ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Ωδή  ε΄.  Ο  Ειρμός.

Ως είδεν Ησαϊας συμβολικώς, εν θρόνω επηρμένω Θεόν, υπ΄ Αγγέλων δόξης δορυφορούμενον, ω τάλας! εβόα, εγώ· προ γαρ είδον σωματούμενον Θεόν, φωτός ανεσπέρου και ειρήνης δεσπόζοντα.

Ερμηνεία.

Ο Ειρμός ούτος, μάλλον δε όλα τα Τροπάρια της παρούσης πέμπτης Ωδής ερανίσθησαν υπό του Μελωδού από τον Προφήτην Ησαϊαν, και πρεπόντως· διότι και ο Προφήτης αυτός είναι Ποιητής της Ωδής ταύτης. Διηγείται λοιπόν ο Ασματογράφος Κοσμάς εν τω Ειρμώ τούτω την οπτασίαν, την οποίαν ηξιώθη να ιδή ο Ησαϊας· της οπτασίας ταύτης η αιτία ηκολούθησεν ούτως. Γράφει ο θείος Χρυσόστομος εν τη ερμηνεία του Ησαϊου, ότι ο Βασιλεύς Οζίας ελεπρώθη, διότι μη ων Ιερεύς, ετόλμησε να θυμιάση μέσα εις τον Ναόν παρά την αξίαν· και επειδή οι Ιουδαίοι δεν εδίωξαν αυτόν έξω του Ναού, ούτε ο Προφήτης Ησαϊας ήλεγξεν εκείνον δια την τόλμην· τούτου χάριν με δικαιοσύνην εμπόδισεν ο Θεός το χάρισμα της Προφητείας από τον Ησαϊαν, και από τον λαόν των Ιουδαίων· όταν δε ο Οζίας απέθανε, τότε πάλιν έδωκε το προφητικόν χάρισμα εις αυτόν· όθεν τότε είδε την φοβεράν εκείνην οπτασίαν του Θεού· διο και έλεγεν: «Εγένετο του ενιαυτού, ου απέθανεν Οζίας ο Βασιλεύς, είδον τον Κύριον καθήμενον επί θρόνου υψηλού και επηρμένου, και πλήρης ο οίκος της δόξης αυτού, και Σεραφείμ ειστήκεισαν κύκλω αυτού, και είπον, ω τάλας εγώ! ότι κατανένυγμαι» (Ησαϊας ζ:1-2-5). Ταύτην λοιπόν την οπτασίαν παραφράζων ο Μελωδός λέγει, ότι όταν ο Ησαϊας είδε τον Θεόν καθήμενον επάνω εις επηρμένον και υψηλόν θρόνον, όστις εδορυφορείτο κύκλω ως Βασιλεύς, από Αγγέλους δόξης: ήτοι ενδόξους και λαμπροφανείς, ταυτόν ειπείν, από τα πυρφόρα Σεραφείμ, τότε εβόησε την κατανυκτικήν εκείνην και αείμνηστον φωνήν· ω πόσον ταλαίπωρος άνθρωπος είμαι εγώ! διότι ακάθαρτος ων και αμαρτωλός, και ακάθαρτα χείλη έχων, και κατοικών εν μέσω λαού ακάθαρτα χείλη έχοντος, ηξιώθηκα να ιδώ τοιαύτα φοβερά θεάματα· προείδον γαρ τον Θεόν, όπου έμελλε να σωματωθή, καθώς ταύτα ο ίδιος Ησαϊας βεβαιοί λέγων: «Ω τάλας εγώ! ότι κατανένυγμαι, ότι ακάθαρτος ων, και ακάθαρτα χείλη έχων, εν μέσω λαού ακάθαρτα χείλη έχοντος εγώ οικώ, και τον Βασιλέα Κύριον Σαβαώθ (ήτοι στρατιών Αγγελικών) είδον τοις οφθαλμοίς μου» (αυτόθι 5). Συμβολικώς δε είπεν ο Μελωδός ότι είδεν ο Προφήτης τον Θεόν, δια το της οπτασίας αινιγματώδες και συμβολικόν· σύμβολον γαρ ήτον ο επηρμένος θρόνος της αγίας Παρθένου, ήτις ήτον επηρμένη και ανωτέρα παντός γηϊνου λογισμού· η δε επί του θρόνου καθέδρα του Θεού ήτον σύμβολον της εν τοις σπλάγχνοις της Παρθένου επαναπαύσεως του Θεού, και της εξ Αυτής αρρήτου σαρκώσεως. Επιφέρει δε ακολούθως ο Μελωδός, ότι ο Θεός δεσπόζει φωτός ανεσπέρου και ειρήνης· και του μεν φωτός ανεσπέρου ίσως ερανίσθη από το ανωτέρω ρηθέν: «Και πλήρης δόξης ο οίκος αυτού», ή από το «Διότι φως τα προστάγματά σου» του αυτού Ησαϊου (Ησ. κστ: 9), το δε «ειρήνης» από το «Κύριε ο Θεός ημών, ειρήνην δος ημίν· πάντα γαρ απέδωκας ημίν» (Ησ. κστ: 12), με το οποίον δείχνει, ότι είναι η του Ησαϊου Πέμπτη Ωδή. Μάθε δε, ω αναγνώστα, εκ του Τροπαρίου τούτου ένα ωφέλιμον νόημα, ήγουν ότι όσον οι άγιοι πλησιάζουν κοντά εις τον Θεόν, τόσον γνωρίζουν την ακαθαρσίαν αυτών και ταπεινώνονται, καθώς λέγει ο άγιος Δωρόθεος· ούτως ο Αβραάμ, όταν ηξιώθη να συνομιλήση με τον Θεόν, ωνόμασε τον εαυτόν του γην και σποδόν: «Νυν ηρξάμην λαλήσαι προς τον Κύριόν μου· εγώ δε ειμί γη και σποδός» (Γέν. ιη: 27)· ούτως ο Ιώβ, όταν ηξιώθη να ομιλήση με τον Θεόν είπεν: «Ακοήν μεν ωτός ήκουόν σου το πρότερον, νυνί δε ο οφθαλμός μου εώρακέ σε· διο εφαύλισα εμαυτόν και ετάκην, ήγημαι δε εμαυτόν γην και σποδόν» (Ιώβ μθ:5)· ούτω και ο Προφήτης ούτος, όταν ηξιώθη της του Θεού θεωρίας, τότε εκάλεσε τον εαυτόν του ταλαίπωρον και ακάθαρτον.