Μία ἐνδιαφέρουσα ἀφορμή προβληματισμοῦ.... H EΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΚΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Πηγή : http://epistrofi-sotiria.blogspot.ca/2017/03/blog-post.html

τοῦ  Δρ. Κων. ΣΙΑΜΑΚΗ    

Ἡ ἐνδυμασία τῶν βιβλικῶν γυναικῶν τῆς Χριστιανικῆς πίστεως ἦταν βασικὰ ἡ ἴδια μὲ τὴν ἐνδυμασία τῶν γυναικῶν τοῦ Ἰσραὴλ καὶ τῶν σεμνῶν γυναικῶν τοῦ ἑλληνορωμαϊκοῦ κόσμου. Κάλυπτε ὅλο τὸ σῶμα τὴν κεφαλὴ καὶ τὰ ἄκρα, ἀφήνοντας ἀκάλυπτα μόνο τὰ πέλματα, τὰ χέρια ἀπὸ τὸν καρπὸ καὶ κάτω, καὶ τὸ ἐμπρόσθιο μέρος τοῦ προσώπου ἀπὸ τὸ πάνω μέρος τοῦ μετώπου μέχρι τὸ κάτω τοῦ σαγονιοῦ κι ἀπὸ τὸ ἕνα ζυγωματικὸ μέχρι τὸ ἄλλο. αὐτὴ τὴ στολὴ ὁ Παῦλος τὴ λέει καταστολὴ καὶ κατάστημα (Α΄Τι 2,9∙ Ττ 2,3). Τὸ πρῶτο συνθετικὸ καὶ τῶν δύο λέξεων κατά - σημαίνει καὶ στὶς δύο τὴν κατακάλυψι, τὴν πλήρη δηλαδὴ κάλυψι τοῦ σώματος, τὰ δὲ δεύτερα συνθετικὰ -στημα καὶ -στολὴ σημαίνουν  τὸ ἀνάστημα καὶ τὴ στολή. καὶ μὲ τὶς δύο σύνθετες λέξεις  ἐννοεῖται ἐνδυμασία ποὺ καλύπτει πλήρως ὅλο τὸ σῶμα μὲ τὸν τρόπο ποὺ περιέγραψα παραπάνω. τὸ  λειψό, τὸ κολλητό, καὶ τὸ διαφανές, τὰ τρία αὐτὰ μὲ τὰ ὁποῖα πολλὲς φορὲς οἱ γυναῖκες προσπαθοῦν νὰ ἐπιδείξουν τὸ σῶμα τους, ἦταν ἀδιανόητα γιὰ τὶς Χριστιανὲς γυναῖκες τῆς Βίβλου. Γιὰ τὸ κάλυμμα τῆς κεφαλῆς μιλάει ἐπίσης ὁ Παῦλος στὴν Α΄ πρὸς Κορινθίους  Ἐπιστολὴ (11,5-6) μὲ τὰ ῥήματα κατακαλύπτεται καὶ κατακαλυπτέσθω (πάλι παντοῦ τὸ κατά-). στὸ σχετικὸ χωρίο τὴ γυναῖκα μὲ τὴν ἀκατακάλυπτον κεφαλὴν τὴν ἐξισώνει μὲ τὴν κεκαρμένην καὶ ἐξυρημένην, δηλαδὴ τὴν πόρνη, διότι τὸ σύρριζα κουρεμένο ἢ ξυρισμένο γυναικεῖο κεφάλι τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἦταν δεῖγμα πόρνης.

Οἱ πόρνες κουρεύονταν σύρριζα, γιὰ νὰ μὴν ψειριάζουν, καὶ μεταδίδουν ψεῖρες στοὺς πελάτες των.

      Ὅσο κι ἂν φαίνεται παράδοξο ἢ σκληρὸ αὐτὸ ποὺ λέω, ἡ τέτοια κάλυψι τῆς γυναικείας κεφαλῆς ἦταν γενικὴ κατὰ τὴν ἀρχαιότητα καὶ μέχρι 70 χρόνια πρὶν ἀπὸ σήμερα (1993) σ’ ὅλα τὰ παραμεσόγεια τοὐλάχιστο ἔθνη. Αὐτὴ ἡ κάλυψι τῆς κεφαλῆς καὶ ὅλου τοῦ σώματος τῶν γυναικῶν ἀπὸ 12 ἐτῶν καὶ ἄνω ἦταν ἀδιάκοπα ἡ ἴδια τὸ βραδύτερο ἀπὸ τὰ χρόνια τοῦ Ὁμήρου μέχρι τὸ πρῶτο μισὸ τοῦ αἰῶνος μας (Κ΄). Στὴν ἀρχαιότητα ἀκάλυπτο κεφάλι εἶχαν μόνον οἱ πόρνες. οἱ  ζωγραφιὲς ποὺ παριστάνουν ἀρχαῖες γυναῖκες, Ἑλληνίδες ἢ Ῥωμαῖες, μὲ ἀκάλυπτες κεφαλὲς καὶ γυμνὰ χέρια, εἶναι  φαντασιώσεις τῶν ζωγράφων τῆς λεγομένης «εὐρωπαϊκῆς ἀναγεννήσεως» καὶ τῶν νεωτέρων χρόνων. Αν εἶναι ἀρχαῖες παραστάσεις, παριστάνουν πόρνες ἢ μαινάδες ἢ ὀργιαστικὲς θεές∙ ὄχι συνήθεις γυναῖκες. μόνο δὲ τὸ κεφάλι ἀκάλυπτο εἶχαν καὶ μερικὲς αὐτοκράτειρες καὶ πριγκίπισσες ἀπὸ τὰ χρόνια τοῦ Νέρωνος κι ἔπειτα, ἐπειδὴ μιμοῦνταν τὶς πόρνες τοῦ θεάτρου,  καὶ ἦταν, κατὰ τοὺς Ῥωμαίους ἱστορικοὺς πάντοτε, ἀσελγέστερες κι ἀπὸ πόρνες. Στὸν Ὅμηρο οἱ θρυλικὲς καλλονὲς Ἑλένη, Ἀνδρομάχη, Πηνελόπεια, Ναυσικάα, καὶ οἱ συντρόφισσές τους, καὶ πολλὲς ἄλλες, καθὼς καὶ οἱ μυθικὲς θεὲς Ἥρα, Λευκοθέα, κλπ., παρουσιάζονται νὰ ἔχουν πάντοτε καλυμμένο τὸ κεφάλι μὲ τρία μαζὶ πράγματα. Πρῶτο εἶναι ὁ κεκρύφαλος δηλαδὴ δικτυωτὸς σκοῦφος (φιλές)∙ δεύτερο ἡ ἀναδέσμη δηλαδὴ κορδόνι ἢ κορδέλλα ποὺ συγκρατεῖ τὸν κεκρύφαλο (διότι τότε δὲν εἶχαν λάστιχο)∙ καὶ τρίτο ἐξωτερικὸ τὸ κρήδεμνον δηλαδὴ μαντήλα ἢ φακιόλι ἢ τσιμπέρι ποὺ σκεπάζει ὅλο τὸ κεφάλι τὸν τράχηλο καὶ τὸ λαιμὸ μὲ τὸν τρόπο ποὺ περιέγραψα (Ὅμηρος, Ἰλιάς, Ξ 184-5∙ Χ 468 -470∙ Ὀδύσσεια, α 334∙ ε 346∙  351∙ ζ 100∙ π 416). Η Ἑλένη τὰ βγάζει αὐτὰ μόνο μπροστὰ στὸν ἄντρα της στὸ συζυγικὸ κρεβάτι. Η Ναυσικά