Μὲ τὴν σεμνότητα --- «ΩΣ ΑΓΓΕΛΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΗΣΑΤΕ»

Τοῦ αείμνηστου Μιχαὴλ Ε. Μιχαηλίδη, Θεολόγου

«Ὅσο ξεψυχάει ἡ αἰδὼς καὶ ἡ σεμνότητα, πεθαίνει μαζί της ἡ ὀμορφιά, ὁ πολιτισμός, ὁ ἄνθρωπος. Ὅσο πλαταίνει ἡ ἀπρέπεια καὶ ἡ ἀναισχυντία, τόσο βαθαίνει τὸ κακὸ στὸν κόσμο». Στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰώνα τὸναυάγιο τοῦ «Τιτανιοῦ» ὑπῆρξε τὸ πιὸ τρομακτικὸ στὴν ἱστορία τῆς θάλασσας. «Ἀβύθιστο» τὸ εἴπανε, μὰ στὸ παρθενικό του ταξίδι χτύπησε σὲ παγόβουνο καὶ βούλιαξε στὰ βαθιὰ νερὰ τοῦ Ἀτλαντικοῦ.

Κάπως ἔτσι μοιάζει ὁ σύγχρονος τεχνολογικὸς πολιτισμὸς χωρὶς πίστη καὶ ἰδανικά. Ἕνας ἀνθρώπινος γιγαντισμὸς ποὺ στηρίζεται σὲ καλαμένια πόδια. Μιὰ παχυσαρκία ποὺ δὲν ἀφήνει τὸ πνεῦμα νὰ ἰσχυροποιηθεῖ. Μιὰ ποιότητα ζωῆς μὲ τυρὶ καὶ λουκάνικο, ἀλλὰ μὲ ψυχὴ ποὺ λιμοκτονεῖ.
 Ἄριστος ὁ μακρόκοσμος ποὺ ἔπλασε ὁ Δημιουργός, ἄριστος καὶ ὁ μικρόκοσμος. Ὅλο τὸ ἀστροφυσικὸ σύμπαν, ἀλλὰ καὶὁ ἄνθρωπος, «ὁ μικρὸς ὁ μέγας». Τὸ πλάσμα μὲ τὰ μύρια χαρίσματα καὶ τὶς θεοδώρητες ἀρετές. «Ὁ Θεὸς πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησεν». Ἡ «αἰδώς» - ποὺ στὴ νεώτερη γλῶσσα μεταφράζεται σὰν «ντροπή», συστολή, σεβασμός, αἰσχύνη, σεμνότητα, κοσμιότητα, εὐλάβεια, δέος - εἶναι ἕνα πολύπλοκο καὶ πολύμορφο συναίσθημα μὲ εὐρύτατο περιεχόμενο. Ὁ παιδαγωγὸς Παν. Κοροντζὴς ἰσχυρίζεται ὅτι, «οὐδεμία νεωτέρα λέξις δύναται ν᾽ἀποδώση πλήρως τὸ περιεχόμενο τῆς ἀρχαίας Ἑλληνικῆς ἐννοίας τῆς αἰδοῦς». Εἶναι μιὰ λέξη μὲ ἀπέραντο ἠθικὸ περιεχόμενο. Μὲ κάποια προέκταση, θὰ λέγαμε πὼς εἶναι

μιὰ σύνοψη τῆς ἠθικῆς, ἤ μιὰ ἔκφραση τοῦ ὅλου ἠθικοῦ νόμου. Συγκεφαλαιώνει ὅλες μαζὶ τὶς ἀρετές.

Ἡ Ἰωάννα Τσάτσου στέκεται μὲ θαυμασμὸ καὶ ἀναφωνεῖ:

«Κάποτε τὸν παληὸ καιρὸ

Ἄγραφος ἀκόμα ὁ μόνος

ἐλεύθερος ἄνθρωπος

ἀπὸ τὸ φόρτο τῆς γνώσης.

Στὴ πρώτη διδαχὴ

μιὰ λέξη

«ΑΙΔΩΣ»

Μιὰ λέξη γιὰ τοὺς ἄριστους

ποὺ κλείνει ὅλους τοὺς νόμους».

Ἡ αἰδώς, ἀποτελεῖ κατὰ κάποιο τρόπο, ἕνα σύνταγμα, ἕνα καταστατικὸ χάρτη ἤθους καὶ συμπεριφορᾶς. Εἶναι ὁ ἄγραφος νόμος, «γραπτὸς ἐν ταῖς καρδίαις». Τὸ συναίσθημα τῆς αἰδοῦς, μ᾽ ὁποιαδήποτε μορφή, εἴτε σὰν ντροπὴ καὶ συστολή, εἴτε σὰν σεμνότητα καὶ ἀξιοπρέπεια, εἴτε σὰν δέος καὶ σεβασμός, εἶναι συναίσθημα ἔμφυτο στὸν ἄνθρωπο. Λαοὶ πρωτόγονοι παρουσιάζουν στὶς παραδόσεις καὶ στὴ ζωή τους τόσο ἔντονες ἐκδηλώσεις αἰδοῦς, ὥστε νὰ φαίνεται ἀναίσχυντος ὁ σύγχρονος πολιτισμός! «Ὁ Θεὸς γὰρ ἐνέσπειρε τὴν αἰδῶ τῇ φύσει τῇ ὑμετέρᾳ», διδάσκει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Εἶναι σπαρμένη ἀπ᾽τὸν ἴδιο τὸ Θεὸ στὴν ἀνθρώπινη καρδιά. Εἶναι λουλούδι θεοφύτευτο. «Καλὸν ἄνθος ἡ αἰδώς», τραγουδάει στὰ ποιήματά του ὁ ἅγιοςΓρηγόριος ὁ Θεολόγος. Εἶναι πανέμορφο, πολύχρωμο καὶ μοσχομύριστο λουλούδι. Ἐντυπωσιακὸ καὶ γοητευτικό. Ὡραιοθώρητο καὶ χαριτωμένο. Ἡ ἀλαζονικὴ ἔπαρση στὸν παράδεισο, εἶχε βαρύτατο τίμημα·τὴν ἀχρείωση τοῦ «πρωτόκτιστου κάλλους». Ἀπὸ κείνη τὴ στιγμὴ ἡ σεμνότητα ἔχασε τὴν ὀμορφιά της. Εὐτυχῶς, τὸ τραῦμα της δὲν ἦταν θανάσιμο, ἀλλ᾽εἶναι σὰν τὸ λουλούδι, καχεκτικὸ καὶ μαραμένο. Γι᾽αὐτό,εἶχε δίκιο ὁ ποιητὴς ὅταν ἔλεγε: «Ἐγὼ τὰ μάρανα τὰ ρόδα· ἐγὼ τὸ σώπασα τ᾽ἀηδόνι»! Ὁ ἄνθρωπος μετὰ τὴν προπατορικὴ ἁμαρτία, ἔχασε τὴν «ἀγγελικὴν μεγαλοφυΐαν», ὅπως χαρακτηρίζει τὴν προ-πτωτικὴμεγαλοσύνη καὶ ἀπάθεια ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης. Οἱ δερμάτινοι χιτῶνες ποὺ ντύθηκε, δὲν ἦταν τίποτ᾽ ἄλλο, παρὰ «τὸ φρόνημα τῆς σαρκός». Ὁ μολυσμὸς τοῦ ἔσω ἀνθρώπου. Ὁ τραυματισμὸς τῆς αἰδοῦς. Ἀπὸ τώρα καὶ στὸ ἐξῆς «πᾶς διανοεῖται ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ ἐπιμελῶς ἐπὶ τὰ πονηρὰ πάσας τὰς ἡμέρας» (Γέν. στ/5). Ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου -κάθε ἀνθρώπου- ἔγινε σκουπιδαριό. Ὅ,τι διανοηθεῖς καὶ ὅ,τι φανταστεῖς, τὸβρίσκεις ἐκεῖ μέσα. «Ἐκ γὰρ τῆς καρδίας ἐξέρχονται διαλογισμοὶ πονηροί, φόνοι, μοιχεῖαι, πορνεῖαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι», καθὼς λέγει ὁΚύριος (Ματθ. ιε/19). Γιὰ νὰ ἀνθοφορήσει, βέβαια, ἡ σεμνότητα, χρειάζεται καλλιέργεια καὶ φροντίδα, ἐπιμέλεια καὶ προσοχή. Ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὴν παιδικὴ ἡλικία πρέπει νὰ μάθει νὰ σέβεται τὶς ἠθικὲς ἀξίες καὶ νὰ νοιώθει ντροπὴ ὅταν τὶς παραβαίνει. Οἱ ἠθικὲςἀξίες μὲ τίποτε δὲν μποροῦν νὰ ἀντικατασταθοῦν· ἔχουν αἰώνιο κῦρος. Μονάχα «ἀνθρωπάκια» μποροῦν νὰ φωνάζουν «κάτω ἡ ντροπή», «κάτω οἱ νόμοι», «κάτω ἡ πειθαρχία»...

Πολὺ ὡραία καὶ χρήσιμη, γιὰ μικροὺς καὶ μεγάλους, ἡ συμβουλὴ τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτη: «Πορευόμενοι νηπίως καὶ ἀκάκως καὶ εἰλικρινῶς, ὡς ἄρνες Χριστοῦ, ὡς ἄγγελοι περιπατήσατε τὸ κατὰ δύναμιν». Ναί! Μιμητὲς τῶν ἀγγέλων νὰ γίνουμε, μὲ τὴν αἰδῶ, τὴ σεμνότητα καὶ τὴν ἁγνότητα.