Ἐμπόριον ὀστῶν
Ἐπιµέλεια κειµένου: κ. Φώτιος Μιχαὴλ
Ἡ ἀφήγηση ἑνὸς Ἕλληνα αἰχµαλώτου τῶν Τούρκων -στὰ περιβόητα
’’τάγµατα ἐργασίας’’- γιὰ τὴν τύχη 40 χιλιάδων Ἑλλήνων ἀπὸ τὴν Σµύρνη καὶ τὴν
Μαγνησία, θυµάτων τοῦ αἱµοσταγοῦς Μουσταφᾶ Κεµάλ, εἶναι ἀποκαλυπτικὴ καὶ συνάµα
ἀποστοµωτικὴ γιὰ κάθε νεοφανῆ ἀµφισβητία καὶ ἀρνητὴ τῆς Γενοκτονίας. Τὴν διασῴζει
ὁ Ἠλίας Βενέζης στὸ βιβλίο του «Τὸ νούµερο 31328. Τὸ βιβλίο τῆς σκλαβιᾶς», ὁ ὁποῖος
καὶ γράφει: «Ἕνα πρωὶ µᾶς παίρνουν καµιὰ ἑξηνταριὰ σκλάβους γιὰ µικρὴ ἀγγαρειά.
Εἶναι λίγο ὄξω ἀπ' τὴ Μαγνησά. ∆ίπλα στὶς ράγες τοῦ σιδηρόδροµου τελειώνει µία
µεγάλη χαράδρα, ἀνάµεσα στὸ Σίπυλο. Τὴ λὲν «Κηρτὶκ-ντερέ». Μὲς σ᾽ αὐτὴν τὴ χαράδρα
λογαριάζαν πὼς θὰ σκοτωθῆκαν ἴσαµε σαράντα χιλιάδες χριστιανοὶ ἀπ' τὴ Σµύρνη καὶ
τὴ Μαγνησά, ἀρσενικοὶ καὶ θηλυκοί. Τὶς πρῶτες µέρες τῆς καταστροφῆς. Τὰ κορµιὰ
λιώσανε τὸ χειµῶνα καὶ τὸ νερὸ τῆς χαράδρας, ποὺ κατέβαινε ἀπὸ ψηλά, ἔσπρωξε τὰ
κουφάρια πρὸς τὰ κάτω... Λοιπὸν ἡ δουλειὰ ὅλη τὴ µέρα ἦταν νὰ σπρώξουµε τὰ
κουφάρια, ποὺ ἀτάχτησαν, πρὸς τὰ µέσα. Νὰ µὴ φαίνουνται. Στὴν ἀρχὴ µᾶς ἔκανε
κακὸ νὰ τὰ πιάνουµε µὲ τὰ χέρια µας, ἀγκαλιὲς ἀγκαλιές, καὶ νὰ τὰ κουβαλοῦµε. Μὰ
σὲ λίγες ὧρες οἱ πρῶτες ἐντυπώσεις εἶχαν περάσει. Οἱ σκλάβοι κάναν καὶ ἀστεῖα...
Σὲ κάµποσα καλάµια χεριῶν, βρίσκαµε διατηρηµένο ἕνα ψιλὸ σύρµα. Ὁ χριστιανὸς θὰ
'ταν δεµένος µὲ κάποιον ἄλλο -µά, µὲ τὸ κατρακύλισµα στὴ χαράδρα, αὐτὸς ὁ
σύντροφος σκελετὸς εἶχε ξεκόψει. Ἕνας ἀπὸ µᾶς στάθηκε τυχερός. Βρῆκε τέσσερα
κόκαλα χεριῶν δεµένα µαζὶ µαζί. Ἔτσι µαζὶ µαζὶ τὰ σήκωσε καὶ τὰ κουβάλησε
παραµέσα. Μεσηµέρι. Βαρεµένοι ἀπ' αὐτὸ τὸ πάνε-ἔλα. Περπατοῦµε ἀργά, ναρκωµένοι ἀπὸ τὸν φρέσκο ἥλιο. Κ' οἱ
κουβέντες, τ' ἄγαρµπα ἀστεῖα ἔχουν σταµατήσει. Κανένας δὲ βγάζει µιλιά. Μοναχὰ ὅταν
ἕνας βρῆκε ἕνα µικρὸ κρανίο τὸ ἔδειξε - Γιὰ
δέστε, εἶπε. Ἦταν παιδάκι.
- Ἀλλάχ!... Ἀλλάχ!... µουρµουρίζει ταραγµένος ὁ µαφαζάς.
Καθίσαµε νὰ φᾶµε ψωµί. Κανεὶς δὲν ἔχει ὄρεξη. Ἕνας λέει:
- Πόσο χρονῶ νὰ 'ταν;
- Γιὰ τὸ παιδάκι λές;
- Ναί.
- Τί θὰ 'ταν; Κάνα-δύο χρονῶ....
Σὰν πέσαµε στὸ δρόµο νὰ γυρίσουµε στὸ στρατόπεδο, ὁ νοῦς µας δὲν µποροῦσε νὰ φύγη ἀπ' τὸν τόπο ποὺ ἀφήσαµε. Ἡ χαράδρα µὲ τοὺς σκελετοὺς βάραινε κυριαρχικά. Κάτι κουνιόταν, µᾶς παρακολουθοῦσε βῆµα µὲ βῆµα. Σὲ µία πηγὴ σταθήκαµε. Πλύναµε τὰ χέρια µας, τὰ πρόσωπά µας. Σὰ ν' ἀλαφρώσαµε.
