ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

 

Τον ρύπον ο σμήχων των ανθρώπων, τούτοις καθαρθείς εν Ιορδάνη, οις θελήσας ωμοτώθη ο ην μείνας, τους εν σκότει φωτίζει Κύριος· ότι δεδόξασται.

 

Ερμηνεία.

 

Ο Κύριος, λέγει, ο οποίος καθαρίζει και αποπλύνει τον μολυσμόν της αμαρτίας των ανθρώπων, αυτός σήμερον εκαθαρίσθη εις τον Ιορδάνην ποταμόν δια του Βαπτίσματος. Τίνος χάριν; Δια τούτους τους ανθρώπους, με τους οποίους θεληματικώς ωμοιώθη κατά φύσιν γενόμενος άνθρωπος, μη τραπείς κατά την Θεότητα, αλλά μείνας εκείνο όπου ήτον: ήτοι τέλειος Θεός· όθεν είπεν ο Θεολόγος Γρηγόριος: «Ο μεν γαρ (Χριστός) αυτοκάθαρσις ην, και ουκ εδείτο καθάρσεως, αλλά σοι (δια σε) καθαίρεται, ώσπερ και σαρκοφορεί, άσαρκος ων» (Λόγος εις το Βάπτισμα).  Ου μόνον δε σμήχει ο Χριστός και καθαρίζει, αλλά και φωτίζει· καθαρίζει μεν γαρ, το θείον προβαλλόμενος ύσσωπον, και υπέρ χιόνα λευκαίνων τους το θείον λαμβάνοντας Βάπτισμα· περί ων και ο Δαβίδ παρεκάλει πρότερον λέγων: «Ραντιείς με υσσώπω, και καθαρισθήσομαι· πλυνείς με, και υπέρ χιόνα λευκανθήσομαι» )Ψαλμ. ν: 9). Όθεν ο Θεολόγος Γρηγόριος λουτρόν ονομάζει το Βάπτισμα, ως έκπλυσιν (Λόγος περί Βαπτίσματος). Φωτίζει δε πάλιν ο Χριστός, διότι αυτός κατά τον Ιωάννην (α: 9) είναι το φως το αληθινόν, το οποίον φωτίζει πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον Κόσμον, όχι εις τον αισθητόν και υλικόν κόσμον, αλλ΄ εις τον νοητόν εκείνον των αρετών· δια τούτο πάλιν ο Θεολόγος Γρηγόριος φώτισμα ονομάζει το Βάπτισμα (Λόγος περί Βαπτίσματος). Όρα όμως, αγαπητέ, ότι πρώτον καθαρίζει ο Κύριος, και δεύτερον φωτίζει· καθαρίζει γαρ πρώτον τον άνθρωπον από τα πάθη δια της εργασίας των εντολών, και δεύτερον φωτίζει τον κεκαθαρμένον δια της ελλάμψεως και του φωτισμού του Αγίου Πνεύματος. Και καθώς οι γανόνοντες τα χάλκινα αγγεία, πρώτον καθαρίζουσιν αυτά από τον μολυσμόν όπου έχουσιν, έπειτα λαμπρύνουσιν αυτά με το γάνωμα· ούτω και ο Θεός, πρώτον καθαρίζει την καρδίαν και τον νουν, και έπειτα λαμπρύνει αυτά με το φως της θείας Του χάριτος. Ώστε όποιος αγαπά να φωτισθή εκ Θεού, πρώτον πρέπει να καθαρισθή από τα πάθη δια των θεουργών εντολών: «Ου γαρ κάθαρσις, εκεί έλλαμψις· (λέγει ο Θεολόγος Γρηγόριος, Λόγος εις τα Φώτα) άνευ γαρ του πρώτου το δεύτερον ου δίδοται» ει δε προ του να καθαρισθή τινάς ζητεί να φωτισθή, μάτην και ανωφελώς κοπιάζει.