ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ -- ΑΡΧΙΜ. ΠΑΪΣΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΦΙΛΩΤΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΡΟΣ ΤΩΝ ΔΙΑΛΛΑΓΩΝ ΠΡΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΒ’
Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΕΙ ΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟ
ΑΡΧΙΜ. ΠΑΪΣΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΦΙΛΩΤΑ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ
Όταν είχαμε ξεκινήσει στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2016 μετά την ψευτοσύνοδο του Κολυμβαρίου την εκκλησιαστική μας αποτείχιση από την αίρεση του Οικουμενισμού, λίγο έως πολύ, χαρακτηριστήκαμε ως υπερβολικοί για την αντίδρασή μας. Τότε μας απέδωσαν αδίκως, καθώς διαπιστώνεται τώρα, τον χαρακτήρα των σχισματικών και ότι φύγαμε από την Εκκλησία, επειδή -λέει- “μας έπιασε το γινάτι και σηκώσαμε παντιέρα”! Από τότε μέχρι σήμερα φαίνονται πλέον οι καρποί του πονηρού έργου του Φαναρίου που δυστυχώς θέλησαν να το ακολουθήσουν δουλικά η Εκκλησία της Ελλάδος και της Αλεξανδρείας με αποτέλεσμα να αποκοπούν μαζί με το Φανάρι της μυστηριακής κοινωνίας από το Ρωσικό Πατριαρχείο. Τώρα, όσοι μητροπολίτες και ιερείς κοινωνούν άμεσα ή έμμεσα δια των Εκκλησιών αυτών με τους σχισματικούς και όχι την κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας είναι πλέον οι ίδιοι σχισματικοί!

-Προσέξτε το σχίσμα, δεν το ξεπλένει ούτε μαρτύριο αίματος-
Μας συμβούλευαν στις ιερατικές συνάξεις, το έλεγε και το ξανά έλεγε ο Καστορίας μαζί με τον Φλωρίνης και τόσους άλλους και τώρα οι ίδιοι, επειδή δεν θέλησαν να ξεβολευτούν και να κάνουν το αυτονόητο, όταν έπρεπε για τις αποφάσεις του Κολυμβαρίου και το Ουκρανικό στην συνέχεια λειτούργησαν οι πνευματικοί νόμοι και θεσμικά πλέον πέρασαν σε ένα από τα μεγαλύτερα σχίσματα της εκκλησιαστικής ιστορίας, όπως εκείνο του 1054. Ευτυχώς, για την Εκκλησία έγινε το σχίσμα, διότι δεν θα σταματούσε τίποτα την αίρεση του Οικουμενισμού. Ερωτούμε, όμως εμείς τώρα, καλοπροαίρετα βέβαια, -βλέπετε γυρίζει ο τροχός- άλλωστε είναι η σειρά μας:
–Αυτά που έλεγαν τότε για εμάς δεν ισχύουν τώρα για τους ιδίους;
Είναι πλέον υπεύθυνοι, διότι δεν αντέδρασαν ούτε στην αίρεση ούτε στο σχίσμα! Και θεσμικά στο εξής εξ απόψεως Κανονικού Δικαίου είναι στο σχίσμα, επομένως και εκτός Εκκλησίας! Δεν θα συλλειτουργήσουν με τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως; Τί θα κάνουν, θα μνημονεύσουν ή όχι; Κατ’ αρχήν ο ίδιος ο Φλωρίνης μνημόνευσε πρώτος τον σχισματικό Επιφάνιο. Και, αν ακόμη δεν συλλειτουργήσουν, όμως μνημονεύοντας τον Βαρθολομαίο έμμεσα έχουν κοινωνία με τον σχισματικό Επιφάνιο! Τώρα, θα γίνει κάτι, το οποίο δεν φαντάστηκαν ποτέ, ότι μπορούσε να συμβεί στην Εκκλησία της Ελλάδος:

1. Κάποιοι θα μνημονεύουν φανερά εκ πεποιθήσεως, όπως ήδη γίνεται.
2. Κάποιοι δεν θέλουν να μνημονεύουν αλλά θα αναγκασθούν εκ των πραγμάτων να το κάνουν είτε σε συλλείτουργα είτε προσωπικώς μετά από πιέσεις.
3. Κάποιοι ενώ δεν συμφωνούν με το Ουκρανικό Αυτοκέφαλο που τους αναστατώνει την εκκλησιαστική τάξη δεν έχουν την τόλμη να κάνουν τίποτα.
4. Κάποιοι άλλοι ζήτησαν με επιστολή που απευθύνεται “προς την Α.Θ.Π τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο και τους Προκαθημένους των Ορθοδόξων Εκκλησιών” Πανορθόδοξη Σύνοδο για να διευθετηθεί το ζήτημα https://www.orthodoxianewsagency.gr/epikairotita/ekklisi-gia-enotita-apo-4-mitropolites/.

Πάντως, οι τέσσερις μητροπολίτες: οι Σεβ. Μητροπολίτες Δρυινουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κ. Ανδρέας, Πειραιώς κ. Σεραφείμ, Κυθήρων και Αντικυθήρων κ. Σεραφείμ, Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμάς, που ζήτησαν Πανορθόδοξη δεν ταυτίστηκαν με τον Ιεροσολύμων, απλά διότι:

• Απευθύνονται στον Οικουμενικό Πατριάρχη
• Δεν περιορίζονται στο Ουκρανικό ζήτημα αλλά πολύ ορθώς και θεολογικώς επεκτείνονται “στά καινοφανῆ περί Συνόδου διδάγματα τοῦ φαναριωτικοῦ φιλοπαπικοῦ οἰκουμενισμοῦ γίνεται προσπάθεια νά ἀναπτυχθεῖ μιά νεωτεριστική, πέραν τῆς μαρτυρουμένης,σχέση Τριαδολογίας καί Ἐκκλησιολογίας”
• αλλά και στο ότι “πρόσφατα ἀναφάνηκε παρερμηνεία τοῦ λδ΄ κανόνος, καί αὐτή ἀφορᾶ τήν σχέση τῶν προκαθημένων (πατριαρχῶν καί ἀρχιεπισκόπων) τῶν σημερινῶν αὐτοκεφάλων ἐκκλησιῶν μεταξύ τους. Σύμφωνα μέ τήν παρερμηνεία αὐτή, βάσει δῆθεν τοῦ λδ΄ κανόνος κάποιος μεταξύ τῶν προκαθημένων πρέπει νά θεωρῆται ὡς «πρῶτος» καί «κεφαλή» τῶν ὑπολοίπων.Ἡ παρερμηνεία αὐτή συγχέει τήν ἔννοια τῆς πρωτοκαθεδρίας τοῦ «πρώτου τῇ τάξει» μεταξύ ἰσοτίμων προκαθημένων μέ τήν ἔννοια τῆς πρωτοκαθεδρίας τοῦ «πρώτου-κεφαλῆς» τῆς δεῖνος ἐπαρχιακῆς συνόδου, καί ἐφαρμόζεται στό Κείμενο τῆς Ραβέννας (2007). Στό κείμενο αὐτό ἡ ἔννοια τῆς «κεφαλῆς», πού ὀρθῶς ἐφαρμόζεται στόν «πρῶτο» τῆς ἐπαρχιακῆς συνόδου («περιφερειακό ἐπίπεδο») μεταφέρεται ἐσφαλμένως καί στό λεγόμενο «παγκόσμιο ἐπίπεδο», γιά νά δικαιολογηθῇ ἕνας «παγκόσμιος πρῶτος».Ἀλλά «παγκόσμιος πρῶτος», ὡς κεφαλή τῶν «πρώτων» τῆς καθόλου Ἐκκλησίας, δέν μπορεῖ νά ὑπάρχῃ”.

