«ΠΑΣΧΑ ΚΥΡΙΟΥ ΠΑΣΧΑ» -- Αθωνικά άνθη

Πάσχα δεν τελούμε μόνο μια φορά το χρόνο σαν «εορτή εορτών και πανήγυριν πανηγύρεων». Εάν ο Χριστός είναι «μεθ΄ ημών πάσας τας ημέρας της ζωής ημών», άρα Πάσχα τελούμεν εις ολόκληρον τον βίον μας. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ερμηνεύων τον παραπάνω λόγον του Χριστού, λέγει: Ο Ευαγγελιστής δεν είπε «τρίτον ήδη τούτο προς αυτούς ήλθεν επί Τιβεριάδος», αλλά «εφανερώθη», δεικνύων ότι είναι μαζύ τους, αλλά μη βλεπόμενος αισθητώς, επειδή έδινε την δύναμη στους μαθητάς να τον βλέπουν όποτε ήθελε. Γιατί αυτή είναι η δύναμη των αθανάτων σωμάτων. Είναι λοιπόν κοντά μας ο Χριστός, αδελφοί, έστω και αν δεν φαίνεται. Γι΄ αυτό είπε και στους Αποστόλους κατά την Ανάληψή του· «Ιδού εγώ μεθ΄ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος». Επομένως πρέπει να αισθανώμεθα δέος προς τον Χριστόν σαν παρόντα κάθε ημέρα και να εκτελούμε τις εντολές του.

Αν και δεν μπορούμε να τον βλέπουμε τώρα με τα μάτια του σώματος, όμως, εάν έχουμε νήψη, μπορούμε να τον βλέπουμε συνεχώς με τα μάτια της διανοίας. Και όχι μόνον απλώς, να τον βλέπουμε, αλλά και να κερδίζουμε έτσι πολλά αγαθά. Γιατί αυτή η νοερά θέα του Χριστού συνεπάγεται την αναίρεση κάθε αμαρτίας, καταλύει κάθε κακό πάθος και μας αλλοτριώνει από κάθε τι κακό. Η μυστική αυτή θέα προξενεί κάθε αρετή, γεννά την καθαρότητα και την απάθεια και χαρίζει τελικά την αιώνια ζωή και την απέραντη βασιλεία. Εάν επιμελούμεθα της ωραίας αυτής θέας και βλέπουμε νοερώς τον Χριστόν σαν παρόντα, τότε μπορεί καθένας μας να λέει μαζύ με τον προφήτη Δαβίδ: «Εάν παρατάξηται επ΄ εμέ παρεμβολή, ου φοβηθήσεται η καρδία μου· εάν επαναστή επ΄ εμέ πόλεμος, εν ταύτη εγώ ελπίζω» (Ομιλία στο ι΄ Εωθινό). Η ζωή μας, λοιπόν, είναι μια συνεχιζομένη «εορτή εορτών», γιατί το φως της Αναστάσεως περνά μέσα απ΄ όλες τις λεπτομέρειες της ζωής μας. δεν μπαίνουμε μόνο μέσα στο φως της Αναστάσεως, αλλά αυτό το φως το άκτιστο εισδύει μέσα στον άνθρωπο ψυχοσωματικά. Γινόμαστε ένα με το φως. Δεν συγχεόμαστε με το φως, αλλά, διατηρούντες την αίσθηση της «δεδοξασμένης» υποστάσεώς μας, αισθανόμαστε τις άκτιστες ενέργειες του αγίου Πνεύματος να «διαδίδωνται» «εις πάντας αρμούς, εις νεφρούς, εις καρδίαν», και να μετασκευάζουν και αυτές τις βιολογικές λειτουργίες μας σε κτίση «καινή». Γιατί, όπως λέγει πάλιν ο μέγας Παλαμάς, «ο καινός εν Χριστώ άνθρωπος, φως ων και ορών δια φωτός, καν εαυτόν βλέπη, φως ορά, καν προς εκείνο ο ορά, φως εστι και τούτο, καν το δι΄ ου έχη το οράν, και εκείνο φως εστι· και τούτο εστιν η ένωσις, εν πάντ΄ εκείνα είναι…»(Προς Ξένην).

Όλες οι εορτές της Εκκλησίας υπομνηματίζουν τα γεγονότα, που αποτελούν τις ξεχωριστές φάσεις του απολυτρωτικού και θεοποιητικού έργου του Χριστού. Η τελική φάση είναι η Ανάσταση, που ολοκληρώνουν η θεία Ανάληψη και η Πεντηκοστή, κατά την οποία συγκροτείται «όλος ο θεσμός της Εκκλησίας». Αλλά η Ανάσταση είναι η αρχή, το κέντρον και η ανακεφαλαίωση όλου του έργου της θείας ευδοκίας. Η Ανάσταση είναι το μεθόριο μεταξύ δύο κόσμων, του παλιού και του νέου, του «καινού». Είναι τόσο θεμελιώδους σημασίας η Ανάσταση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού για την ζωή μας, ώστε στον λειτουργικό κύκλο του χρόνου να την εορτάζουμε πενήντα δύο φορές με τον πιο λαμπρό τρόπο κάθε Κυριακή. Εκτός του γεγονότος, ότι όσες φορές κοινωνούμε το τεθεωμένο Σώμα και Αίμα του Χριστού, κάνουμε Πάσχα. Ησημασία της Αναστάσεως δεν εξαντλείται στην αρνητική άποψη, που διετύπωσεν ο Απόστολος Παύλος· «εάν ο Χριστός δεν ανέστη, άρα ματαία ημών η πίστις». Δεν εξαντλείται επίσης στο γεγονός, ότι ο Χριστιανισμός στέκεται ή πέφτει με την Ανάσταση του Χριστού ή όχι. Χωρίς την Ανάσταση δεν μπορούμε να εννοήσουμε τίποτε απ΄ όσα έλαβαν χώραν κατά την Ενσάρκωση του Χριστού και όσα εδίδαξεν ως Ευαγγέλιον. Η Ανάσταση του Κυρίου Ιησού ενοποιεί όλες τις επί μέρους φάσεις της παρουσίας Του στη γη και συμπυκνώνει όλες τις συνέπειες της Ενανθρωπήσεως, σαν τελικό σκοπό και σαν θρίαμβο του Θεού. Με την Ανάσταση φανερώνεται τι είναι ο Θεός και τι ο άνθρωπος. Μόνον υπό το φως της Αναστάσεως μπορούμε να αντιληφθούμε το μεγαλείο του Θεού και το μεγαλείο του ανθρώπου. Προσλαμβάνει ο Θεός την εκπεσμένη και εμπαθή φύση του ανθρώπου και τη θεώνει. Από εδώ και πέρα ο άνθρωπος δεν είναι πλέον «σαρξ και αίμα», αλλά θεός κατά χάρη, είναι «θείας κοινωνός φύσεως». Δεν γίνεται θεός κατά χάρη μετά θάνατον, αλλά έχει την δυνατότητα να γίνει θεός από εδώ. Ζει τώρα μέσα στην σάρκα, αλλά συμπεριφέρεται σαν θεός, όπως λέγει ο Αλεξανδρεύς Κλήμης. Ο χρόνος της παρούσης ζωής εισέρχεται μεταποιημένος μέσα στην άχρονη αιωνιότητα, προς την οποία κατευθυνόμεθα. Ηπαρούσα ζωή, με την Ανάσταση του Χριστού, έγινε ένα κλάσμα χρονικό της μελλούσης, όπου, των «εσόπτρων λυθέντων», θα μετέχουμε «εκτυπώτερον», δηλ. ουσιαστικώτερα στην ζωή του Χριστού και θα απολαμβάνουμε πληρέστερα την χαρισθείσα μακαριότητα μέσα στο φως της Αγίας Τριάδος.

Η μακαριότης είναι η εν Θεώ ζωή, που ανέτειλεν από τον «Όλβιον Τάφον» του Χριστού, σαν αγάπη, χαρά, ειρήνη, φως, που αποτελούν όχι απλώς θεία δωρήματα, αλλά χορηγίες ενυποστάτων θείων ενεργειών, που διεπερούν ολόκληρη την ψυχή, τον νουν και το σώμα. Το φως και η χαρά του αγίου Πάσχα, η δύναμη και η ωραιότης, ως άκτιστες θείες ενέργειες, μεταβάλλουν και αυτά τα μέλη μας σε φως και ωραιότητα, σε δύναμη και πλούτο, όπως λέγει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος. Αλλοιούνται οι αισθήσεις μας προς το θειότερο και γινόμαστε ολόκληροι φως. Και ο νους μας, που πλέει στο φως της Αναστάσεως του Χριστού, γίνεται ένα φως όμοιον με το ιδικόν του. Και τότε γεμίζουμε με ευδαιμονία και από θεία γλυκύτητα. Το πρόσωπό μας λάμπει, όπως το πρόσωπο του ηγαπημένου Ιησού. Και τότε αισθανόμαστε τον εαυτό μας, όπως σημειώνει ο άγιος Συμεών, ωραιότερον απ΄ όλους τους ωραίους, πλουσιώτερον απ΄ όλους τους πλουσίους και δυνατότερον απ΄ όλους τους αυτοκράτορες… Αλλά για να δεχθούμε το άκτιστο φως που συνεχώς μάς στέλλει ο Αναστηθείς Γλυκύτατος Ιησούς, πρέπει να καθαρίσουμε τις καρδιές μας και να τις στολίσουμε με αρετές. Χωρίς δεκτικότητα, πως το φως θα εισέλθει στην ψυχή μας; Εάν η ψυχή μας δεν γίνει καθαρός καθρέπτης, πως θα λάμψει το φως της Αναστάσεως μέσα μας; Οι ακάθαρτοι λογισμοί και οι αμαρτωλές πράξεις και οι ενέργειες του διαβόλου στην καρδιά μας είναι σκοτάδι. Πως το άγιο φως του Χριστού θα λάμψει «εν ταις καρδίαις ημών»; Γι΄ αυτό, όπως γράφει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, «Ας παρακαλέσωμεν, αγαπητοί, τον αναστάντα Χριστόν να νεκρώση μεν τους εν τη καρδία μας παρακαθημένους εμπαθείς λογισμούς και δαίμονας, να αναστηθή δε αυτός μέσα μας, υπερβαίνων ως σφραγίδας τους εν τη ψυχή μας ευρισκομένους εμπαθείς τύπους και προλήψεις της αμαρτίας, ως λέγει ο θεοφόρος Μάξιμος· «Ο Κύριος ανίσταται, ωσεί νεκρούς μεν ποιών τους υπό των δαιμόνων τη καρδία παρακαθημένους εμπαθείς λογισμούς, τους διαμεριζομένους εν τοις πειρασμοίς ώσπερ ιμάτια τους τρόπους της ηθικής ευπρεπείας, και υπερβαίνων ώσπερ σφραγίδας τους επικειμένους τη ψυχή τύπους των κατά πρόληψιν αμαρτημάτων» (α΄ εκατ. των θεολογικών κεφ. ξγ΄).

…Εάν ουν ημείς θεοφιλώς και καινώς πολιτευώμεθα, αδελφοί, ως άνωθεν είπομεν, θέλομεν γνωρίσει μέσα εις τον εαυτόν μας την θαυμαστήν δύναμιν της Αναστάσεως του Κυρίου, ήτις είναι ο προηγούμενος σκοπός, δια τον οποίον ο Θεός τα πάντα εποίησε, κατά τον αυτόν θείον Μάξιμον, και ακολούθως θέλομεν αξιωθή να εορτάζωμεν το Άγιον Πάσχα του Κυρίου εν τη παρούση μεν ζωή με χαράν πνευματικήν και αγαλλίασιν της καρδίας μας, εν δε τη μελλούση, να εορτάζωμεν αυτό εκτυπώτερόν τε και καθαρώτερον, εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών τω εκ νεκρών αναστάντι. Ω η δόξα και το κράτος συν τω Πατρί και τω Αγίω Πνεύματι εις τους αιώνας. Αμήν.

 Αθ. άνθη.