Το Άγιον Πνεύμα οικοδομεί την Εκκλησίαν.

Το Άγιον Πνεύμα δια της θείας δυνάμεώς Του ενώνει όλους τους πιστούς εις εν σώμα, δηλαδή εις την Εκκλησίαν, διότι «εν ενί πνεύματι ημείς πάντες εις εν σώμα εβαπτίσθημεν… και πάντες εις εν πνεύμα εποτίσθημεν» (Α΄ Κορ. 12,13). Αυτό είναι κτίστης και οικοδόμος της Εκκλησίας. Κατά τον θεόπνευστον λόγον του αγίου Βασιλείου του Μεγάλου: «Το Πνεύμα το Άγιον αρχιτεκτονεί Εκκλησίαν Θεού» (Βασιλείου του Μεγάλου, PG. 30, c. 289 D). Δια του Αγίου Πνεύματος εντοιχιζόμεθα, ενοικοδομούμεθα, ενσωματούμεθα εις το σώμα της Εκκλησίας. Δι΄ Αυτού γινόμεθα σύσσωμοι της Εκκλησίας ως του Θεανθρωπίνου σώματος του Χριστού, δηλαδή «σύσσωμοι» του Χριστού (Εφ. 3,6). Το άγιον, θεανθρώπινον, καθολικόν σώμα της Εκκλησίας, το αεί εν και αδιαίρετον υπάρχον, όχι μόνον έγινε δια του Αγίου Πνεύματος, αλλά και οικοδομείται δι΄ Αυτού. Είναι, λοιπόν, σαφές και αναμφίβολον ότι ο άνθρωπος γίνεται του Χριστού μόνον δια του Αγίου Πνεύματος, μέσω των αγίων μυστηρίων και αρετών. Διότι όπου είναι το Άγιον Πνεύμα εκεί είναι ο Χριστός, και πάλιν, όπου είναι ο Χριστός εκεί είναι και το Άγιον Πνεύμα. Με μίαν λέξιν, εκεί είναι όλη η Αγία Τριάς από την οποίαν προέρχεται το παν και εις την οποίαν υπάρχει το παν. Απόδειξις τούτου είναι το ιερόν μυστήριον του Βαπτίσματος: δι΄ αυτού ο άνθρωπος εγκεντρίζεται εις την Αγίαν Τριάδα, δια να τριαδοποιηθή με την ευαγγελικήν πολιτείαν ολοτελώς κατά το διάστημα της ζωής του, δηλαδή να ζη εκ του Πατρός δια του Υιού εν τω Αγίω Πνεύματι. Δεχόμενος το ιερόν μυστήριον του Βαπτίσματος, ο άνθρωπος ενδύεται τον Κύριον Ιησούν και δι΄ Αυτού την Αγίαν Τριάδα. Γενόμενος δια του Βαπτίσματος μέλος της Εκκλησίας του Χριστού, αυτού του αειζώου Θεανθρωπίνου σώματος του Χριστού, ο χριστιανός αρχίζει να πληρούται με τας αγίας, θείας και Θεανθρωπίνους δυνάμεις, αι οποίαι, βαθμηδόν, τον αγιάζουν, τον θεώνουν και τον θεανθρωποιούν, καθ΄ όλην την ζωήν του και εις όλην την αιωνιότητά του. Μέσα του γεννάται αδιακόπως και δημιουργείται το εν καινόν μετά το άλλο, τα δε πάντα του Χριστού και μόνον Αυτού. Ό,τι δε είναι του Χριστού είναι πάντοτε καινόν, διότι είναι αθάνατον και αιώνιον. Η αιώνιος χαρά μας έγκειται εις το ότι ο θαυμαστός Κύριος Ιησούς είναι όχι μόνον ο Σωτήρ και ο Παντοκράτωρ και ο Προνοητής, αλλά και ο αιώνιος Δημιουργός και ως εκ τούτου, ο αιώνιος Θαυματουργός. Δι΄ αυτό και δηλώνει ο Ίδιος: «ιδού καινά ποιώ τα πάντα» (Αποκ. 21,5). Η δε πρώτη καινή κτίσις Του εν τη Εκκλησία είναι το Βάπτισμά μας, η καινή γέννησίς μας και παλιγγενεσία (πρβλ. Ματθ. 19,28.  Ιω. 3,3-6). Ο χριστιανός είναι χριστιανός διότι έχει γίνει δια του αγίου Βαπτίσματος ζων και οργανικόν μέρος του θεανθρωπίνου σώματος της Εκκλησίας, σύσσωμός της, περικυκλωμένος πανταχόθεν και ποτισμένος με τον Θεόν και έξω και μέσα του, συσσαρκωθείς Αυτώ, δηλαδή τω θείω πληρώματί Του. Οι χριστιανοί είναι καλεσμάνοι δια του Βαπτίσματος να ζουν εν τω σαρκωθέντι Θεώ και δια του σαρκωθέντος Θεού, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, να ζουν εν τη Εκκλησία και δια της Εκκλησίας, επειδή αυτή είναι «το σώμα Του» και «το πλήρωμα του τα πάντα εν πάσι πληρουμένου» (Εφ. 1,23). Η κλήσις των χριστιανών είναι να πραγματοποιήσουν το αιώνιον σχέδιον του Θεού περί του ανθρώπου (Εφ. 1, 3-10). Το πραγματοποιούν, λοιπόν, ζώντες δια του Χριστού και εν τω Χριστώ, δια της Εκκλησίας και εν τη Εκκλησία. Εις το Θεανθρώπινον σώμα της Εκκλησίας το Άγιον Πνεύμα συγκρατεί, με την χάριν των αγίων μυστηρίων και των αγίων αρετών, εις ενότητα όλους τους δι΄ Αυτού βαπτισμένους πιστούς, οι οποίοι αποτελούν το σώμα της Εκκλησίας. Ο μεσίτης της εν τη Εκκλησία κοινωνίας και ενότητος του κάθε μέλους της με όλα τα υπόλοιπα μέλη, είναι το Άγιον Πνεύμα, το πάντοτε εν υπάρχον. Όλα τα χαρίσματα εν τη Εκκλησία, όλαι αι διακονίαι, όλοι οι υπηρέται της Εκκλησίας—οι Απόστολοι, οι Προφήται, οι Διδάσκαλοι, οι Επίσκοποι, οι Ιερείς, οι Λαϊκοί—αποτελούν εν σώμα, το σώμα της Εκκλησίας. Όλοι αυτοί είναι αναγκαίοι εις κάθε ένα και ο καθένας είναι αναγκαίος εις όλους. Όλους αυτούς ενώνει εις εν καθολικόν και θεανθρώπινον σώμα το Άγιον Πνεύμα, το Πνεύμα της κοινωνίας και οικοδομής της Εκκλησίας. Ο υπέρτατος νόμος της Θεανθρωπίνης καθολικότητος εν τη Εκκλησία απαιτεί κάθε ένας να διακονή όλους και οι όλοι να διακονούν τον κάθε ένα. Κάθε μέλος ζη και σώζεται με την βοήθειαν όλου του σώματος της Εκκλησίας, δηλαδή όλων των μελών της Εκκλησίας, και των επιγείων και των επουρανίων. Όλη η ζωή των χριστιανών ουδέν άλλο είναι παρά η ζωή «συν πάσι τοις αγίοις», εν τω Αγίω Πνεύματι και δια του Αγίου Πνεύματος, είναι μία ακατάπαυστος διακονία, ακατάπαυστος λατρεία εξ όλης της καρδίας, εξ όλης της ψυχής, εξ όλης της διανοίας, εξ όλης της υπάρξεως. Το Άγιον Πνεύμα ζη μέσα εις τους χριστιανούς δια της συμμετοχής Του εις ολόκληρον την ζωήν των, αυτοί αισθάνονται δι΄ Αυτού και τον εαυτόν τους και τον Θεόν και τον κόσμον, αυτοί σκέπτονται δι΄ Αυτού και εν Αυτώ και περί του Θεού, και περί του κόσμου, και περί του εαυτού των. Ό,τιδήποτε πράττουν δι΄ Αυτού και εν Αυτώ το πράττουν: δι΄ Αυτού προσεύχονται, δι΄ Αυτού αγαπούν, δι΄ Αυτού πιστεύουν, δι΄ Αυτού ενεργούν και εργάζονται, δι΄ Αυτού σώζονται, δι΄ Αυτού αγιάζονται, δι΄ Αυτού και εν Αυτώ θεανθρωποποιούνται και απαθανατίζονται (πρβλ. Ρωμ. 8, 26-27). Και πράγματι, εις το Θεανθρώπινον σώμα της Εκκλησίας ολόκληρον το έργον της σωτηρίας πραγματοποιείται δια του Αγίου Πνεύματος. Αυτό είναι εκείνο που μας αποκαλύπτει τον Κύριον εν τω Ιησού, Αυτό ενοικίζει δια της πίστεως εις τας καρδίας μας τον Κύριον Χριστόν, Αυτό δια μέσου των αγίων μυστηρίων και των αγίων αρετών, μας ενώνει με Αυτόν. Αυτό είναι εκείνο το οποίον τόσον αληθώς συνάπτει το πνεύμα μας με τον Χριστόν, ώστε να γινώμεθα «εν πνεύμα» με Αυτόν (Α΄ Κορ. 6,17). Αυτό είναι εκείνο το οποίον μοιράζει και διανέμει, κατά την πάνσοφον θείαν πρόνοιάν Του, τα θεία χαρίσματα. Αυτό είναι που στερεώνει και τελειοποιεί ημάς εις αυτά τα χαρίσματα (Α΄ Κορ. 12, 1-27). Αυτό είναι εκείνο δια του οποίου και εν τω οποίω αποκτώμεν την εν-χρίστωσιν και χριστοποίησιν, την εν-τριάδωσιν και τριαδοποίησιν, και πάλιν, το Άγιον Πνεύμα είναι εκείνο δια του οποίου ενσαρκούται εις τον ανθρώπινον κόσμον μας και γίνεται πραγματικότης παν ό,τι είναι του Χριστού, δηλαδή ολόκληρος η Θεανθρωπίνη Οικονομία της σωτηρίας, ακριβώς διότι Αυτό είναι η ψυχή του Θεανθρωπίνου σώματος της Εκκλησίας. Αυτός είναι ο λόγος δια τον οποίον η ζωή της Εκκλησίας, ως θεανθρωπίνου σώματος του Χριστού, αρχίζει με την κάθοδον του Αγίου Πνεύματος επ΄ αυτήν και παρατείνεται από αιώνος εις αιώνα δια της παραμονής Του εν Αυτή, διότι η Εκκλησία δι΄ Αυτού είναι Εκκλησία. Όθεν ο άγιος και θεοφόρος Πατήρ της Εκκλησίας Ειρηναίος Λουγδούνου, ευαγγελίζεται το θεανθρώπινον ευαγγέλιον όταν λέγη: «Όπου εστιν η Εκκλησία εκεί και το Άγιον Πνεύμα, και όπου το Πνεύμα του Θεού, εκεί και η Εκκλησία και πάσα χάρις» (Ειρηναίου Λουγδούνου, κατά αιρεσ. ΙΙΙ, 24,1 PG. 7, c. 966).