Μολονότι, θεολογικά οι θέσεις τους είναι άριστα εμπεριστατωμένες και πολύ καλά διατυπωμένες, καθώς αναφέρονται στους λόγους για τους οποίους προχώρησαν στην ανάληψη της εν λόγω πρωτοβουλίας, κάτι το οποίο ήταν αναγκαίο να γίνει πριν από πολύ καιρό, μάλιστα θα έπρεπε να στηρίξουν μια τέτοια κίνηση και πολλοί περισσότεροι μητροπολίτες, ωστόσο θεωρούμε ότι η ενέργειά τους παρουσιάζει δύο σφάλματα τακτικής:

1. Το ότι ζητούν η Πανορθόδοξη να συγκληθεί από το Φανάρι, πράγμα το οποίο δεν υπήρχε περίπτωση να δεχτεί το Ρωσικό Πατριαρχείο, αφού ήδη “με την παρέμβαση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα, ο οποίος δήλωσε (κατά δημοσιεύματα), ότι η Πανορθόδοξη για το «Ουκρανικό» δεν μπορεί να συγκληθεί από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος δεν μπορεί – κατά τον ίδιο πάντα κληρικό – και να μετέχει στη σύνθεσή της”. https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/33510-i-panorthodoji-antimetopisi-tou-oukranikou-os-idea-kai-os-pragmatikotita
2. Το ότι η Πανορθόδοξη θα πρέπει να λειτουργήσει μόνο ως όργανο διοικήσεως που θα διευθετήσει τα σχετικά με το Ουκρανικό και τα άλλα δογματικά καθώς και κανονικά ζητήματα, που ενδεχομένως και μία τέτοια νέα απόφαση να μην είναι και πάλι αυτή που χρειάζεται αλλά εις βάρος της Ουκρανικής Εκκλησίας, κυρίως όμως χρειάζεται η Πανορθόδοξη να λειτουργήσει ως το όργανο που θα δικάσει τελικά τον Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή ως πανορθόδοξο δικαστήριο, το οποίο  θα λύσει στην ουσία τους τα θέματα:
   
   α. Του Οικουμενισμού
   β. Το ημερολογιακό ζήτημα 

Το ότι οι τέσσερις μητροπολίτες δεν ταυτίστηκαν με την πρόταση του Ιεροσολύμων, όχι ως προς το περιεχόμενο της σύγκλησης της Συνόδου, το οποίο πολύ σωστά το θέλουν διευρυμένο αλλά ως προς την πρωτοβουλία του να κινήσει αυτός τις διαδικασίες, κάτι που διαπιστώθηκε ότι ανέπαυσε την κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας, είναι ένα άλλο μικρότερης ίσως σημασίας αδύνατο σημείο τακτικής. Το ότι όμως, τελικά, αυτά που γράφουν, αν και είναι πολύ σωστά θεολογικά, πρακτικά όμως δεν οδηγούν το ζήτημα σε κάποια διέξοδο, μήπως αυτό δείχνει ότι δεν υπάρχει προοπτική αποτελέσματος στην πρωτοπβουλία τους και απλώς σημειώθηκε μια αντίδραση που τους βγάζει από την υποχρέωση να εκδηλώσουν αντίσταση για να μην κριθούν συνυπεύθυνοι;

Πάντως, σε δήλωση που αφορά την σύγκληση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ουκρανίας, υπό την προεδρία του Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Ονουφρίου στις 6 Δεκεμβρίου 2019, η Ιερά Σύνοδος της ανακοίνωσε μεταξύ άλλων. “Θεωρούμε ότι η μόνη διέξοδος από την παρούσα κρίση είναι η πανορθόδοξη συνοδική διαβούλευση και επίλυση όλου του φάσματος εκείνων των προβληματικών ζητημάτων. Έχοντας επίγνωση όλων των δυσκολιών, που συνδέονται με τη σύγκληση τέτοιας πανορθοδόξου διασκέψεως, προς το παρόν δεν βλέπουμε μια άλλη λύση για την αντιμετώπιση της κρισιακής καταστάσεως. Γι’ αυτό χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία του Μακαριωτάτου Πατριάρχη γης Αγίας Πόλεως Ιερουσαλήμ και πάσης Παλαιστίνης Θεοφίλου Γ’ για τη σύγκληση στην Ιορδανία της Πανορθοδόξου Διασκέψεως. Κατά χαλεπές εποχές στην ιστορία της Εκκλησίας μας υπήρξε ήδη περιστατικό αρωγής του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεοφάνη το 1620 να ανασυστήσει την Ορθόδοξη ιεραρχία σε αντικατάσταση των προσχωρησάντων στην ουνία εξαιτίας πιέσεως των τότε Πολωνο-Λιθουανικών αρχών. Επιδοκιμάζουμε, ευχαριστούμε και προσβλέπουμε με ελπίδα σε τέτοιες εκκλήσεις σε Πανορθόδοξη Διάσκεψη εκ μέρους των Προκαθημένων ή ιεραρχών των άλλων κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, οι οποίες ολοένα και συχνότερα ακούγονται τα τελευταία”. https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/33593-dilosi-tis-ieras-sunodou-tis-ekklisia-tis-oukranias

Η Σύνοδος της Κανονικής Ουκρανικής Εκκλησίας διατύπωσε κάτι επίσης σημαντικό που θεωρώ ότι αφορά όλους εμάς όσους έχουμε αποτειχιστεί από την αίρεση: “Μας φοβίζουν με την αυτοαπομόνωση. Όταν όμως ζούμε την αληθινή πίστη, δεν μπορεί να υπάρχει αυτοαπομόνωση, και όπως έλεγε ο αοίδιμος Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Βλαδίμηρος: «με τον Χριστό δεν υπάρχει αυτοαπομόνωση». Εκ των πραγμάτων η καθ’ ημᾶς Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα, καθώς δοκιμάζεται ποικιλοτρόπως, υπερασπίζεται την ενότητα της παγκοσμίου Ορθοδοξίας. Μη φοβάσθε! Ευρίσκεσθε μέσα στην αληθινή Εκκλησία! Αγαπάτε την Εκκλησία, φυλάσσετε την Εκκλησία και τον εαυτό Σας μέσα σε αυτή, διότι διαμέσου αυτής μας σώζει ο Κύριος. Και τα υπόλοιπα να τα αφήνετε στο θέλημα του Θεού. Θυμάστε ότι δεν είναι οι άνθρωποι, που διοικούν την Εκκλησία, αλλά ο Ίδιος ο Κύριος”. Αυτό είναι καλό να το συνειδητοποιήσουμε διότι το τελευταίο καιρό νιώθοντας απογοήτευση έχουμε χαλαρώσει στον αγώνα μας, αυτό φαίνεται αρκετά και στα ιστολόγια και στις μεταξύ μας σχέσεις. Προσωπικά και εμένα – το δήλωσα πολλές φορές- μολονότι δεν με εξέφρασαν ορισμένες τοποθετήσεις, όπως το ότι δεν έγινε σωστή αποτείχιση, η οποία τελικά διέσπασε το αντι-Οικουμενιστικό μέτωπο με αποτέλεσμα να μην βγουν περαιτέρω σε αποτείχιση και άλλοι κληρικοί και λαϊκοί, πολύ περισσότερο επίσκοποι, διότι ψυχράνθηκαν όλοι από αυτή την διαίρεση, μόλα ταύτα όμως δεν είμαι αρνητικός σε κάθε καλή προσπάθεια οποιουδήποτε, όταν βλέπω να συνειδητοποιούν τα σφάλματά τους και να μην εμμένουν σε αυτά ζητώντας λύσεις. Γι’ αυτό ας μην αποκαρδιωνόμαστε αλλά ας ενωθούμε με ταπείνωση και αγάπη.
Επίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι το Ουκρανικό ζήτημα τοποθετείται και εξετάζεται στην σωστή του βάση, η οποία ολοένα και θα αναπτύσσει μεγαλύτερη δογματική δυναμική. Ο επίσκοπος Θεόδωρος στην Ουκρανία “απαντώντας στην ερώτηση πώς συνέβη και οι Προκαθήμενοι των Εκκλησιών της Κωνσταντινούπολης, της Ελλάδας και της Αλεξάνδρειας με τόσο ευκολία και σε αντίθεση με τους Εκκλησιαστικούς Κανόνες έκαναν δεκτούς σε κοινωνία αφορισμένους και αναθεματισμένους εκπροσώπους ουκρανικών σχισματικών ομάδων”, δηλώνει: “Τα σχέδια έχουν εκκολαφθεί εδώ και καιρό στο Φανάρι σχετικά με την ανάγκη για ευχαριστιακή και προσευχή κοινωνία με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και οι πάπες δεν εγκατέλειψαν ποτέ την ιδέα της υποταγής των Ορθοδόξων στην εξουσία τους, τους οποίους θεωρούσαν σχισματικούς. Από την ιστορία γνωρίζουμε ότι οι ορθόδοξοι που εισηγούνταν την ενοποίηση με τον καθολικισμό πολύ συχνά παραβίαζαν τους ιερούς κανόνες και τις διδασκαλίες της Εκκλησίας για να επιτύχουν τους γήινους στόχους τους». Ως παράδειγμα της παραβίασης των κανόνων της Εκκλησίας, ο Μητροπολίτης Θεόδωρος αναφέρει τις προσπάθειες για ένωση με τους Καθολικούς στη Λυών και τη Φλωρεντία. Η Ένωση της Φλωρεντίας με τη συγχώνευση των Ορθοδόξων με τους Καθολικούς υπό την ηγεσία του Πάπα και εις βάρος της Ορθοδοξίας, έγινε ουσιαστικά για να επιλύσει κρατικά προβλήματα του Βυζαντίου. Και τότε όπως και τώρα οι εισηγητές της ένωσης, δεν έλαβαν υπόψη την αφοσίωση στην Ορθοδοξία του πιστού λαού, ο ρόλος του οποίου εκφράστηκε αργότερα με τις επιστολές των Πατριαρχών της Ανατολής.
Γι ‘αυτό μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι οι ενώσεις της Λυών, της Φλωρεντίας και όλες οι άλλες, έχουν σαν κύριο και πρώτο στόχο να λύσουν πολιτικά προβλήματα, όχι με βάση τους Κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά με τις εξωτερικές αρχές ενότητας, οι οποίες δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του σχίσματος. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας ένωσης ήταν η οργή του Θεού, η οποία οδήγησε σε τρομερή καταδίκη και την πτώση της Ορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας». Ο Μητροπολίτης Θεόδωρος επισημαίνει ότι: «από τα τέλη του 19ου αιώνα, οι εκπρόσωποι της Ρώμης και του Φαναρίου, και πάλι σε καθαρά γήινα γεωπολιτικά κίνητρα και συμφέροντα, προσπαθούν να βρουν νέους τρόπους ενότητας με την εισαγωγή ορισμένων μεταρρυθμίσεων. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές παραβιάζουν την παραδοσιακή τάξη της εκκλησιαστικής ορθόδοξης ευλάβειας και, τέλος, επιμένουν να μολύνουν την πίστη». Υπενθυμίζει στους Ορθόδοξους Χριστιανούς ότι: «οι δραστηριότητες των Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης, του Μελετίου και του Αθηναγόρα, καθώς και οι σύγχρονοι οπαδοί τους, συνδέονται στενά με δραστηριότητες που αποσκοπούν σε εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις που έχουν αρνητικές συνέπειες». Ως παράδειγμα τέτοιων αρνητικών μεταρρυθμίσεων, αναφέρει: «την ημερολογιακή μεταρρύθμιση του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης Μελέτιου (Μεταξάκη), η οποία έγινε για να «βοηθήσει» την Ορθόδοξη Εκκλησία «να ενωθεί» με τους Καθολικούς και τους Προτεστάντες. Επίσης και με έναν αριθμό άλλων μεταρρυθμίσεων, όπως ο δεύτερος γάμος για τους ιερείς. Όμως ο Ορθόδοξος λαός δεν δέχθηκε αυτές τις μεταρρυθμίσεις και η μεταρρύθμιση του ημερολογίου δεν υιοθετήθηκε ομόφωνα ούτε μέσα στην ελληνική Εκκλησία, η οποία έχει χωριστεί και ο διαχωρισμός αυτός εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα.
