ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΑΚΟΜΗ -- του αείμνηστου Σεργίου Σάκκου Ομ. Καθηγητού Α.Π.Θ.

Πανηγυρισμοί, φωτοβολίδες, φωταψίες και ξεφαντώματα συνόσευσαν τα πρώτα λεπτά του 2009, όπως και κάθε καινούργιου χρόνου. Γιορτάζει ο θνητός άνθρωπος τη συνέχιση της ζωής, και συνάμα σημειώνει το γρήγορο πέρασμά του από τούτη τη γη, το πλησίασμά του προς το τέλος. Ο χρόνος, φιλοσοφεί ο Μέγας Βασίλειος, έχει το εξής παράδοξο· «Το παρελθόν εξαφανίσθηκε, το μέλλον δεν εμφανίσθηκε ακόμη, ενώ το παρόν διαφεύγει τις αισθήσεις μας πριν ακόμη το γνωρίσουμε». Εύκολα, λοιπόν, σ΄ έναν γιορταστικό σταθμό, όπως η Πρωτοχρονιά συνυπάρχουν στις καρδιές χαρά και μελαγχολία, προβληματισμός και ορμή για δράση.                                                                               

Ωστόσο, στο χώρο της πίστεως ο χρόνος δεν είναι απλή διαδοχή στιγμών σε παράταξη. Ως έργο του Θεού είναι όχι μόνο το μέτρο της επίγειας διάρκειας, αλλά και το εξαιρετικό δώρο του Θεού προς τον καθένα ξεχωριστά, ουρανόσταλτη προσφορά του αιωνίου Δημιουργού σε μας τους πρόσκαιρους της γης.                                                                  
Κάθε ανατολή είναι μια πίστωση χρόνου εκ μέρους του Θεού, και φέρνει μαζί της τη δυνατότητα καρποφορίας μετά από την περίοδο της ακαρπίας.

Είναι το δείγμα της θεϊκής μακροθυμίας, η απάντηση στη μεσιτεία του αμπελουργού για την άκαρπη συκιά· «άφες αυτήν και τούτο το έτος» (Λουκ. 13: 8). Πολλοί βέβαια χρησιμοποιούν αυτή την πίστωση ως ευκαιρία, για να αμαρτήσουν περισσότερο και να χλευάσουν τον Θεό. Αυτό το είχε προφητεύσει ήδη ο απόστολος Πέτρος· «Στις έσχατες μέρες θα εμφανιστούν εμπαίκτες· θα ζουν κατά τις επιθυμίες τους και θα λένε·Που είναι η παρουσία του Θεού που μας υποσχέθηκε; Από τότε που κοιμήθηκαν οι πατέρες μας και από τη δημιουργία του κόσμου τα πάντα παραμένουν αναλλοίωτα» (Β΄ Πέτρ. 3: 3-4). Η αριθμητική του Θεού είναι πολύ διαφορετική από την ανθρώπινη. Μετρά και υπολογίζει το χρόνο πολύ διαφορετικά από μας τους πεπερασμένους ανθρώπους. Για τον Κύριο τα χίλια έτη είναι σαν μια μέρα (πρβλ. Ψαλμ. 89: 4). Μακροθυμεί ο Κύριος για χάρη μας, διότι δεν θέλει να καταστραφούμε, αλλά περιμένει να μετανοήσουμε και να σωθούμε. Ανέχθηκε και περίμενε ο πολυεύσπλαγχνος Πατέρας τη μετάνοια των πιο μεγάλων αμαρτωλών που μετανόησαν και έγιναν άγιοι. Δεν εγκαταλείπει κανέναν αμαρτωλό, δεν αποθαρρύνεται ούτε από την πιο φοβερή κακία. «Θαυμαστόν η μακροθυμία!», αναφωνεί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Την αισθάνεται ως μία θεϊκή προσφορά, η οποία «απαλλάσσει την ψυχή από τα κύματα των πονηρών πνευμάτων και την οδηγεί σε απάνεμο λιμάνι». Η μακροθυμία, λέγει ο άγιος, «έκανε κήρυκα τον διώκτη. Συνηθίζει ο Θεός να δείχνει ιδιαίτερα την μακροθυμία του σε όσους αμαρτάνουν. Πάντοτε φαίνεται απαιτητικός απέναντι στους δικαίους, στους αμαρτωλούς όμως είναι συγκαταβατικός και φιλάνθρωπος». Αλλά, ενώ ο Θεός είναι μακρόθυμος και μας περιμένει να μετανοήσουμε, δεν έχουμε το δικαίωμα να παραμένουμε αμελείς στηριζόμενοι στη μακροθυμία του. Δεν θα μακροθυμεί για πάντα. Η κατάχρηση της μακροθυμίας του επισύρει την τιμωρία, διότι είναι και απότομος ο Θεός. Το συνδυασμό της θεϊκής μακροθυμίας με την αποτομία του Θεού παρουσιάζει ο απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους Επιστολή του (2,4 - 5· 11, 22). Είναι μακρόθυμος ο Κύριος για τους αμαρτωλούς, όταν μετανοούν, αλλά απότομος για τους ασεβείς, εφόσον επιμένουν στην αμαρτία τους. Η ποιμαντική πείρα του αγίου Χρυσοστόμου προσδίδει αυθεντία στην διαβεβαίωσή του· «Όσοι δεν αξιοποιούμε την μακροθυμία, την χαρισμένη από τον Θεό για να μετανοήσουμε, καθιστούμε τους εαυτούς μας υπεύθυνους μεγαλύτερης καταδίκης και τιμωρίας».                                   

Συνηθίζουμε στην αρχή του κάθε έτους να βάζουμε στόχους, να δίνουμε υποσχέσεις στον εαυτό μας – αλλά και στον ίδιο τον Θεό – για περισσότερο αγώνα, για μεγαλύτερη συνέπεια στη ζωή μας, για υπακοή και εφαρμογή του θελήματός του. Πόσες φορές όμως στο κύλισμα του χρόνου όλα αυτά δεν αποδεικνύονται επιπόλαιες υποσχέσεις που παρέμειναν απραγματοποίητες; Θυμίζουν τα φύλλα της άκαρπης συκιάς. Και ο Κύριος δεν ευαρεστείται στα φύλλα· δεν αρκείται στις υποσχέσεις, ούτε ξεγελιέται μ΄ αυτές. Αναζητά καρπούς, βαθειά και ουσιαστική μεταστροφή, μετάνοια, η οποία, κατά τον ορισμό του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου είναι «η στροφή προς τα κρείττονα».                                                    

Στη ζωή του χριστιανού χαράσσεται μόνο μία προοπτική, μία πορεία υποχρεωτική· η άνοδος, η λύτρωση από καθετί χαμηλό και ανάξιο για τον αιώνιο προορισμό του. Η συνεχής ανόρθωση από την κατάσταση της πτώσεως αποτελεί καρπό της εν Χριστώ ζωής. Η ειλικρινής μετάνοια με αλλαγή σκέψεων, αισθημάτων, συμπεριφοράς είναι ο πιο ευάρεστος στον Θεό καρπός της ψυχής.                                                                                                 

Αναχρονιστικό και δυσνόητο φτάνει στ’ αυτιά του σύγχρονου ανθρώπου το μήνυμα για μετάνοια. Κι όμως και στον μεγαλύτερο τεχνοκράτη, τον στηριγμένο στα επιτεύγματα του αιώνος τούτου, δεν πρόκειται να ανοίξουν οι πνευματικοί ουρανοί παρά μόνο με το κλειδί της μετάνοιας. Κι αν δεν τηρήσουμε την πρώτη εντολή του Θεού, δηλαδή το να μην αμαρτήσουμε, διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος , είναι πολύ μεγάλο το να επανέλθουμε με την μετάνοια.                  

Όποια κι αν είναι η ηλικία μας, η θέση μας, η κοινωνικο-οικονομική μας κατάσταση, ένα μονοπάτι απλώνεται μπροστά μας, ένας καινούργιος χρόνος. Από μάς εξαρτάται αν θα τον κάνουμε για τον εαυτόν μας και για τις επόμενες γενιές «οδόν Κυρίου», δρόμο για τον ουρανό ή μονοπάτι για την κόλαση. Απλά και λιτά μεταφέρει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τη βιβλική διδασκαλία· «Η εδώ ζωή μας συνδέεται με τα έργα μας. Μετά τον θάνατο θα ακολουθήσει η εξέταση των όσων πράξαμε». Και ο Μέγας Βασίλειος επεξηγεί· «Τώρα ο Θεός γίνεται βοηθός εκείνων που επιστρέφουν από το δρόμο του κακού, τότε θα είναι φοβερός και άτεγκτος κριτής των ανθρωπίνων πράξεων και λόγων και σκέψεων».             

Κάθε καινούργιος χρόνος αλλά και κάθε καινούργια μέρα, που μας χαρίζει η μακροθυμία του Θεού, είναι μία πίστωση της θείας χάριτος. Σε μας έγγειται η αξιοποίηση αυτής της πιστώσεως. Προσέχετε «μη εις κενόν την χάριν του Θεού δέξασθαι υμάς», παρακαλεί ο απόστολος Παύλος. Και επισημαίνοντας τη σοβαρότητα του θέματος τονίζει· «ιδού, νυν καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού νυν ημέρα σωτηρίας» (Β΄ Κορ. 6: 1.2). Κάθε «νυν», κάθε στιγμή του χρόνου, μπορεί να γίνει το σκαλοπάτι που θα μας φέρει στην χαρά και στη δόξα του Θεού. Πόση προσοχή απαιτείται για την διαχείρησή του!                                                                          

Είναι λίγος ο χρόνος της ζωής μας. Επιβάλλεται να τον αξιοποιήσουμε, διότι «ήδη και η αξίνη προς την ρίζαν των δένδρων κείται· παν ουν δένδρον μη ποιούν καρπόν καλόν εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται» (Ματθ. 3: 10). Και η αξιοποίηση γίνεται με την ειλικρινή και συνεχή μετάνοια.