Περί πειρασμών -- του Αββά Δωροθέου

Γνωρίζουμε γιά τόν Θεό ὅτι καί ἀγαπάει καί οἰκτείρει τό πλάσμα Του καί ὅτι Αὐτός εἶναι ἡ πηγή τῆς σοφίας καί γνωρίζει πῶς νά οἰκονομήσει τή ζωή μας, καί ὅτι δέν εἶναι γι’ Αὐτόν τίποτε ἀδύνατον, ἀλλά τά πάντα ὑποτάσσονται στό θέλημά Του. Πρέπει ἀκόμα νά ξέρουμε ὅτι, ὅσα κάνει, τά κάνει, γιά τό συμφέρον μας καί νά τά δεχόμαστε μέ εὐχαριστία, ὅπως εἴπαμε πρίν, σάν ἀπό εὐεργέτη καί ἀγαθό Δεσπότη καί ἄν ἀκόμα εἶναι θλιβερά. Γιατί ὅλα γίνονται μέ δίκαιη κρίση καί δέν παραβλέπει ὁ Θεός, πού εἶναι τόσο σπλαχνικός, οὔτε τήν παραμικρή θλίψη μας.

Πολλές φορές ὅμως ἀμφιβάλλει κανείς μέσα του λέγοντας: «Ἐφόσον στίς συμφορές πού τόν βρίσκουν ἁμαρτάνει κανείς ἀπό τή θλίψη του, πῶς μπορεῖ νά πιστεύει ὅτι ὅσα τοῦ συμβαίνουν εἶναι γιά τό συμφέρον του»; Δέν θ’ ἁμαρτάναμε στίς συμφορές πού μᾶς συμβαίνουν, ἀδελφοί μου, ἄν δεν μᾶς ἔλειπε τόσο ἡ ὑπομονή καί ἄν δέν ἀρνούμασταν νά ὑποφέρουμε μιά μικρή θλίψη ἤ νά πάθουμε κάτι ἀπροσδόκητο. Γιατί ὁ Θεός ποτέ δέν ἐπιτρέπει νά μᾶς συμβεῖ κάτι πού ξεπερνάει τίς δυνάμεις μας, ὅπως εἶπε καί ὁ Ἀπόστολος: «Εἶναι ἀξιόπιστος ὁ Θεός καί δέν θά ἐπιτρέψει πειρασμό μεγαλύτερο ἀπό τίς δυνάμεις σας» (Α΄ Κορ. 10, 13). Ἀλλά ἐμεῖς εἴμαστε πού δέν ἔχουμε ὑπομονή, πού δέν θέλουμε λίγο νά κοπιάσουμε καί πού δέν δεχόμαστε τίποτα μέ ταπείνωση. Γι’ αὐτό συντριβόμαστε και, ὅσο φροντίζουμε νά ξεφύγουμε τούς πειρασμούς, τόσο φορτωνόμαστε ἀπ’ αὐτούς καί χάνουμε τήν ὑπομονή μας καί δέν μποροῦμε νά λυτρωθοῦμε ἀπ’ αὐτούς.

Πολλοί ἄνθρωποι γιά πολλούς λόγους κολυμποῦν στή θάλασσα. Μερικοί ἀπ’ αὐτούς ξέρουν πραγματικά καλό κολύμπι καί ὅταν ἔρχεται καταπάνω τους τό κύμα, σκύβουν καί λουφάζουν ἀπό κάτω του μέχρι νά περάσει. Ἔτσι ἐξακολουθοῦν νά κολυμποῦν ἀκίνδυνα. Ἄν ὄμως θελήσουν ν’ ἀντισταθοῦν, τό κύμα τούς σπρώχνει ἔξω καί τούς ἐκσφεδονίζει πολύ μακριά. Πάλι, μόλις ἀρχίσουν νά κολυμποῦν, ἔρχεται καταπάνω τους ἄλλο κύμα. Ἄν πάλι ἀντισταθοῦν, πάλι τό κύμα θά τούς σπρώξει καί θά τούς πετάξει ἔξω. Καί ἔτσι τό μόνο πού κατορθώνουν εἶναι νά συντρίβονται, χωρίς καθόλου νά προχωροῦν. Ἄν ὅμως, ὅπως εἶπα, σκύψουν καί ταπεινωθοῦν κάτω ἀπό τό κύμα, αὐτό περνάει χωρίς νά τούς κάνει κακό. Ἐξακολουθοῦν τότε νά κολυμποῦν ὅσο θέλουν καί τελειώνουν τή δουλειά τους. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τούς πειρασμούς. Ἄν κανείς βαστάξει τόν πειρασμό μέ ὑπομονή καί ταπείνωση, τόν ξεπερνάει χωρίς νά πάθει κακό. Ἄν ὅμως παραμείνει μέ τήν καρδιά γεμάτη λύπη καί ταραχή καί θεωρώντας καθέναν αἴτιο τοῦ κακοῦ πού τοῦ συμβαίνει, κολάζει τόν ἑαυτό του, φορτώνοντας πάνω του τον πειρασμό. Ἔτσι ὄχι μόνο δέν ὠφελεῖται ἀπ’ αὐτόν, ἀλλά καί βλάπτεται.

Ὠφελοῦν πάρα πολύ οἱ πειρασμοί ὅποιον τούς ὑπομένει ἀτάραχα. Καί πάθος ἀκόμη ἄν μᾶς ἐνοχλήσει, δέν πρέπει οὔτε γι’ αὐτό νά ταραζόμαστε. Γιατί, τό νά ταραχθεῖ κανείς, ὅταν ἐνοχλεῖται ἀπό κάποιο πάθος, εἶναι σημάδι ἀγνωσίας καί ὑπερηφάνειας καί προέρχεται ἀπό τήν ἄγνοια τῆς καταστάσεώς του καί ἀπό τή φυγοπονία του, ὅπως εἶπαν οἱ Πατέρες: «Γι’ αὐτό δέν προκόβουμε, ἐπειδή δέν ξέρουμε τά μέτρα μας οὔτε ἔχουμε ὑπομονή νά τελειώσουμε τό ἔργο πού ἀρχίσαμε, ἀλλά θέλουμε νά ἀποκτήσουμε τήν ἀρετή ἄκοπα». Γιατί λοιπόν παραξενεύεται ὁ κυριευμένος ἀπό τά πάθη ὅταν ἐνοχλεῖται ἀπό ἕνα ἀπ’ αὐτά; Γιατί ταράζεται πού τό ἔκανε πράξη; Ἔχεις τό πάθος καί ταράζεσαι; Εἶσαι δεμένος μαζί του καί λές, «γιατί μέ ἐνοχλεῖ»; Καλύτερα ἔχε ὑπομονή, ἀγωνίσου, παρακάλεσε τόν Θεό. Γιατί εἶναι ἀδύνατον νά μήν ἔχει τή θλίψη τοῦ πάθους ἐκεῖνος πού τό ἔκανε πράξη. «Τά ἐργαλεῖα του εἶναι μέσα σου», ὅπως εἶπε ὁ ἀββάς Σισώης, «δός τους πίσω τόν ἀρραβώνα καί φεύγουν». Μέ ἐργαλεῖα παρομοίασε τά αἴτια. Ἐφόσον λοιπόν ἀγαπήσουμε τά πάθη μας καί τά κάνουμε πράξη, δέν εἶναι δυνατόν νά μήν αἰχμαλωτιζόμαστε ἀπό τούς ἐμπαθεῖς λογισμούς, πού μᾶς ἐκβιάζουν καί μή θέλοντας νά τά ἐνεργήσουμε, ἀφοῦ μέ τή θέλησή μας προδοτικά ἐγκαταλείψαμε στά χέρια τους τούς ἑαυτούς μας.