ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

Ο πάσιν αχώρητος, και πάσιν αθεώρητος, πως ούτος δυνήσεται Παρθένου, μήτραν οικήσαι, ην αυτός έπλασε; Πως δε και συλλήψομαι Θεόν, Λόγον, τον συνάναρχον, τω Πατρί και τω Πνεύματι;

Ερμηνεία.

Διαπορητικώς αποκρίνεται η Παρθένος προς τον Άγγελον δια του Τροπαρίου τούτου και λέγει προς αυτόν· ο Θεός είναι αχώρητος από τα ουράνια, από τα επίγεια, και από τα καταχθόνια· επειδή αυτός είναι πάντη άϋλος, δια τούτο είναι και πάντη απερίγραπτος και απεριόριστος· όθεν και εν τω παντί εστι και υπέρ το παν· το μεν γαρ παν πεπερασμένον εστίν, ο δε Θεός άπειρός εστι και υπεράπειρος κατ΄ ουσίαν και δύναμιν και ενέργειαν· και άκουσον αυτού του ιδίου λέγοντος δια στόματος του Προφήτου Ιερεμίου· «Μη ουχί τον Ουρανόν και την γην εγώ πληρώ; Λέγει Κύριος» (Ιερ. κγ: 24). Ο Θεός είναι αθεώρητος από όλους και Αγγέλους και ανθρώπους κατά την ουσίαν και φύσιν· όθεν είπεν ο ίδιος προς τον Μωϋσήν: «Το πρόσωπόν μου ουκ οφθήσεταί σοι· ου γαρ μη ίδη άνθρωπος το πρόσωπόν μου και ζήσεται» (Έξ. λγ: 20)· και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης: «Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε» (Ιω. α: 18)· και ο Απ. Παύλος: «Ον είδεν ουδείς ανθρώπων ουδέ ιδείν δύναται» (α΄ Τιμ. στ: 16). Αυτός λοιπόν όπου δεν χωρείται από κανένα τόπον, ούτε θεωρείται από κανένα κτίσμα, πως θέλει δυνηθή να κατοικήση την τόσον μικράν μήτραν την ιδικήν μου, την οποίαν αυτός ο ίδιος έπλασε; Ή πως ο Πλάστης εμπορεί να γένη σπλάγχνον του ιδίου του πλάσματος; Με ποίον τρόπον εγώ άνθρωπος ούσα, θέλω συλλάβει τον υπερούσιον Θεόν: ήτοι τον ενυπόστατον Λόγον, όστις είναι συνάναρχος κατά χρόνον και συναϊδιος με τον Πατέρα και με το Πνεύμα το Άγιον; Ταύτα γαρ και τα δύο είναι πάντη αχώρητα εις τον νουν, ταύτα είναι πάσης καταλήψεως υπερέκεινα και αυτών των πρεσβυτάτων Αγγέλων. Δια τούτο καλά είπε και ο Αρεοπαγίτης Διονύσιος: «Αλλά και το πάσης Θεολογίας εκφανέστατον η καθ΄ ημάς Ιησού θεοπλασία, και άρρητός εστι λόγω παντί, και άγνωστος νω παντί, και αυτώ τω πρωτίστω των πρεσβυτάτων Αγγέλων» (Κεφ. β΄ περί θείων ονομάτων). Όθεν και ο μέγας της Θεσσαλονίκης Γρηγόριος ούτως εις την εορτήν πανηγυρίζει: «Τοσούτο μέγα και θείον απόρρητόν τε και ανεννόητον την ημετέραν φύσιν γενέσθαι ομόθεον, και δι΄ αυτής ημίν χαρισθήναι την επί το κρείττον επάνοδον, ως και τοις αγίοις Αγγέλοις τε και ανθρώποις και αυτοίς τοις Προφήταις, και τοι δια Πνεύματος προορώσιν, ανεπίγνωστον όμως μένειν, και από του αιώνος υπάρχειν κεκρυμμένον Μυστήριον. Και τι λέγω πριν εις πέρας ελθείν; Και γεγονός γαρ, ουχ΄ ότι γέγονεν, αλλ΄ όπως γέγονε, πάλιν Μυστήριον μένει πιστευόμενον, αλλ΄ ου γινωσκόμενον, προσκυνούμενον, αλλ΄ ου πολυπραγμονούμενον, και προσκυνούμενόν τε και πιστευόμενον δια μόνου του Πνεύματος».