Από τον Αγγελο Σκορδά
«Η φωτιά απλωνόταν παντού. Ντουμάνιασε ο ουρανός. Μαύρα σύγνεφα ανηφορίζανε και μπερδευότανε το 'να με τ' άλλο. Κόσμος, εκατοντάδες χιλιάδες κόσμος, τρελός από φόβο αρχίνησε να τρέχει απ' όλα τα στενοσόκακα και τους βερχανέδες και να ξεχύνεται στην παραλία σα μαύρο ποτάμι... Η μάζα πυκνώνει, δεν ξεχωρίζεις ανθρώπους, μα ένα μαύρο ποτάμι που κουνιέται πέρα δώθε απελπισμένα, δίχως να μπορεί να σταθεί ούτε να προχωρήσει. Μπρος θάλασσα, πίσω φωτιά και σφαγή! Ενας αχός κατρακυλάει από τα βάθη της πολιτείας και σπέρνει τον πανικό.
- Τούρκοι!
- Τσέτες!
- Μας σφάζουνε!
- Ελεος!
Η θάλασσα δεν είναι πια εμπόδιο. Χιλιάδες άνθρωποι πέφτουνε και πνίγονται. Τα κορμιά σκεπάζουνε τα νερά σα να 'ναι μώλος. Οι δρόμοι γεμίζουνε κι αδειάζουνε και ξαναγεμίζουνε. Νέοι, γέροι, γυναίκες, παιδιά ποδοπατιούνται, στριμώχνονται, λιποθυμούνε, ξεψυχούνε. Τους τρελαίνουν οι χαντζάρες, οι ξιφολόγχες, οι σφαίρες των τσέτηδων!
- Βουρ κεραταλάρ! (Χτυπάτε τους τους κερατάδες!)
Οι παραπάνω γραμμές ανήκουν στο μνημειώδες έργο της Διδώς Σωτηρίου «Ματωμένα χώματα», το οποίο περιγράφει με τον πλέον ρεαλιστικό και ψύχραιμο τρόπο τη ζωή των Ελλήνων της Ιωνίας την ταραγμένη περίοδο από το 1914 έως και το αιματηρό τέλος, τον Σεπτέμβριο του 1922. Η άτακτη αναδίπλωση του εκστρατευτικού σώματος στο Αφιόν Καραχισάρ στα μέσα του Αυγούστου σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για τον υπερχιλιόχρονο Ελληνισμό της Μικράς Ασίας.
Χωρίς προηγούμενο
Τις ημέρες που θα ακολουθήσουν τα παράλια θα γίνουν το θέατρο ενός εγκλήματος που όμοιό του δεν είχε καταγραφεί έως τότε στην παγκόσμια Ιστορία.
Στις 6 Σεπτεμβρίου (με το νέο ημερολόγιο) το τελευταίο ελληνικό στρατιωτικό τμήμα αποχωρεί από τη Σμύρνη, ακολουθούμενο από τις επίσημες Αρχές της πόλης πλην του εθνομάρτυρα μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, ο οποίος τέσσερις ημέρες αργότερα -και κατόπιν προσωπικής εντολής του στρατηγού Νουρεντίν Πασά- θα βρει φρικτό θάνατο από τον μαινόμενο όχλο των εισβολέων. Οι χριστιανικοί πληθυσμοί της πόλης στριμώχνονται όπως όπως στην προκυμαία του Κε. Χιλιάδες θα ακολουθήσουν τη μοίρα του λαοφιλούς ιερωμένου.
Στις 13 Σεπτεμβρίου ξεσπάει στην αρμενική συνοικία η μεγάλη φωτιά που θα τελειώσει αυτό που ξεκίνησαν οι χαντζάρες και τα βόλια των Τσέτηδων. Στους δρόμους της πόλης επικρατεί πανδαιμόνιο. Οσοι κατάφεραν να γλιτώσουν πηδούν στη θάλασσα και τουφεκίζονται από τους φρουρούς της προκυμαίας. Ναοί, σχολεία, σπίτια, λέσχες και καταστήματα γίνονται στάχτη. Προηγουμένως έχουν λεηλατηθεί ολοσχερώς. Μαζί με αυτά λεηλατήθηκαν και όσες ψυχές δεν είχαν την ευκαιρία να «αποδράσουν» πριν από την είσοδο των ατάκτων στην άλλοτε ακμάζουσα πολυεθνική πόλη-σύμβολο του Ελληνισμού. Συλλήψεις, εκτοπισμοί, βιασμοί, βασανιστήρια και εν ψυχρώ δολοφονίες ηλικιωμένων, γυναικών και βρεφών ολοκληρώνουν τη δαντική εικόνα των τελευταίων ωρών της αρχόντισσας Σμύρνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου