Καταφύγαμε στην
ιστοσελίδα «orthros», που μας παρέπεμψε ο καλός αδελφός Misha και διαβάσαμε την ενδιαφέρουσα παρουσίαση του π. Ιωάννη
Φωτοπούλου για τον Ισαάκ τον Σύρο, την οποία αγνοούσαμε και η οποία αναιρεί τις
απόψεις του καθηγητή Παναγιώτη Χρήστου και του γνωστού Σέρβου επισκόπου
Αθανασίου Γιέφτιτς. Τις απόψεις αυτές υιοθετήσαμε και μεις στην πρώτη πιό πάνω
καταχώρησή μας. Φοβηθήκαμε όμως, μήπως άθελά μας παρασυρθήκαμε από τα πιό πάνω
δύο άτομα. Για το λόγο αυτό ψάξαμε περισσότερο το θέμα, που έθεσε ο αδελφός Misha. Ας μας συγχωρέσουν λοιπόν οι αδελφοί, επειδή
επανερχόμαστε στο ίδιο αυτό θέμα, προκαλώντας τους περιττό κόπο.
1. Για τον Ισαάκ το Σύρο οι ιστορικές πληροφορίες είναι μηδαμινές, έως ανύπαρκτες!
Ο Ισαάκ είναι πασίγνωστος ως συγγραφέας των «Ασκητικών Λόγων» του, που τους έγραψε στη συριακή γλώσσα. Αργότερα, τον 8ο, ή 9ο αιώνα, δύο μοναχοί από τη Λαύρα του Αγίου Σάββα τους μετάφρασαν στα ελληνικά. Έκτοτε έγιναν προσφιλέστατο εντρύφημα του Ορθοδόξου κόσμου, ιδιαίτερα των μοναχών.
Τα μηδαμινά στοιχεία που έχουμε για τον Ισαάκ τον Σύρο, τα ανιχνεύουμε κυρίως από τους «Ασκητικούς Λόγους» του. Είναι δε αυτά ότι έζησε τον 6ο ή 7ο αιώνα, ως ασκητής στη περιοχή της Νινευΐ, στην οποία υπήρξε επίσκοπος, για πολύ μικρό διάστημα, ίσως για μιά μέρα.
Τελικά, ποιός ήταν ο άνθρωπος αυτός, ο τόσο άνωστος «γνωστός»;
2. Το πρώτο δεδομένο στην περίπτωση του Ισαάκ του Σύρου είναι ότι ο άνθρωπος αυτός υπήρξε ο συγγραφέας των «Ασκητικών Λόγων» του, που απέσπασαν και αποσπούν το θαυμασμό των Ορθοδόξων, γιατί θεωρούνται προϊόν θείας εμπειρίας.
α. Ένας άνθρωπος που δεν έχει αποκτήσει μιά τέτοια θεία εμπειρία δεν μπορεί να συντάξει αυτούς τους λόγους. Για αυτό, δικαιολογημένα πολλοί από τους Πατέρες εγκωμιάζουν τον Ισαάκ με τόσο θερμά λόγια.
Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς μάλιστα, σε ομιλίες του τον αποκαλεί «άγιο»! Αποκαλώντας ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς τον Ισαάκ «άγιο», δεν νομίζουμε ότι θέλησε να κυριολεκτήσει, ότι δηλ. ο Θεός φανέρωσε ότι θέλει η Εκκλησία Του να το τιμά ως άγιο!
Το λέμε αυτό, γιατί ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς χρησιμοποιεί και σε άλλες περιπτώσεις, χαρακτηρισμούς στους οποίους επίσης δεν κυριολεκτεί. Αναφερόμενος π.χ. στον συγγραφέα των Αρεοπαγιτικών συγγραμμάτων τον χαρακτηρίζει « μεγάλο Διονύσιο». Αυτό όμως δεν είναι αληθές. Ο άγιος
Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης έζησε τον 1ο αιώνα, την εποχή του Αποστόλου Παύλου, ενώ ο συγγραφέας των σπουδαίων αυτών συγγραμμάτων έζησε τον 5ο αιώνα!
Εξάλλου, πρέπει πάντοτε να έχουμε υπόψη μας ότι οι άγιοι είναι απλανείς μόνο σε θέματα θείας εμπειρίας τους και όχι φυσικά σε επιστημονικές πληροφορίες.
β. Με την περίπτωση όμως του Ισαάκ του Σύρου υπάρχει και ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα.
Η Εκκλησία της περιοχής στην οποία έζησε, δηλ. των ανατολικών επαρχιών, μετά την 3η Οικουμενική Σύνοδο του 381, σιγά σιγά, κατέστη Νεστοριανική. Γεννιέται επομένως το πρόβλημα, αν ο Ισαάκ υπετάγη στην αιρετική αυτή Εκκλησία, ή αποτειχίστηκε από την τοπική αυτή Νεστοριανική Εκκλησία, για να έχει κοινωνία με τη λοιπή Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πιθανόν, να συνέβη αυτό, δηλ. ο Ισαάκ να μην έχει κοινωνία με την τοπική Νεστοριανική Εκκλησία της περιοχής που έζησε σε κάποιο μοναστήρι. Δεν έχουμε βέβαια καμιά τέτοια ένδειξη, χωρίς πάλι και αυτό να σημαίνει ότι είχε κοινωνία με το Νεστοριανισμό.
Εκείνο όμως, που πρέπει να μας προβληματίσει αρνητικά είναι το γεγονός ότι ο Ισαάκ πουθενά στους σωζόμενους «Ασκητικούς Λόγους» του, ή τις 4 Επιστολές του δεν λέει τίποτα κατά του Νεστοριανισμού, ο οποίος είχε αλώσει την Εκκλησία της περιοχής. Η σιωπή του αυτή δημιουργεί δικαιολογημένη αμφιβολία ς προς το ορθόδοξο φρόνημά του.
Ίσως, αυτός είναι ο λόγος που η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον θεώρησε επίσημα ως άγιο.
Και για το λόγο αυτό ποτέ δεν μπήκε στο αγιολόγιό της, ούτε υπάρχουν ναοί ή εικόνες του στο χώρο της Ορθοδοξίας.
4. Τα τελευταία χρόνια στην Εκκλησία του Νέου Ημερολογίου στον τόπο μας καταβάλλεται προσπάθεια να αγιοποιηθεί ο Ισαάκ, τη στιγμή μάλιστα που η επιστημονική έρευνα τον θεωρεί Νεστοριανό.
Αναφέρομαι όχι μόνο στον μεγάλο Πατρολόγο Παναγιώτη Χρήστου και τον επίσκοπο Αθανάσιο Γιέφτιτς, αλλά και στον Ρώσο επίσκοπο Βιέννης Ιλαρίωνα Αλφέγιεφ, εναντίον των απόψεων του οποίου έγραψε ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος.
Με αυτά τα δεδομένα, νομίζουμε ότι πέραν από το θαυμασμό μας για τους «Ασκητικούς Λόγους» του Ισαάκ, θα έπρεπε όλοι να συνεχίζουμε τη σοφή γραμμή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που τηρεί στάση επιφυλακτική πάνω στο ζήτημα αυτό.
Νομίζουμε, πως η στάση αυτή της Εκκλησίας δεν πρέπει, και δεν μπορεί, να αλλάξει, επειδή, όπως γράφει ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος, ο π. Παΐσιος στο Άγιο Όρος έλαβε πληροφορία από το Θεό, ότι ο Ισαάκ είναι άγιος, και έκτισε ο ίδιος τον πρώτο ναό του στην Ελλάδα! Βέβαια, μπορεί να έχει κάποιος πολύ, έως και απόλυτη εμπιστοσύνη στις «πληροφορίες» από το Θεό στον π. Παΐσιο, όμως αυτό κανένας δεν μπορεί να το επιβάλει στην Εκκλησία, που επί τόσους αιώνες απάντησε στο θέμα του Ισαάκ με την εύγλωττη σιωπή της.
5. Ύστερα από τα πιό πάνω, καταλήγουμε:
α. Ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος δεν μας έπεισε για τις απόψεις του ότι ο Ισαάκ είναι επίσημα άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μολονότι οι «Ασκητικοί Λόγοι» του είναι άγιοι και Ορθόδοξοι!
β. Ίσως, και η αντίθετη πλευρά να μην έχει απόλυτα δίκηο, στα συμπέρασματά της ότι ο Ισαάκ ήταν Νεστοριανός και ότι ο επίσκοπος που τον χειροτόνησε ήταν ο Πατριάρχης των Νεστοριανών Γεώργιος!
γ. Προσωπική μας γνώμη είναι να συνεχίσουμε να ακολουθούμε τη γραμμή της Εκκλησίας, που σιωπά στο θέμα της αγιότητας ή μή, του σπουδαίου κατά τα άλλα, και ιδιαίτερα αγαπητού, Ισαάκ του Σύρου!
Εάν πράγματι είναι άγιος, όπως ευχόμαστε, πιστεύουμε ότι του αρκεί, να ευφραίνεται στον Παράδεισο!
Πιστεύουμε όμως ότι και ευχαριστιέται για την τόση ευαισθησία της Εκκλησίας εδώ στον κόσμο που σιωπά στο ζήτημα της αγιότητάς του, επειδή δεν γνωρίζει κατά πόσο ο ίδιος ήταν Ορθόδοξος!
1. Για τον Ισαάκ το Σύρο οι ιστορικές πληροφορίες είναι μηδαμινές, έως ανύπαρκτες!
Ο Ισαάκ είναι πασίγνωστος ως συγγραφέας των «Ασκητικών Λόγων» του, που τους έγραψε στη συριακή γλώσσα. Αργότερα, τον 8ο, ή 9ο αιώνα, δύο μοναχοί από τη Λαύρα του Αγίου Σάββα τους μετάφρασαν στα ελληνικά. Έκτοτε έγιναν προσφιλέστατο εντρύφημα του Ορθοδόξου κόσμου, ιδιαίτερα των μοναχών.
Τα μηδαμινά στοιχεία που έχουμε για τον Ισαάκ τον Σύρο, τα ανιχνεύουμε κυρίως από τους «Ασκητικούς Λόγους» του. Είναι δε αυτά ότι έζησε τον 6ο ή 7ο αιώνα, ως ασκητής στη περιοχή της Νινευΐ, στην οποία υπήρξε επίσκοπος, για πολύ μικρό διάστημα, ίσως για μιά μέρα.
Τελικά, ποιός ήταν ο άνθρωπος αυτός, ο τόσο άνωστος «γνωστός»;
2. Το πρώτο δεδομένο στην περίπτωση του Ισαάκ του Σύρου είναι ότι ο άνθρωπος αυτός υπήρξε ο συγγραφέας των «Ασκητικών Λόγων» του, που απέσπασαν και αποσπούν το θαυμασμό των Ορθοδόξων, γιατί θεωρούνται προϊόν θείας εμπειρίας.
α. Ένας άνθρωπος που δεν έχει αποκτήσει μιά τέτοια θεία εμπειρία δεν μπορεί να συντάξει αυτούς τους λόγους. Για αυτό, δικαιολογημένα πολλοί από τους Πατέρες εγκωμιάζουν τον Ισαάκ με τόσο θερμά λόγια.
Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς μάλιστα, σε ομιλίες του τον αποκαλεί «άγιο»! Αποκαλώντας ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς τον Ισαάκ «άγιο», δεν νομίζουμε ότι θέλησε να κυριολεκτήσει, ότι δηλ. ο Θεός φανέρωσε ότι θέλει η Εκκλησία Του να το τιμά ως άγιο!
Το λέμε αυτό, γιατί ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς χρησιμοποιεί και σε άλλες περιπτώσεις, χαρακτηρισμούς στους οποίους επίσης δεν κυριολεκτεί. Αναφερόμενος π.χ. στον συγγραφέα των Αρεοπαγιτικών συγγραμμάτων τον χαρακτηρίζει « μεγάλο Διονύσιο». Αυτό όμως δεν είναι αληθές. Ο άγιος
Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης έζησε τον 1ο αιώνα, την εποχή του Αποστόλου Παύλου, ενώ ο συγγραφέας των σπουδαίων αυτών συγγραμμάτων έζησε τον 5ο αιώνα!
Εξάλλου, πρέπει πάντοτε να έχουμε υπόψη μας ότι οι άγιοι είναι απλανείς μόνο σε θέματα θείας εμπειρίας τους και όχι φυσικά σε επιστημονικές πληροφορίες.
β. Με την περίπτωση όμως του Ισαάκ του Σύρου υπάρχει και ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα.
Η Εκκλησία της περιοχής στην οποία έζησε, δηλ. των ανατολικών επαρχιών, μετά την 3η Οικουμενική Σύνοδο του 381, σιγά σιγά, κατέστη Νεστοριανική. Γεννιέται επομένως το πρόβλημα, αν ο Ισαάκ υπετάγη στην αιρετική αυτή Εκκλησία, ή αποτειχίστηκε από την τοπική αυτή Νεστοριανική Εκκλησία, για να έχει κοινωνία με τη λοιπή Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πιθανόν, να συνέβη αυτό, δηλ. ο Ισαάκ να μην έχει κοινωνία με την τοπική Νεστοριανική Εκκλησία της περιοχής που έζησε σε κάποιο μοναστήρι. Δεν έχουμε βέβαια καμιά τέτοια ένδειξη, χωρίς πάλι και αυτό να σημαίνει ότι είχε κοινωνία με το Νεστοριανισμό.
Εκείνο όμως, που πρέπει να μας προβληματίσει αρνητικά είναι το γεγονός ότι ο Ισαάκ πουθενά στους σωζόμενους «Ασκητικούς Λόγους» του, ή τις 4 Επιστολές του δεν λέει τίποτα κατά του Νεστοριανισμού, ο οποίος είχε αλώσει την Εκκλησία της περιοχής. Η σιωπή του αυτή δημιουργεί δικαιολογημένη αμφιβολία ς προς το ορθόδοξο φρόνημά του.
Ίσως, αυτός είναι ο λόγος που η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον θεώρησε επίσημα ως άγιο.
Και για το λόγο αυτό ποτέ δεν μπήκε στο αγιολόγιό της, ούτε υπάρχουν ναοί ή εικόνες του στο χώρο της Ορθοδοξίας.
4. Τα τελευταία χρόνια στην Εκκλησία του Νέου Ημερολογίου στον τόπο μας καταβάλλεται προσπάθεια να αγιοποιηθεί ο Ισαάκ, τη στιγμή μάλιστα που η επιστημονική έρευνα τον θεωρεί Νεστοριανό.
Αναφέρομαι όχι μόνο στον μεγάλο Πατρολόγο Παναγιώτη Χρήστου και τον επίσκοπο Αθανάσιο Γιέφτιτς, αλλά και στον Ρώσο επίσκοπο Βιέννης Ιλαρίωνα Αλφέγιεφ, εναντίον των απόψεων του οποίου έγραψε ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος.
Με αυτά τα δεδομένα, νομίζουμε ότι πέραν από το θαυμασμό μας για τους «Ασκητικούς Λόγους» του Ισαάκ, θα έπρεπε όλοι να συνεχίζουμε τη σοφή γραμμή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που τηρεί στάση επιφυλακτική πάνω στο ζήτημα αυτό.
Νομίζουμε, πως η στάση αυτή της Εκκλησίας δεν πρέπει, και δεν μπορεί, να αλλάξει, επειδή, όπως γράφει ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος, ο π. Παΐσιος στο Άγιο Όρος έλαβε πληροφορία από το Θεό, ότι ο Ισαάκ είναι άγιος, και έκτισε ο ίδιος τον πρώτο ναό του στην Ελλάδα! Βέβαια, μπορεί να έχει κάποιος πολύ, έως και απόλυτη εμπιστοσύνη στις «πληροφορίες» από το Θεό στον π. Παΐσιο, όμως αυτό κανένας δεν μπορεί να το επιβάλει στην Εκκλησία, που επί τόσους αιώνες απάντησε στο θέμα του Ισαάκ με την εύγλωττη σιωπή της.
5. Ύστερα από τα πιό πάνω, καταλήγουμε:
α. Ο π. Ιωάννης Φωτόπουλος δεν μας έπεισε για τις απόψεις του ότι ο Ισαάκ είναι επίσημα άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μολονότι οι «Ασκητικοί Λόγοι» του είναι άγιοι και Ορθόδοξοι!
β. Ίσως, και η αντίθετη πλευρά να μην έχει απόλυτα δίκηο, στα συμπέρασματά της ότι ο Ισαάκ ήταν Νεστοριανός και ότι ο επίσκοπος που τον χειροτόνησε ήταν ο Πατριάρχης των Νεστοριανών Γεώργιος!
γ. Προσωπική μας γνώμη είναι να συνεχίσουμε να ακολουθούμε τη γραμμή της Εκκλησίας, που σιωπά στο θέμα της αγιότητας ή μή, του σπουδαίου κατά τα άλλα, και ιδιαίτερα αγαπητού, Ισαάκ του Σύρου!
Εάν πράγματι είναι άγιος, όπως ευχόμαστε, πιστεύουμε ότι του αρκεί, να ευφραίνεται στον Παράδεισο!
Πιστεύουμε όμως ότι και ευχαριστιέται για την τόση ευαισθησία της Εκκλησίας εδώ στον κόσμο που σιωπά στο ζήτημα της αγιότητάς του, επειδή δεν γνωρίζει κατά πόσο ο ίδιος ήταν Ορθόδοξος!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου