ΛΟΓΟΣ ΑΠΟΛΟΓΗΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ OΣΟΥΣ ΔΙΑΒΑΛΛΟΥΝ ΤΑΣ ΑΓΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ -- Ἁγίου Πατρὸς καὶ Διδασκάλου τῆς Ἐκκλησίας μας, Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ

60. Ὅτι δὲν εἶναι καινούργια ἐφεύρεση οἱ εἰκόνες, ἀλλὰ ἀρχαῖο καὶ γνωστὸ καὶ συνηθισμένο στοὺς ἁγίους καὶ διακεκριμένους πατέρες, ἄκουσε· γράφεται στὸν βίο τοῦ μακαριστοῦ Βασιλείου ἀπὸ τὸν Ἑλλάδιο, μαθητή του καὶ διάδοχο τῆς ἱεραρχίας του, ὅτι ὁ ὅσιος παρουσιάστηκε κάποτε μὲ τὴν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, στὴν ὁποία ἦταν ζωγραφισμένη καὶ ἡ μορφὴ τοῦ ἀείμνηστου μάρτυρα Μερκουρίου· παρουσιάστηκε ζητώντας τὸν θάνατο τοῦ ἄθεου καὶ ἀποστάτη τυράννου Ἰουλιανοῦ. Τὴν ἀποκάλυψη γι’ αὐτὸ τὸ αἴτημα τὴ δέχτηκε ἀπὸ τὴν εἰκόνα αὐτή· γιατί ἔβλεπε γιὰ λίγο τὸν μάρτυρα νὰ χάνεται ἀπὸ τὴν εἰκόνα καὶ ὕστερα ἀπὸ λίγο νὰ κρατάει τὸ δόρυ ματωμένο.
61. Στὸν βίο τοῦ Ἰωάννη τοῦ Χρυσοστόμου γράφονται αὐτολεξεὶ τὰ ἑξῆς:

Ὁ μακάριος Ἰωάννης ἀγαποῦσε ὑπερβολικὰ τὶς Ἐπιστολὲς τοῦ σοφότατου Παύλου.Καὶ ὕστερα ἀπὸ μερικὰ ἄλλα: «Εἶχε μάλιστα σὲ εἰκόνα καὶ τὴ μορφὴ τοῦ ἰδίου τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ἐκεῖ ὅπου ἀναπαυόταν γιὰ λίγο ἐξαιτίας τῆς ἀδυναμίας τοῦ σώματός του·γιατί ξαγρυπνοῦσε περισσότερο ἀπὸ ὅ,τι ἐπέτρεπαν οἱ φυσικές του δυνάμεις. Καὶ ὅταν διάβαζε τὶς ἐπιστολές του, ἐνατένιζε τὴν εἰκόνα καὶ τὸν πρόσεχε σὰν νὰ ἦταν ζωντανὸς μακαρίζοντάς τον, καὶ εἶχε μὲ τὴ φαντασία του ὅλη τὴ σκέψη του σὲ αὐτὸν καὶ ἐπικοινωνοῦσε μαζί του μέσῳ τῆς θεωρίας».

Καὶ ὕστερα ἀπὸ ἄλλα: «Ὅταν ἔπαυσε ὁ Πρόκλος νὰ μιλάει ἀτενίζοντας τὴν εἰκόνα τοῦ ἀποστόλου καὶ βλέποντας τὴ μορφή του νὰ εἶναι ὅμοια μὲ ἐκείνην ποὺ τοῦ φανερώθηκε, κάνοντας μετάνοια στὸν Ἰωάννη, εἶπε δείχνοντας μὲ τὸ δάκτυλο τὴν εἰκόνα: “Συγχώρησέ με, πάτερ. Ἐκεῖνον ποὺ εἶδα νὰ μιλάει μαζί σου, εἶναι ὅμοιος μὲ αὐτὸν καὶ ὅπως καταλαβαίνω εἶναι πράγματι ὁ ἴδιος”».

62. Στὸν βίο τῆς ὁσίας Εὐπραξίας ἀναγράφεται ἀπὸ τὴν προϊσταμένη τοῦ μοναστηριοῦ ὅτι τῆς φανερώθηκε ἡ δεσποτικὴ μορφὴ τοῦ Κυρίου.
63. Στὸν βίο τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγύπτιας γράφεται ὅτι προσευχήθηκε στὴν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου καὶ ζήτησε αὐτὴν ὡς ἐγγυήτρια καὶ ἔτσι μπόρεσε νὰ μπεῖ μέσα στὸ ναό.
64. Ἀπὸ τὸ Λειμωνάριο τοῦ ἅγιου πατέρα μας Σωφρονίου, Ἀρχιεπισκόπου Ἱεροσολύμων:

«Διηγιόταν ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος ὁ Ἀϊλιώτης [Ἀϊλιώτης σημαίνει ἱεροσολυμίτης, διότι ἡ Ἱερουσαλὴμ μετὰ τὴν ἀνοικοδόμησή της ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Ἀδριανὸ (Ἀΐλιο) ὀνομάστηκε Ἀϊλία] ὅτι κάποιος μοναχός, ποὺ ἦταν ἔγκλειστος σὲ μοναστήρι τοῦ Ὄρους τῶν Ἐλαιῶν, ἦταν πολὺ μεγάλος ἀσκητής· τὸν πολεμοῦσε ὅμως ὁ δαίμονας τῆς πορνείας. Σὲ μία περίπτωση, καθὼς τοῦ ἐπιτέθηκε μὲ σφοδρότητα ὁ δαίμονας, ἄρχισε ὁ γέροντας νὰ ὀδύρεται καὶ νὰ λέει στὸ δαίμονα: “Ὥς πότε θὰ μένεις ἀνυποχώρητος; Φῦγε λοιπὸν ἀπὸ κοντά μου· γέρασες μαζὶ μου”. Τότε ἐμφανίζεται φανερὰ μπροστά του καὶ τοῦ λέει: “Ὁρκίσου μου πὼς δὲν θὰ πεῖς σὲ κανένα αὐτὸ ποὺ πρόκειται νὰ σοῦ πῶ καὶ δὲν θὰ σὲ ξαναπολεμήσω”. Καὶ τοῦ ὁρκίστηκε ὁ γέροντας: “Μὰ τὸν Ὕψιστο, ποὺ κατοικεῖ στὰ οὐράνια· δὲν θὰ πῶ σὲ κανένα ὅ,τι μοῦ πεῖς”. Τότε τοῦ λέει ὁ δαίμονας: “Μὴ προσκυνήσεις αὐτὴν τὴν εἰκόνα καὶ δὲν θὰ σὲ πολεμῶ πια”. Ἡ εἰκόνα εἶχε τὴ μορφὴ τῆς Δέσποινάς μας, τῆς ἁγίας Μαρίας τῆς Θεοτόκου, ποὺ κρατοῦσε στὴν ἀγκαλιά της τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Λέει ὁ ἔγκλειστος γέροντας στὸν δαίμονα: “Ἄφησέ με νὰ τὸ σκεφθῶ”.

Τὴν ἄλλη μέρα πηγαίνει στὸν Ἀββᾶ Θεόδωρο τὸν Ἀϊλιώτη, ποὺ κατοικοῦσε τότε στὴ λαύρα Φαραὼ καὶ τὰ διηγεῖται ὅλα. Ὁ γέροντας τότε λέγει στὸν ἔγκλειστο: “Πραγματικά, Ἀββᾶ μου, παγιδεύθηκες ποὺ ὁρκίστηκες στὸν δαίμονα, ὡστόσο ἔκανες καλὰ ποὺ τὰ ἐξομολογήθηκες. Εἶναι προτιμότερο σὲ σένα νὰ μὴ ἀφήσεις στὴν πόλη αὐτὴ πορνεῖο στὸ ὁποῖο νὰ μὴ μπεῖς, παρὰ νὰ ἀρνηθεῖς νὰ προσκυνᾶς τὸν Κύριο καὶ Θεό μας Ἰησοῦ Χριστὸ μαζὶ μὲ τὴ μητέρα Του”. Ἀφοῦ λοιπὸν τὸν στήριξε καὶ τὸν ἐνδυνάμωσε μὲ περισσότερα, γύρισε στὸν τόπο του. Ἐμφανίζεται λοιπὸν πάλι ὁ δαίμονας στὸν ἔγκλειστο καὶ τοῦ λέει: “Τί συμβαίνει, κακόγερε; Δὲν μοῦ ὁρκίσθηκες ὅτι δὲν θὰ τὰ ἔλεγες σὲ κανένα; Καὶ γιατί τὰ ἐξομολογήθηκες ὅλα σὲ αὐτὸν ποὺ ἦρθε σὲ σένα; Σοῦ τὸ λέω, παλιόγερε, ὅτι τὴν ἡμέρα τῆς κρίσεως θὰ δώσεις λόγο ὡς ἐπίορκος”. Καὶ ὁ ἔγκλειστος τοῦ ἀποκρίθηκε λέγοντας: “Αὐτὸ ποὺ ὁρκίσθηκα, τὸ ὁρκίσθηκα καὶ σὲ ὅ,τι ἐπιόρκησα, τὸ γνωρίζω. Πλὴν ὅμως ἐπιόρκησα στὸν Δεσπότη καὶ δημιουργό μου, ἀλλὰ ἐσένα δὲν σὲ ἀκούω”».

65. (Σχόλιο Ἱεροῦ Δαμασκηνοῦ:) Βλέπεις ὅτι τὴν προσκύνηση τῆς εἰκόνας τὴν εἶπε ὡς προσκύνηση τοῦ εἰκονιζόμενου, καὶ πόσο κακὸ εἶναι τὸ νὰ μὴ τὴν προσκυνοῦμε, καὶ πὼς ὁ δαίμονας προτίμησε νὰ τὸν παρασύρει σὲ αὐτὸ παρὰ στὴν πορνεία;    "Ο.Τ."