Οι ενέργειες του αγίου Πνεύματος και η διανομή των χαρισμάτων

Η δεκτικότης εκάστου προσδιορίζεται, «κατά το μέτρον της πίστεως» αλλά και από τις καταβολές, την έκταση και το είδος της παιδείας, και των παγίων διαθέσεων της ψυχής (δηλ. ποσόν πίστεως, χωρητικότης νου, ευφυϊα, αφυϊα, μετριότης, μεγαλόνοια, μικρόνοια, καλλιέργεια, ή μη, του νου στην θεολογία, φιλοσοφία, αποκλίσεις της ψυχής προς την φιλανθρωπίαν, την πρακτικήν ζωήν ή τον θεωρητικόν βίον). Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής έχει επισημάνει τον παράγοντα-άνθρωπος για τις ενέργειες του αγίου Πνεύματος και την διανομήν των χαρισμάτων, λέγοντας στο ιγ’ Κεφ. της στ’ εκατοντάδος των Θεολογικών Κεφαλαίων· «Ούτε η χάρις του Παναγίου Πνεύματος ενεργεί σοφίαν εν τοις αγίοις, χωρίς του ταύτην δεχομένου νοός, ούτε γνώσιν, χωρίς της δεκτικής του λόγου δυνάμεως…», αλλά και «κατά τας υποκειμένας τη ψυχή διαθέσεις».