καὶ οἱ συντρόφισσές της, μόνον ὅταν εἶναι στὸ ὕπαιθρο ὁλομόναχες καὶ παίζουν μὲ μιὰ μπάλα κάτι σὰν πετόσφαιρα (= βόλεϋ), ἐπειδὴ νιώθουν ὅτι δὲν βρίσκεται ἐκεῖ κοντὰ κανεὶς ἀπολύτως ἄντρας, βγάζουν τὰ κρήδεμνά τους, γιὰ νὰ παίξουν πιὸ ἄνετα καὶ μόλις ἀντιλαμβάνονται ὅτι κάποιος ἄντρας βρίσκεται κάπου ἐκεῖ κοντά, τὸ πρῶτο ποὺ κάνουν τρομαγμένες, εἶναι ὅτι τὰ ξαναφοροῦν. Τὰ καλύμματα αὐτὰ τῆς κεφαλῆς λέγονται καὶ τὰ τρία μαζὶ στὸν Ὅμηρο δέσματα κρατός. Κατὰ τὴν κλασσικὴ ἐποχὴ (Ε΄π.Χ. αἰώνας)  τὰ ἴδια φαντάζεται ὁ Εὐριπίδης νὰ φορῇ ἡ Μήδεια (Μήδ., 978). Τὰ ἴδια ἀκριβῶς μαρτυρεῖ  κι ὁ σύγχρονός του Ἀριστοφάνης γιὰ ὅλες τὶς σύγχρονές του γυναῖκες, τὶς πραγματικές (Θεσμ., 138∙ 257). Τὰ ἴδια φοροῦσαν καὶ κατὰ τὴν ἑλληνιστικὴ ἐποχὴ ὅλες οἱ γυναῖκες, Ἑλληνίδες καὶ Ῥωμαῖες καὶ Ἑβραῖες. Κατ’ αὐτὴ τὴν ἔσχατη προχριστιανικὴ ἐποχὴ ὁ διάσημος Ῥωμαῖος Γάιος Σουλπίκιος Γάλλος χώρισε τὴ γυναῖκα του, ἐπειδὴ ἐκείνη τόλμησε νὰ ἐμφανιστῇ ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι μὲ ἀκάλυπτο τὸ κεφάλι καὶ νὰ δείξῃ τὰ μαλλιά της (Valerius Maximus 6, 3, 10)∙ εἶχαν σοκαριστῆ ἀπὸ τὴν πρᾶξι της ὅλοι οἱ Ῥωμαῖοι, κι ἐπιδοκίμασαν ὅλοι τὸ Σουλπίκιο, ὅταν τὴ χώρισε, διότι ἡ πρᾶξι της ἦταν κοινωνικῶς ἀπαράδεκτη καὶ πρόστυχη. Κατὰ τὴν ἑλληνορρωμαϊκὴ ἐποχή, δηλαδὴ γύρω ἀπὸ τὰ χρόνια τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἀποστόλων, τὰ ἴδια  μαρτυρεῖ γιὰ τὶς σύγχρονές του εἰδωλολάτρισσες γυναῖκες ὁ ποιητὴς Ἀντίπατρος ὁ Σιδώνιος  (Ἀνθ. Παλ. 6,206, 3-4), καθὼς καὶ μερικὲς ζωγραφιὲς ποὺ βρέθηκαν πάνω σὲ παπύρους. Κατὰ τὴν πρώιμη βυζαντινὴ ἐποχὴ τὰ ἴδια πάλι μαρτυροῦν γιὰ τὶς γυναῖκες τῆς ἐποχῆς των οἱ ἐρωτικοὶ ποιηταὶ Ἀγαθίας Σχολαστικὸς καὶ Παῦλος Σιλεντάριος (Ἀνθ. Παλ. 5, 260, 1∙ 5, 276, 1∙ 9-10).  