Κατά την Πανορθόδοξη συνάντηση του 1948 οι αρχηγοί και οι εκπρόσωποι σχεδόν όλων των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το «οικουμενικό κίνημα». Ο Άγιος Σεραφείμ (Sobolev), ο οποίος  συμμετείχε στη συνάντηση αυτή, πίστευε ότι οι «οργανωτές του οικουμενικού διαλόγου δεν επιθυμούν τη δογματική ενότητα όλων των λεγόμενων χριστιανικών εκκλησιών με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, αλλά μάλλον την ανάμιξή τους, με την υποχώρηση των χριστιανών από την πίστη τους … Και αυτή η σύγχυση ισοδυναμεί με την καταστροφή της Ορθοδοξίας. Τα προβλήματα που συζητήθηκαν στην Πανορθόδοξη Διάσκεψη του 1948 σχετικά με την επιθυμία να μεταρρυθμιστεί η Εκκλησία και να πλησιάσουν τον ετερόδοξο εξακολουθούν να υπάρχουν».
Ο Μητροπολίτης εφιστά ιδιαίτερα την προσοχή στις κοινές προσευχές ορισμένων Ορθόδοξων Ιεραρχών με εκπροσώπους καθολικών ή προτεσταντικών «Εκκλησιών», παρά το γεγονός ότι οι Κανόνες της Εκκλησίας απαγορεύουν ρητά την κοινή προσευχή με αιρετικούς και σχισματικούς. Για παράδειγμα λέει: «Πρόσφατα, ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Βαρθολομαίος πραγματοποίησε μια κοινή «Θεία Λειτουργία» με τους Καθολικούς στο γαλλικό μοναστήρι του Τσέβετον». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο «απαντώντας στην ερώτηση πώς συνέβη και οι Προκαθήμενοι των Εκκλησιών της Κωνσταντινούπολης, της Ελλάδας και της Αλεξάνδρειας με τόσο ευκολία και σε αντίθεση με τους Εκκλησιαστικούς Κανόνες έκαναν δεκτούς σε κοινωνία αφορισμένους και αναθεματισμένους εκπροσώπους ουκρανικών σχισματικών ομάδων. Αυτή όμως είναι μια πολύ σημαντική απόκλιση από τις «μικρές» παραβιάσεις της Ορθοδόξου Παράδοσης και τις διδασκαλίες της Εκκλησίας μας που είχαν γίνει αποδεκτές».
Το θέμα σαφώς δεν θα μείνει εκεί! Αν και προσωπικά πιστεύω ότι από τον εκκλησιαστικό χώρο της Ελλάδος, είτε εκ μέρους επισκόπων είτε των αποτειχισμένων που έδειξαν στην πράξη ότι δεν έχουν ούτε δυνατότητες για κάτι οργανωμένο και δυνατό ούτε την ταπείνωση να αναγνωρίσουν τα σφάλματά τους για να αλλάξουν το κλίμα, δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει κάτι που θα δώσει εξέλιξη στα πράγματα. Αυτό φάνηκε από την αρχή! Το θέμα θα προχωρήσει μάλλον με το να βαθύνει το σχίσμα περισσότερο, και εκ των πραγμάτων θα δώσει την λύση ο Θεός με τρόπο που ίσως να είναι οδυνηρός, διότι δεν θελήσαμε να ξεβολευτούμε κάνοντας το θέλημά Του. Η συνέχεια πάντως θα δείξει!