ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

 

Στειρεύουσα πριν, ητεκνωμένη δεινώς σήμερον, ευφραίνου Χριστού Εκκλησία· δι΄ ύδατος και Πνεύματος, Υιοί γαρ σοι γεγέννηνται, εν πίστει ανακράζοντες· Ουκ έστιν Άγιος ως ο Θεός ημών, και ουκ έστι δίκαιος, πλην σου Κύριε.

 

Ερμηνεία.

 

Την υπόθεσιν της τρίτης Ωδής, ήτις ήτον η Προφήτις Άννα η στείρα ούσα πρότερον, ύστερον δε γενομένη πολύτεκνος, σμίγων ο θείος Μελωδός με την εορτήν των Φώτων, επιστρέφει προς την εξ Εθνών Εκκλησίαν, και λέγει προς αυτήν· ω Εκκλησία του Χριστού, η πρώην στείρα και δεινώς ητεκνωμένη: ήτοι η πολλά άτεκνος, συ ευφραίνου και αγάλλου σήμερον κατά την παρούσαν εορτήν των Φώτων. Διατί; Επειδή πολλά τέκνα εγεννήθησαν εις εσέ δια του ύδατος και του Πνεύματος: ήτοι δια μέσου του Αγίου Βαπτίσματος του εξ ύδατος συνισταμένου και Πνεύματος· γέννησις γαρ ονομάζεται και το Άγιον Βάπτισμα· διότι είπεν ο Κύριος προς τον Νικόδημον: «Εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις την Βασιλείαν του Θεού» (Ιωάν. γ: 5), και πάλιν: «Το γεγεννημένον εκ του Πνεύματος Πνεύμα εστι» (αυτόθι 6). Εγεννήθησαν δε Υιοί εις εσέ την πριν στείραν όλοι διορατικοί και προφητικοί, καθώς ήτον ο Σαμουήλ· ούτοι δε είναι οι βαπτισθέντες Χριστιανοί, οι οποίοι με πίστιν ανακράζουσιν εις Τον τούτους πνευματικώς γεννήσαντα Χριστόν: «Ουκ έστιν Άγιος, ως ο Θεός ημών, και ουκ έστι δίκαιος πλην σου Κύριε». Σημείωσαι δε, ότι το ρητόν τούτο του Ειρμού ερανίσθη ο Μελωδός από τον Προφήτην Ησαϊαν λέγοντα: «Ευφράνθητι στείρα η ου τίκτουσα· ρήξον και βόησον η ουκ ωδίνουσα, ότι πολλά τα τέκνα της ερήμου μάλλον (της εξ Εθνών Εκκλησίας), ή της εχούσης τον άνδρα (της Ιουδαϊκής Συναγωγής)» (Ησ. νδ: 1). Αλλά και η Προφήτις Άννα η Ποιήτρια της Ωδής ταύτης εις τύπον είναι της εξ Εθνών Εκκλησίας κατά τον Θεοδώριτον, η δε Φενάννα, εις τύπον της Συναγωγής των Ιουδαίων. Η εξ Εθνών λοιπόν Εκκλησία εγέννησεν επτά: ήτοι πολλά· επειδή ο επτά αριθμός παρά τη θεία Γραφή είναι δηλωτικός πλήθους, και σημαίνει την πολυγονίαν της του Χριστού Εκκλησίας, κατά τον αυτόν Θεοδώριτον· η δε Συναγωγή των Εβραίων πολύτεκνος ούσα πρότερον, τώρα έγινς πάντη στείρα και άτεκνος· όθεν επληρώθη το της Άννης λόγιον το λέγον: «Η Στείρα έτεκεν επτά, και η πολλή εν τέκνοις ησθένησεν» (α΄ Βασιλ. β: 5). Ο δε Θεοδώριτος ούτως ερμηνεύει το ανωτέρω ρητόν του Ησαϊου: «Ευφράνθητι στείρα η ου τίκτουσα· ου γαρ έτικτεν η Εκκλησία πάλαι, τη δε των ειδώλων δουλεία προσήδρευε· ρήξον και βόησον η ουκ ωδίνουσα· τέθεικε το «ρήξον» επί της βιαίας γεννήσεως, ωσαύτως δε και το «βόησον»· φασί γαρ τας μαίας παρακελεύεσθαι ταις δυστοκούσαις και βιάζεσθαι και βοάν· το δε «ευφράνθητι» επί της παρ΄ ελπίδα δωρηθείσης πολυπαιδίας τέθεικε· εναντίον δε πως είναι δοκεί το «ρήξον και ευφράνθητι»· αμφότερα δ΄ όμως συνέβη· και γαρ παρ΄ ελπίδα γεγέννηκε· τοιαύται γαρ του Παναγίου Πνεύματος αι ωδίνες». Τα αυτά σχεδόν λέγει και ο Αλεξανδρείας Κύριλλος ερμηνεύων το ρητόν τούτο, παρά του οποίου φαίνεται ότι τα ερανίσθη ο Θεοδώριτος· ούτω γαρ φησίν: «Ιδού προστέτακται ρήξαί τε και βοήσαι· έθος δε τούτο δραν ταις επί δίφρω και τικτούσαις γυναιξίν, ας δη φασί παροτρύνειν τας μαίας έντονόν τι και τορόν αναβοάν, ίν΄ εκθλίβοιτο της μήτρας το βρέφος, ευρυνομένου του σπλάγχνου προς την βοήν· τούτο, οίμαι, εστί το «ρήξον και βόησον». Άρξαι δη ουν του τίκτειν, φησί, και ως ωδίνουσα πολλούς δίδου συχνώς την ταις τικτούσαις αεί πρέπουσαν βοήν· ως εσομένη δε Μήτηρ αναριθμήτων λαών ευφροσύνην δέχου την πνευματικήν… Έθος μεν ουν τη θεοπνεύστω Γραφή έρημον αποκαλείν την χήραν. Εχήρευσε δε των Εθνών η πληθύς· ου γαρ επλούτει την κοινωνίαν την προς τον σπορέα λόγον· επειδή δε παρεδέξατο τον εξ Ουρανού Νυμφίον, πολλά γέγονεν αυτής τα τέκνα μάλλον ή της εχούσης τον άνδρα».