Κατὰ τὴν ὄψιμη βυζαντινὴ ἐποχὴ ὁποιαδήποτε εἰκονογραφία μαρτυρεῖ πάλι τὰ ἴδια γιὰ τὶς τότε γυναῖκες.  Κατὰ τὶς ἴδιες ἐποχὲς τὰ ἴδια ἀκριβῶς  συνέβαιναν καὶ στὴ Β. Εὐρώπη (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία) καὶ στὴν παραμεσόγειο (Ἰταλία, Γαλλία, Ἰσπανία). Κατὰ τὴν τουρκοκρατία μαρτυροῦνται γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ὅπως καὶ γιὰ τὶς ἄλλες χῶρες τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Κοντινῆς Ἀσίας  κι Ἀφρικῆς, ἀκριβῶς τὰ ἴδια φορέματα καὶ καλύμματα τῆς κεφαλῆς, ἀπὸ τότε δὲ ὑπάρχουν οἱ τοπικὲς στολὲς, ποὺ ἔχουν τέτοια κάλυψι τῆς κεφαλῆς καὶ φοριοῦνται μέχρι σήμερα ἀπὸ γυναῖκες ποὺ γεννήθηκαν μέχρι τὸ 1920 περίπου καὶ εἶναι σήμερα τὸ λιγώτερο 70 ἐτῶν. Τέτοια στολὴ φοράει καὶ ἡ μητέρα τοῦ γράφοντος. μερικὲς «βελτιωμένες» τοπικὲς στολές, ποὺ φοροῦν σημερινὰ συγκροτήματα δημοτικῶν χορῶν, καὶ ποὺ ἔχουν τὴν κφαλὴ ὄχι πλήρως καλυμμένη, δὲν εἶναι αὐθεντικὲς ἀλλὰ τροποποιημένες.

     Ἡ κεφαλὴ καὶ τὸ πιὸ πάνω μέρος τοῦ στήθους ξεσκεπάστηκαν πρῶτα στὴ Γαλλία ἀπὸ τὸν καιρὸ τοῦ Λουδοβίκου ΙΔ΄ (1643 -1715) καὶ κυρίως ἀπὸ τὴ γαλλικὴ ἐπανάστασι (1789) κι ἔπειτα, ἐν συνεχείᾳ δὲ καὶ σ’ ὅλη τὴν Εὐρώπη. Στὴν  Ἑλλάδα ἀπὸ τὸν καιρὸ τοῦ Ὄθωνος (1832-62) κι ἔπειτα σιγὰ σιγὰ. Τὸ αἴτιο τοῦ ξεσκεπάσματος αὐτοῦ ἦταν ἡ γιὰ πρώτη φορὰ δημόσια καὶ ἐπίσημη ἀπόρριψη τῶν χριστιανικῶν ἀρχῶν στὴν Εὐρώπη τὴν κατασκανδαλισμένη καὶ καταδυναστευμένη ἀπὸ τὰ βρόμικα σκάνδαλα τοῦ πάπα Ῥώμης καὶ τοῦ παπικοῦ κλήρου κι ἀπὸ τὸν πολιτικὸ αὐταρχισμό τους. Οἱ ἄνθρωποι τοῦ κοντινοῦ παρελθόντος ταύτισαν πολλὰ σεμνὰ πράγματα μὲ τὴ Χριστιανικὴ πίστι καὶ τ’ ἀπέρριψαν μαζὶ μ’ ἐκείνη∙ διότι νόμιζαν ὅτι ὁ πάπας καὶ οἱ κληρικοί του εἶναι Χριστιανοί.

      Οἱ κνῆμες μέχρι τὰ γόνατα καὶ οἱ πήχεις μέχρι τὸν ἀγκῶνα ξεσκεπάστηκαν πάλι στὴν Εὐρώπη μετὰ τὸ 1900 καὶ κυρίως μετὰ τὸν Α΄ παγκόσμιο πόλεμο (1914 -19), στὴ δὲ Ἑλλάδα μετὰ τὸ 1922. Σ’ αὐτὸ τὸ τελευταῖο ξεσκέπασμα τὸ αἴτιο ἦταν ἡ ἐμφάνισι τῶν προφυλακτικῶν κι ἀντισυλληπτικῶν ἀπὸ τὸ 1900 κι ἔπειτα. (ὁ Παπαδιαμάντης τ’ ἀναφέρει γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1907 στὸ διήγημά του «Ἰατρεῖα Βαβυλῶνος»). Μέχρι ποὺ δὲν ὑπῆρχαν αὐτά, οἱ ἄνθρωποι δὲν μποροῦσαν νὰ ξεπεράσουν τὴν ἀπειλὴ τῶν συνεπειῶν τῶν συνεπειῶν τῆς σεξουαλικῆς προκλήσεως, γι’ αὐτὸ καὶ ἦταν σ’ αὐτὴ πολὺ ἐπιφυλακτικοὶ καὶ φυσικὰ ἱματισμένοι καὶ σωφρονοῦντες. Μόλις ἐμφανίστηκαν τὰ  προφυλακτικά, οἱ συνέπειες τῆς προκλήσεως παραγκωνίστηκαν, ἡ πρόκλησι μποροῦσε νὰ εἶναι πιὰ ἀνεπιφύλακτη, κι ἀμέσως ὁ ποδόγυρος καὶ τὰ μανίκια ἀνέβηκαν στὰ μισὰ τοῦ ὕψους των. Τὸ δὲ μέσο τῆς διαδόσεως τοῦ ξεσκεπάσματος αὐτοῦ ἦταν διάφορες ὀρφάνιες καὶ προσφυγιές, οἱ ὁποῖες δημιούργησαν γυναῖκες ἔξω ἀπὸ τὰ κοινωνικὰ νερά τους ἀπροστάτευτες κι ἀχαλίνωτες.

      Τὸ ξεσκέπασμα τῶν βραχιόνων μέχρι τὶς μασχάλες καὶ τῶν ποδιῶν πάνω ἀπὸ τὰ γόνατα ἄρχισε μετὰ τὸ Β΄ παγκόσμιο πόλεμο (1939-1945), τὸ αἴτιο ἦταν οἱ νέες ὀφθαλμοπορνικὲς θεωρίες ποὺ ἐμφανίστηκαν γύρω ἀπὸ τὸ ποιός εἶναι ὁ φυσιολογικὸς κι ἀπόλυτα εὐτυχισμένος ἄνθρωπος∙ ὅτι τάχα εἶναι ὁ «φυσικὸς» καὶ πρωτόγονος καὶ γυμνός, κι ὅτι  τὰ ῥοῦχα εἶναι καταπίεσι καὶ μόλυνσι τοῦ πολιτισμοῦ, ποὺ ἔφθειρε τὴν εὐτυχία τῶν ἀνθρώπων καταστρέφοντας τὴν ἁγνὴ πρωτόγονη ζωή τους. Φυσικὰ τὶς θεωρίες αὐτὲς τὶς ἔκοψαν καὶ ἔρραψαν ὁπωσδήποτε καλοκαίρι καὶ πιθανῶς σὲ παραλία, ὅπου τοὺς ἐνδιέφερε ἡ ὀφθαλμοπορνία, διότι γιὰ τὸ χειμῶνα δὲν κάνουν∙ καὶ τὸ μεγαλείτερο μέρος τῆς ἀνθρωπότητος ζῇ στὶς εὔκρατες ζῶνες, ὅπου ὁ χειμώνας δὲν σηκώνει τέτοια σαχλὰ ἀστεῖα∙ ἀφήνω τὶς ψυχρὲς χῶρες, ποὺ κι ἐκεῖνες ἔχουν κάποιο σοβαρὸ μέρος τῆς ἀνθρωπότητος. Γι’ αὐτὸ καὶ τοὺς χρειαζόταν ἕνας χῶρος - καταφύγιο  γιὰ τὴ θεωρία τους, μιὰ διακεκαυμένη ζούγκλα. Έτσι γύρω στὸ Β΄ παγκόσμιο πόλεμο στὴ φαντασίωσί τους ἐμφανίστηκε καὶ τὸ παγκόσμιο λαϊκὸ πρότυπο ζεύγους, ὁ Ταρζὰν καὶ ἡ γυναίκα του μέσα στὴ φύσι, σχεδὸν γυμνοὶ (μὲ φύλλα συκῆς) καὶ χωρὶς παιδὶ ἢ μὲ ἕνα παιδί. καὶ ἡ μόδα ἐνδυμασίας ἔτεινε ὁλοταχῶς πρὸς αὐτὸ τὸ πρότυπο, τὸ ὁποῖο σήμερα ξεπεράστηκε, διότι ἡ γυναίκα τοῦ Ταρζὰν εἶχε δύο φύλλα συκῆς, ἐνῷ οἱ σημερινὲς γυναῖκες στὴ θάλασσα κυκλοφοροῦν καὶ μὲ ἕνα. Γι’ αὐτὸ καὶ τὸ πρότυπο τοῦ Ταρζὰν σήμερα εἶναι πιὰ ἀπαρχαιωμένο. Πάντως καὶ ἡ ψυχασθενικὴ φαντασίωσι τοῦ Ταρζάν, καὶ ἡ μετὰ τὸ 1945 ἐλλιπὴς ἐνδυμασία εἶναι καρποὶ τῆς ἐφευρέσεως τῶν προφυλακτικῶν. Η νέα καλπάζουσα πρὸς τὴ γύμνωσι μόδα ἄρχισε σχεδὸν σ’ ὅλη τὴ γῆ ταυτοχρόνως, διότι καὶ τὸ μέσο τῆς διαδόσεως ἦταν τὴ φορὰ αὐτὴ κεραυνοβόλο∙ ὁ κινηματογράφος καὶ ἡ τηλεόρασι∙ πίσω ἀπ’ αὐτὸ καὶ οἱ νεοφανεῖς οἶκοι μόδας. Γιὰ πρώτη φορὰ στὴν παγκόσμια ἱστορία μιὰ μικρὴ ὁμάδα ἀνθρώπων, συνήθως κίναιδοι ἢ τὸ λιγώτερο πόρνες καὶ πόρνοι στὸ ἐπάγγελμα, κανονίζουν τί θὰ φορέσουν κάθε χρονιὰ οἱ γυναῖκες τῆς γῆς καὶ πόσο πρέπει νὰ προχωρήσουν στὸ ξεσκέπασμα τῶν σαρκῶν τους, διαβόητες δὲ κι ἀκριβοπληρωμένες πόρνες πολυτελείας, ποὺ δικαίως λέγονται ἠθοποιοί, ἀφοῦ αὐτὲς διαπλάθουν τὰ ἀνήθικα ἤθη τῶν ἀνθρώπων, καὶ ποὺ ἀντὶ νὰ ἐκδίδωνται μὲ μικρὴ ἀμοιβὴ σ’ ἕναν μόνο πόρνο, προτιμοῦν νὰ ἐκδίδωνται γιὰ ὀφθαλμοπορνία καὶ τηλεπορνία σ’ ἑκατομμύρια ὀφθαλμοπόρνους ταυτόχρονα ἔναντι πολὺ ὑψηλῆς ἀμοιβῆς, διδάσκουν ἀπὸ τὴν ὀθόνη τοὺς ἀνθρώπους ὄχι μόνο τί θὰ φοροῦν καὶ πῶς θὰ χτενίζονται, ἀλλὰ καὶ πῶς θὰ «κουνιοῦνται», θὰ προκαλοῦν, καὶ θ’ ἀσχημονοῦν∙ οἱ δὲ ἄνθρωποι ὅλης τῆς γῆς ἔγιναν σὰ μιὰ τάξι ἀποβλακωμένων μαθητῶν σχολείου διαφθορᾶς κι ἐκφυλισμοῦ, ποὺ διδάσκονται καὶ σὲ αἴθουσες καὶ μέσα στὸ σπίτι τους ὁμαδικά, πάππος μαζὶ μὲ τὴν ἐγγονή, καὶ μητέρα μαζὶ μὲ τοὺς γιούς της, κι ἀδερφὸς μαζὶ μὲ τὴν ἀδερφή, διδάσκονται ἀπὸ τὶς πόρνες καὶ τοὺς κιναίδους καὶ τοὺς λοιποὺς κακοδιδασκάλους τοῦ πανιοῦ καὶ τοῦ γιαλιοῦ.

      Ἀκόμη καὶ στοὺς Χριστιανοὺς σήμερα φαίνεται ἀπαράδεκτη μιὰ ἐνδυμασία τέτοια, ποὺ περιγράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, καὶ ἀπολύτως  παραδεκτὴ ἡ  σημερινὴ ἐνδυμασία τῶν γυναικῶν, ἐπειδὴ ὁ μὲν κόσμος βρίσκεται σὲ μιὰ ἔκτακτη καθ’ ὅλη τὴν ἱστορία ἐκτροπή, οἱ δὲ «Χριστιανοὶ» ἐννοοῦν νὰ περιορίζουν τὴ σεμνότητά τους καὶ τὴ συντηρητικότητά τους στὸ ν’ ἀκολουθοῦν τὸν κόσμο ἀπὸ μία πιθαμὴ πιὸ πίσω. Μ’ αὐτὴ τὴ νοοτροπία τῶν σημερινῶν «Χριστιανῶν», θὰ ἔρθῃ καιρὸς ποὺ αὐτοὶ θὰ κυκλοφοροῦν φορώντας μόνο ἕνα φύλλο συκῆς, ἐπειδὴ οἱ κοσμικοὶ αὐτὸ τὸ φύλλο συκῆς θὰ τὸ κρατοῦν τότε στὸ χέρι∙ καὶ θὰ τοὺς φαίνεται ἀκόμα τοὺς «Χριστιανοὺς» αὐτὴ ἡ ἀπόστασι πολὺ κανονικὴ καὶ κάπως συντηρητική. Δὲν θέλουν νὰ παραδεχτοῦν,  ὅτι βρίσκονται κι αὐτοὶ σὲ φρικτὴ ἐκτροπή, ἐπειδὴ ὁ διάβολος εἶχε τὴ σύνεσι νὰ τοὺς ξεγυμνώσῃ  πόντο πόντο.

      Αὐτά, γιὰ νὰ μὴ γελιόμαστε καὶ φανταζόμαστε γιὰ τὸν ἑαυτό μας πράγματα ἔξω ἀπὸ τὴν ἀλήθεια. ἐλπίζω ὅμως ὅτι κάποτε θὰ βρεθοῦν κάποιες γυναῖκες ἁγνές, σὰν τὶς γυναῖκες τῆς ἐποχῆς ποὺ πρωτοεμφανίστηκε ὁ Χριστιανισμός, οἱ ὁποῖες θὰ ξαναφορέσουν τὰ ῥοῦχα τους∙ διότι δὲν θ’ ἀστειεύωνται μὲ τὴν πίστι τους καὶ μὲ τὴ σωτηρία τους. Η ἡμέρα ἐκείνη ποὺ οἱ γυναῖκες τῶν Χριστιανῶν θὰ ξαναφορέσουν τὰ ῥοῦχα τους, θὰ εἶναι ἡ λαμπρὴ τῆς ἐκκλησίας, ἡ ἡμέρα ἡ μεγάλη, ἡ ἁγία, ἡ κλητή, ἡ μία. Γιὰ τὶς γυναῖκες ἐκεῖνες εἶμαι βέβαιος ὅτι θὰ πράξουν κι ἄλλα μεγάλα ἔργα∙ θὰ ἐπιστρέψουν τὸ σῶμα τους στὸν ἄντρα τους, ὅπως εἶναι καὶ τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου (Α΄ Κο 7,4), θὰ γεννοῦν ὅλα τὰ παιδιά τους, θὰ τὰ θηλάζουν δίνοντάς τους ὅλο τὸ γάλα τους, καὶ θὰ τ’ἀνατρέφουν κιόλας μένοντας συνεχῶς μαζί τους μέσα στὸ σπίτι τους. Αλλὰ τὸ πιὸ μεγάλο ἔργο τους θὰ εἶναι ὅτι θὰ ξαναφορέσουν τὰ ῥοῦχα τους. Οἱ γυναῖκες ἐκεῖνες ποὺ θὰ κάνουν αὐτὸ τὸ ἔργο τὸ μεγάλο, θὰ πρέπῃ ἀπὸ τώρα νὰ λέγωνται Χριστιανές.