- Τί θὰ γίνουν τόσα κόκκαλα; Ἀναρωτιέται µία στιγµὴ ἕνας. Ὁ Μίλτος τὸν κοιτάζει ἤρεµα.
- ∆ὲν ξέρεις τί γίνεται µὲ τὰ κόκκαλα;
- Ὄχι.
- Κοπριά, σύντροφε.
- Τί ἔκανε, λέει;
- Κοπριά, σύντροφε. Θὰ δῆς µία µέρα ποὺ θὰ µοσκοπουληθοῦν. Θὰ δῆς... Ἦταν ταξιδεµένος ὁ Μίλτος. Ἤξερε».
- Ἀλλάχ!... Ἀλλάχ!... µουρµουρίζει ταραγµένος ὁ µαφαζάς.
Καθίσαµε νὰ φᾶµε ψωµί. Κανεὶς δὲν ἔχει ὄρεξη. Ἕνας λέει:
- Πόσο χρονῶ νὰ 'ταν;
- Γιὰ τὸ παιδάκι λές;
- Ναί.
- Τί θὰ 'ταν; Κάνα-δύο χρονῶ....
Σὰν πέσαµε στὸ δρόµο νὰ γυρίσουµε στὸ στρατόπεδο, ὁ νοῦς µας δὲν µποροῦσε νὰ φύγη ἀπ' τὸν τόπο ποὺ ἀφήσαµε. Ἡ χαράδρα µὲ τοὺς σκελετοὺς βάραινε κυριαρχικά. Κάτι κουνιόταν, µᾶς παρακολουθοῦσε βῆµα µὲ βῆµα. Σὲ µία πηγὴ σταθήκαµε. Πλύναµε τὰ χέρια µας, τὰ πρόσωπά µας. Σὰ ν' ἀλαφρώσαµε.
- Τί θὰ γίνουν τόσα κόκκαλα; Ἀναρωτιέται µία στιγµὴ ἕνας. Ὁ Μίλτος τὸν κοιτάζει ἤρεµα.
- ∆ὲν ξέρεις τί γίνεται µὲ τὰ κόκκαλα;
- Ὄχι.
- Κοπριά, σύντροφε.
- Τί ἔκανε, λέει;
- Κοπριά, σύντροφε. Θὰ δῆς µία µέρα ποὺ θὰ µοσκοπουληθοῦν. Θὰ δῆς... Ἦταν ταξιδεµένος ὁ Μίλτος. Ἤξερε».
* * *
Τὸν ∆εκέµβριο τοῦ 1924 φορτώθηκαν, ἀπὸ τὰ Μουδανιὰ τῆς
Προποντίδας, πάνω στὸ βρεττανικὸ πλοῖο “Ζὰν Μ.” τετρακόσιοι τόνοι ἀπὸ ὀστᾶ Ἑλλήνων,
θυµάτων τῆς κεµαλικῆς θηριωδίας, µὲ προορισµὸ τὴν Μασσαλία. Εἶναι γνωστὸ σὲ ὅλους
µας, τί ἀκριβῶς παρήγαγε τότε ἡ Μασσαλία. Σαπούνι καὶ λιπάσµατα. Τὸ πλοῖο «Ζὰν
Μ.» ἔφτασε στὸ λιµάνι τῆς Θεσσαλονίκης στὶς 13 ∆εκεµβρίου τοῦ 1924 (Ἐφηµερίδα
Μακεδονία). Ὁ Χρ. Ἀγγελοµάτης στὸ βιβλίο του «Χρονικὸν Μεγάλης Τραγῳδίας» ἀναφέρει
ὅτι οἱ ἐργάτες στὸ λιµάνι τῆς Θεσσαλονίκης, σὰν ἔµαθαν γιὰ τὴν µοναδικὴ ἱερότητα
τοῦ φορτίου, ἀντέδρασαν. ∆υστυχῶς, ὅµως, οἱ ἀρχὲς –ὕστερα ἀπὸ βρεττανικὴ
παρέµβαση - τοὺς ἀποµάκρυναν καὶ τοὺς ἐµπόδισαν στὴν προσπάθειά τους νὰ
προστατέψουν τὸ πανίερο φορτίο. Γράφει ὅτι σὲ ἀθηναϊκὲς ἐφηµερίδες ἡ εἴδηση
δηµοσιεύθηκε ὡς ἑξῆς:
«Τὸ προσεγγίσαν εἰς τὴν Θεσσαλονίκην ἀγγλικὸν πλοῖον
"Ζὰν" µετέφερε τετρακοσίους τόνους ὀστῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὰ Μουδανιά. Οἱ ἐργάται
τοῦ λιµένος Θεσσαλονίκης, πληροφορηθέντες τὸ γεγονός, ἠµπόδισαν τὸ πλοῖον νὰ ἀποπλεύση.
Ἐπενέβη ὅµως ὁ Ἄγγλος πρόξενος καὶ ἐπετράπη ὁ ἀπόπλους».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου