπάρχει η Αγία η παρ’ ημών των Ορθοδόξων Χριστιανών πιστευομένη και λατρευομένη Θεότης, μίαν έχουσα την δύναμιν, μίαν την σύνταξιν και μίαν την προσκύνησιν. Ομοούσιος και αδιαίρετος εν τρισί προσώποις γνωριζομένη, του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Και η μεν του Ανάρχου Πατρός υπόστασις ήτο γνωστή εις τους ανθρώπους από της αρχής αυτών, διό και οι Εβραίοι ως Πατέρα ετίμων και ελάτρευον τον Θεόν με νομικάς θυσίας και εορτάς. Η δε του Συνανάρχου Υιού υπόστασις εγνωρίσθη μετά ταύτα δια της χρονικής κατά Σάρκα Γεννήσεως του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού κατελθόντος εις τον κόσμον δθα την σωτηρίαν ημών των αμαρτωλών.

ΛΟΓΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΝ

«Απεκρίθη αυτοίς ο Ιησούς και είπεν· η εμή διδαχή ουκ έστιν εμή, αλλά του πέμψαντός με. Εάν τις διψά, ερχέσθω προς με και πινέτω» (Ιωάν. ζ: 16 – 17)                                                                                                              

Υπομονή, εάν αμφιβάλλη ο άνθρωπος και απιστή δια πράγματα τα οποία ούτε ακούει συχνά ούτε βλέπει. Αλλά να ακούη καθ’ εκάστην από εν θεϊκόν στόμα ουράνιον διδασκαλίαν, να βλέπη έργα παράδοξα και πάλιν να απιστή; Τούτο δεν είναι ίδιον της ανθρωπίνης φύσεως, αλλ’ ίδιον ενός αναισθήτου και αψύχου λίθου, όστις ούτε βλέπει ούτε ακούει. Τοιούτοι δε είναι οι λιθοκάρδιοι Ιουδαίοι, οι οποίοι βλέποντες τον ουράνιον Διδάσκαλον εν τω μέσω του Ιερού διδάσκοντα και λέγοντα· «Εάν τις διψά, ερχέσθω προς με και πινέτω» (Ιωάν. ζ: 37), σχίζονται όλοι οι όχλοι από τον φθόνον, από την τύφλωσιν και ερχόμενοι προς τους αρχιερείς και Φαρισαίους, διαβάλλουσι τον Χριστόν ως παραβάτην του Νόμου. Σχίσμα λοιπόν εν τω όχλω εγένετο δι’ Αυτόν. Αυτή, Χριστιανοί μου ορθοδοξότατοι, είναι μία μεγάλη απιστία των παρανόμων Ιουδαίων, αλλ’ ημείς βλέποντες σήμερον τους μακαρίους Αποστόλους να κάθηνται εν τω υπερώω της Ιερουσαλήμ και να πιστεύουν αναμφιβόλως εις την επαγγελίαν, την οποίαν τους υπεσχέθη ο Δεσπότης Χριστός, ότι θα τους πέμψη έτερον Παράκλητον, την Χάριν του Παναγίου και Ζωοποιού Πνεύματος, καταλαμβάνομεν τους ακενώτους ποταμούς των χαρίτων, οίτινες ρέουσιν εκ της κοιλίας αυτών, ύδατος ζώντος και ποτίζουσι τας ψυχάς μας, πυρπολημένας ούσας το πρώτον από την φλόγα της ασεβείας. «Ο πιστεύων εις εμέ, καθώς είπεν ο Κύριος, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρεύσουσιν ύδατος ζώντος» (Ιωάν. ζ: 38).

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ -- ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΡΙ ΠΙΣΤΕΩΣ

Ήχος εκ του ουρανού κατέρχεται και γλώσσαι ωσεί πυρός διαμερίζονται· αι γλώσσαι κάθηνται επί ένα έκαστον των Μαθητών, οι δε Μαθηταί πληρούνται Πνεύματος Αγίου. Εμφανίζει δε το Πνεύμα το Άγιον την ενέργειαν Αυτού δια της πολυγλώσσου ομιλίας των Μαθητών, η οποία προεξένησε θάμβος και έκστασιν εις τους ακούοντας και προσείλκυσεν εξ αυτών πολλούς προς την εις Χριστόν πίστιν. Ταύτα εκήρυξε σήμερον η αναγνωσθείσα Πράξις των Αποστόλων. Ταύτα δε, ως παραστατικά της καταβάσεως του Παναγίου Πνεύματος, αναβιβάζουν τον νουν ημών εις τα ύψη εκείνα, εκ των οποίων Αυτό κατήλθε και υπερυψούσιν έως του θρόνου της μεγαλωσύνης εν τοις υψηλοίς (Εβρ. α: 3). Εκεί λοιπόν αναβιβάζω τον νουν μου και κλίνω μετ’ ευλαβείας τα γόνατα, ανοίγω δε τους οφθαλμούς της Πίστεως. Διο βλέπω εκεί μίαν τρισυπόστατον αρχήν υπεράρχιον, άναρχον, ατελεύτητον, απαθεστάτην, πανυπεράγαθον, παντοδύναμον, δημιουργόν ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων· τον Πατέρα, αρχήν και πηγήν και γεννήτορα του Υιού, αρχήν και πηγήν και προβολέα του Πνεύματος· εκ μιάς ρίζης του Πατρός δύο βλαστούς, τον Υιόν και το Πνεύμα, έχοντας πάντα όσα έχει ο Πατήρ, πλην του αγεννήτου και ανεκπορεύτου, διότι μόνος ο Πατήρ αγέννητος και ανεκπόρευτος, ο δε Υιός και το Πνεύμα εκ μόνου του Πατρός, ο μεν γεννητός, το δε εκπορευτόν, βλαστοί συνάναρχοι, συναϊδιοι, ομοούσιοι, ομοδύναμοι, δημιουργοί, συμπαντοκράτορες, συμπροσκυνούμενοι με τον Πατέρα και συλλατρευόμενοι, διότι εις Θεός, μία ουσία των τριών, μία φύσις, μία δύναμις, μία ενέργεια, μία θεότης, Θεός ο Πατήρ, Θεός ο Υιός, Θεός το Πνεύμα το Άγιον, εις δε μόνος Θεός τρισυπόστατος.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΤΑΣ ΑΝΑΓΙΝΩΣΚΟΜΕΝΑΣ ΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ

Νικηφόρου του Θεοτόκη                                                     

Πάσαι αι του Χριστού Εκκλησίαι δια πολλών επαίνων έστεφον τον αξιεπαινετώτατον Ευαγγελιστήν Λουκάν, επειδή συνέγραψε το άγιον του Κυρίου Ιησού Ευαγγέλιον. Μαρτυρεί τούτο λαμπρά τη φωνή ο ένδοξος Απόστολος Παύλος εις την προς Κορινθίους δευτέραν επιστολήν αυτού, λέγων περί του Λουκά· «Ου ο έπαινος εν τω Ευαγγελίω δια πασών των Εκκλησιών» (Β΄ Κορινθ. η: 18). Αφ’ ότου δε συνέγραψεν ο πανσέβαστος και τας Πράξεις των Αποστόλων και παρέδωκεν αυτάς εις το κοινόν, πάσαι αι του Θεού Εκκλησίαι υμνολογούν αυτόν όχι μόνον δια την συγγραφήν του Ιερού Ευαγγελίου, αλλά και δια την σύνθεσιν των Πράξεων. Δόξαν και ευχαριστίαν προσφέρομεν εις αυτόν πάντες οι ευσεβείς μέχρι της σήμερον δια τούτο το άγιον βιβλίον, δια του οποίου εδίδαξεν εις ημάς δόγματα πίστεως άγια και σωτήρια. Υπεσχέθη μεν ο Θεάνθρωπος εις τους Αγίους Μαθητάς την αποστολήν του Παναγίου Πνεύματος ειπών· «Όταν δε έλθη ο Παράκλητος, ον εγώ πέμψω υμίν παρά του Πατρός, το Πνεύμα της αληθείας, ο παρά του Πατρός εκπορεύεται, εκείνος μαρτυρήσει περί εμού» (Ιωάν ιε: 26), αλλά ταύτης της υποσχέσεως την εκπλήρωσιν ουδείς άλλος ιστόρησεν, ειμή ο Λουκάς ο πανυπερένδοξος.