Τροπάριον.
Ον πάλαι προείπεν
Ιακώβ, Εθνών απεκδοχήν Χριστέ, φυλής Ιούδα εξανέτειλας, και δύναμιν Δαμασκού,
Σαμαρείας σκύλά τε, ήλθες προνομεύσων πλάνην τρέπων, εις πίστιν θεοτερπή. Δόξα
τη δυνάμει σου Κύριε.
Ερμηνεία.
Με δύο ρητά της
αγίας Γραφής συνθέτει ο Ιεράρχης Κοσμάς το παρόν Τροπάριον. Και πρώτον μεν
αναφέρει την Προφητείαν του Πατριάρχου Ιακώβ, την οποίαν εξεφώνησεν, όταν
ευχήθη τον Υιόν του Ιούδαν: ταυτόν ειπείν την του Ιούδα φυλήν, λέγων «Ουκ
εκλείψει άρχων εξ Ιούδα και ηγούμενος εκ των μηρών αυτού, έως αν έλθη ω
απόκειται, και αυτός προσδοκία Εθνών» (Γεν. μθ: 10)· κατά γαρ τον Γεννάδιον και
Κύριλλον και Θεοδώριτον και Προκόπιον και πάντας τους ερμηνευτάς, άρχων και
ηγούμενος δεν έλειψεν από την φυλήν του Ιούδα, έως ου ήλθεν ο Δεσπότης Χριστός,
εις τον Οποίον απέκειντο όλαι αι προφητείαι, και αυτός ήτον προσδοκία και ελπίς
σωτηρίας όλων των Εθνών.
Όταν γαρ ο Κύριος έμελλε να γεννηθή, έλειψαν από τους Ιουδαίους όχι μόνον οι Βασιλείς, αλλά και οι Ιερείς και οι Προφήται κατά τον Θεοδώριτον· επειδή τότε εβασίλευσεν ο εκ της Ασκάλωνος της Παλαιστίνης καταγόμενος Ηρώδης, ουχί ο Τετράρχης, αλλά ο του Αντιπάτρου Υιός. Ο θεσπέσιος λοιπόν Μελωδός αποτείνων τον λόγον προς τον Χριστόν λέγει: «Συ, Χριστέ ο Θεός, ανέτειλας και εγεννήθης από την φυλήν του Ιούδα· συ γαρ είσαι εκείνος, περί του οποίου επροφήτευσε το παλαιόν ο Πατριάρχης Ιακώβ, ότι έχεις να γένης απεκδοχή: ήτοι προσδοκία και ελπίς όλων των ειδωλολατρούντων Εθνών». Ακολούθως δε αναφέρει ο Μελωδός και την προφητείαν του Ησαϊου την λέγουσαν περί του παιδίου Ιησού: «Διότι πριν ή γνώναι το παιδίον καλείν Πατέρα ή Μητέρα, λήψεται δύναμιν Δαμασκού και τα σκύλα Σαμαρείας» (Ησ. η: 4). Λέγει λοιπόν ο θεσπέσιος Μελουργός: «Συ, Χριστέ, αν και κατά το φαινόμενον είσαι ταπεινός, ήλθες όμως, ίνα, δια της κατά σάρκα σου Γεννήσεως, κουρσεύσης εν βραχίονι υψηλώ την δύναμιν της Δαμασκού (τουρκιστί Σαμ), και τα κούρση της Σαμαρείας». Ποία δε είναι η δύναμις της Δαμασκού και τα κούρση της Σαμαρείας; Εδήλωσε παρακάτω ο Μελωδός λέγων, ότι είναι η πλάνη της ασεβείας και αμαρτίας· διότι εν μεν τη Δαμασκώ εκατοίκουν οι Σύροι, άνθρωποι ασεβείς και ειδωλολάτραι, εν δε τη Σαμαρεία εκατοίκουν άνθρωποι αμαρτωλοί και τω νόμω του Θεού μη ακολουθούντες· όθεν και τον Κύριον Σαμαρείτην εκάλουν οι Ιουδαίοι: ήτοι παράνομον και αμαρτωλόν. «Ταύτην λοιπόν την πλάνην (ακολουθεί ο Μελωδός) της ασεβείας και αμαρτίας συ, Χριστέ, εγύρισας εις ευσεβή πίστιν, εις την οποίαν τέρπεται ο Θεός και αρέσκεται». Όρα δε, αγαπητέ, ότι, κατά τον Θεόδωρον, τα κούρση όπου κάμνει ο Χριστός, είναι εναντία με τα κούρση όπου κάμνουν οι άλλοι άνθρωποι· οι μεν γαρ Βασιλείς και οι λοιποί άνθρωποι αισθητώς πολεμούντες κουρσεύουσι δια ζημίαν και καταστροφήν των κουρσευομένων· ο δε Χριστός νοητώς πολεμών, κουρσεύει δια σωτηρίαν και πλουτισμόν των κουρσευομένων. Όθεν και ο Ίδιος έλεγεν: «Ο κλέπτης ουκ έρχεται, ειμή ίνα κλέψη και θύση και απολέση· εγώ ήλθον, ίνα ζωήν έχωσι και περισσόν έχωσι» (Ιω. ι: 10). Ο δε Αλεξανδρείας Κύριλλος ούτω το ανωτέρω ρητόν ερμηνεύει του Ησαϊου: «Η Δαμασκός, ήγουν πάσα Συρία, και μην η των Ασσυρίων χώρα, τουτέστιν η Περσών τε και Μήδων μεμέστωτο ειδώλων· δια τούτο κέκληται γη των γλυπτών· πάσα δε τούτων η δύναμις ην, τα παρ΄ εκάστοις θρησκευόμενα Δαιμόνια και ο τούτων ηγούμενος Σατανάς. Ότε τοίνυν έμελλε την τε Δαμασκού δύναμιν και μην και την του Βασιλέως των Ασσυρίων, τουτέστι τον Σατανάν, και τα πονηρά και βέβηλα των Δαιμόνων στίφη μονονουχί καταληϊσεσθαι Χριστός, διεσάφησεν ειπών: «Διότι πριν ή γνώναι το παιδίον καλείν Πατέρα ή Μητέρα, λήψεται την δύναμιν Δαμασκού». Το δε λήψεται, αντί του χειρώσεται νοείται. Λήψεται δε ομοίως και τα σκύλα Σαμαρείας, τουτέστιν απαλλάξει τους αιχμαλώτους πολεμήσας υπέρ αυτών απέναντι του βασιλέως Ασσυρίων, του νοητού δηλονότι, φημί δη του Σατανά· αυτός γαρ ην και η Δαμασκού και η Συρίας δύναμις. Ότι δε εσκύλευσεν ο Χριστός τον Σατανάν γεγεννημένος ευθύς, αταλαίπωρον ιδείν· γράφει γαρ ο Ματθαίος: «Του δε Ιησού γεννηθέντος… ιδού μάγοι από ανατολών παρεγένοντο», και τα λοιπά. Προσκεκυνήκασι γουν και προσήγαγον χρυσόν και λίβανον και σμύρναν. Οράς όπως εσκύλευσε τον Σατανάν, και προενόμευσεν οξέως»;
Όταν γαρ ο Κύριος έμελλε να γεννηθή, έλειψαν από τους Ιουδαίους όχι μόνον οι Βασιλείς, αλλά και οι Ιερείς και οι Προφήται κατά τον Θεοδώριτον· επειδή τότε εβασίλευσεν ο εκ της Ασκάλωνος της Παλαιστίνης καταγόμενος Ηρώδης, ουχί ο Τετράρχης, αλλά ο του Αντιπάτρου Υιός. Ο θεσπέσιος λοιπόν Μελωδός αποτείνων τον λόγον προς τον Χριστόν λέγει: «Συ, Χριστέ ο Θεός, ανέτειλας και εγεννήθης από την φυλήν του Ιούδα· συ γαρ είσαι εκείνος, περί του οποίου επροφήτευσε το παλαιόν ο Πατριάρχης Ιακώβ, ότι έχεις να γένης απεκδοχή: ήτοι προσδοκία και ελπίς όλων των ειδωλολατρούντων Εθνών». Ακολούθως δε αναφέρει ο Μελωδός και την προφητείαν του Ησαϊου την λέγουσαν περί του παιδίου Ιησού: «Διότι πριν ή γνώναι το παιδίον καλείν Πατέρα ή Μητέρα, λήψεται δύναμιν Δαμασκού και τα σκύλα Σαμαρείας» (Ησ. η: 4). Λέγει λοιπόν ο θεσπέσιος Μελουργός: «Συ, Χριστέ, αν και κατά το φαινόμενον είσαι ταπεινός, ήλθες όμως, ίνα, δια της κατά σάρκα σου Γεννήσεως, κουρσεύσης εν βραχίονι υψηλώ την δύναμιν της Δαμασκού (τουρκιστί Σαμ), και τα κούρση της Σαμαρείας». Ποία δε είναι η δύναμις της Δαμασκού και τα κούρση της Σαμαρείας; Εδήλωσε παρακάτω ο Μελωδός λέγων, ότι είναι η πλάνη της ασεβείας και αμαρτίας· διότι εν μεν τη Δαμασκώ εκατοίκουν οι Σύροι, άνθρωποι ασεβείς και ειδωλολάτραι, εν δε τη Σαμαρεία εκατοίκουν άνθρωποι αμαρτωλοί και τω νόμω του Θεού μη ακολουθούντες· όθεν και τον Κύριον Σαμαρείτην εκάλουν οι Ιουδαίοι: ήτοι παράνομον και αμαρτωλόν. «Ταύτην λοιπόν την πλάνην (ακολουθεί ο Μελωδός) της ασεβείας και αμαρτίας συ, Χριστέ, εγύρισας εις ευσεβή πίστιν, εις την οποίαν τέρπεται ο Θεός και αρέσκεται». Όρα δε, αγαπητέ, ότι, κατά τον Θεόδωρον, τα κούρση όπου κάμνει ο Χριστός, είναι εναντία με τα κούρση όπου κάμνουν οι άλλοι άνθρωποι· οι μεν γαρ Βασιλείς και οι λοιποί άνθρωποι αισθητώς πολεμούντες κουρσεύουσι δια ζημίαν και καταστροφήν των κουρσευομένων· ο δε Χριστός νοητώς πολεμών, κουρσεύει δια σωτηρίαν και πλουτισμόν των κουρσευομένων. Όθεν και ο Ίδιος έλεγεν: «Ο κλέπτης ουκ έρχεται, ειμή ίνα κλέψη και θύση και απολέση· εγώ ήλθον, ίνα ζωήν έχωσι και περισσόν έχωσι» (Ιω. ι: 10). Ο δε Αλεξανδρείας Κύριλλος ούτω το ανωτέρω ρητόν ερμηνεύει του Ησαϊου: «Η Δαμασκός, ήγουν πάσα Συρία, και μην η των Ασσυρίων χώρα, τουτέστιν η Περσών τε και Μήδων μεμέστωτο ειδώλων· δια τούτο κέκληται γη των γλυπτών· πάσα δε τούτων η δύναμις ην, τα παρ΄ εκάστοις θρησκευόμενα Δαιμόνια και ο τούτων ηγούμενος Σατανάς. Ότε τοίνυν έμελλε την τε Δαμασκού δύναμιν και μην και την του Βασιλέως των Ασσυρίων, τουτέστι τον Σατανάν, και τα πονηρά και βέβηλα των Δαιμόνων στίφη μονονουχί καταληϊσεσθαι Χριστός, διεσάφησεν ειπών: «Διότι πριν ή γνώναι το παιδίον καλείν Πατέρα ή Μητέρα, λήψεται την δύναμιν Δαμασκού». Το δε λήψεται, αντί του χειρώσεται νοείται. Λήψεται δε ομοίως και τα σκύλα Σαμαρείας, τουτέστιν απαλλάξει τους αιχμαλώτους πολεμήσας υπέρ αυτών απέναντι του βασιλέως Ασσυρίων, του νοητού δηλονότι, φημί δη του Σατανά· αυτός γαρ ην και η Δαμασκού και η Συρίας δύναμις. Ότι δε εσκύλευσεν ο Χριστός τον Σατανάν γεγεννημένος ευθύς, αταλαίπωρον ιδείν· γράφει γαρ ο Ματθαίος: «Του δε Ιησού γεννηθέντος… ιδού μάγοι από ανατολών παρεγένοντο», και τα λοιπά. Προσκεκυνήκασι γουν και προσήγαγον χρυσόν και λίβανον και σμύρναν. Οράς όπως εσκύλευσε τον Σατανάν, και προενόμευσεν οξέως»;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου