ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Ωδή  ε΄.  Ο Ειρμός.

Εξέστη τα σύμπαντα, επί τη θεία δόξη σου· συ γαρ, απειρόγαμε Παρθένε, έσχες εν μήτρα τον επί πάντων Θεόν, και τέτοκας άχρονον Υιόν, πάσι τοις υμνούσί σε, σωτηρίαν βραβεύοντα.

Ερμηνεία.

Προς την Θεοτόκον αποτείνει τον παρόντα Ειρμόν ο θεσπέσιος Μελωδός, και λέγει προς αυτήν· ω Αειπάρθενε Μαριάμ, ήτις πείραν (δοκιμήν) γάμου δεν εγνώρισες, όλα τα κτίσματα ουράνια και επίγεια έμειναν εκστατικά δια την θεομητορικήν δόξαν και μεγαλειότητά σου· όθεν και ο νυμφίος εν τω Άσματι θάμβος σε ωνόμασεν, ειπών· «Καλή, ει, πλησίον μου, ως ευδοκία, ωραία ως Ιερουσαλήμ, θάμβος ως τεταγμέναι»· (ήτοι καθώς προξενούσι θάμβος εις τους ανθρώπους αι τάξεις των αϋλων Αγγέλων) (Άσμ. στ: 4). Ακολούθως δε κατασκευάζει ο Μελωδός και ποία είναι η Θεομητορική αύτη δόξα της Αειπαρθένου, λέγων· εσύ, Κόρη Μαρία, έλαβες εν τη μήτρα σου ασπόρως και υπέρ έννοιαν τον Θεόν Λόγον, ο οποίος ευρίσκεται επάνω εις όλα τα όντα, καθώς παρομοίως ευρίσκεται επάνω εις όλα και ο άναρχος Πατήρ, ως λέγει ο Απ. Παύλος· «Εις Θεός και Πατήρ πάντων, ο επί πάντων, και δια πάντων, και εν πάσιν ημίν» (Εφ. δ: 6). Είπε δε τούτο ο Μελωδός, ίνα δείξη ότι ο Υιός είναι ομοούσιος με τον Πατέρα. Και όχι μόνον συνέλαβες ασπόρως, αλλά και τέτοκας, ήγουν εγέννησας αφθόρως τον Υιόν του Πατρός τον άχρονον: ήτοι τον προ παντός χρόνου και αιώνος υπάρχοντα· κατά τούτο γαρ λέγεται και άναρχος ο Υιός, ουχί δε και κατ΄ αιτίαν· εκ του Πατρός γαρ έχει το είναι, γεννηθείς εξ αυτού αρρεύστως και θεοπρεπώς. Άχρονος ουν λέγεται ο Υιός, καθό ουχ υπόκειται, ουδέ περιλαμβάνεται εις χρόνον· όθεν ο Θεολόγος Γρηγόριος είπε· «Εάν δε την από χρόνου νοής αρχήν, και άναρχος (έστιν ο Υιός)· ουκ άρχεται γαρ υπό χρόνου ο χρόνων Δεσπότης» (Λόγ. α΄ περί Θεολογίας). Ούτος λοιπόν ο συλληφθείς και γεννηθείς εκ σου, Θεοτόκε, βραβεύει σωτηρίαν εις όλους εκείνους, όσοι σε υμνούσιν ευσεβώς και ολοκαρδίως ως αληθή Μητέρα αυτού· πρόδηλον γαρ ότι οι προς την Μητέρα ύμνοι και προς τον Υιόν διαβαίνουσι, και ο την Μητέρα τιμών και τον Υιόν συντιμά· όθεν και εις τους την Μητέρα τιμώντας δια των ύμνων χαρίζει την αιώνιον σωτηρίαν ο Μονογενής και γλυκύτατος ταύτης Υιός.