ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Ωδή  δ΄.  Ο  Ειρμός.

Εκάλυψεν Ουρανούς η αρετή σου Χριστέ· της Κιβωτού γαρ προελθών, του αγιάσματός σου της αφθόρου Μητρός, εν τω ναώ της δόξης σου, ώφθης ως βρέφος αγκαλοφορούμενος, και επληρώθη τα πάντα της σης αινέσεως.

Ερμηνεία.

Βλέπων ο Ιερός Κοσμάς με τους οφθαλμούς της ψυχής τον Δημιουργόν του Παντός να κρατήται ως βρέφος από τας αγκάλας της πανάγνου Μητρός Του, και στοχασθείς το άπειρον της θείας αυτού συγκαταβάσεως, εδανείσθη τας ιδίας εκείνας λέξεις του Προφήτου Αββακούμ, του οποίου ποίημα είναι και η Τετάρτη αύτη Ωδή, τας λεγούσας: «Εκάλυψεν Ουρανούς η αρετή αυτού, και της αινέσεως αυτού πλήρης η γη» (Αββ. γ: 3), όθεν λέγει: αληθώς, ω Κύριε Ιησού Χριστέ, αληθώς εκάλυψεν η αρετή σου τους Ουρανούς. Αρετήν δε ονομάζει εδώ την του Θεού Λόγου συγκατάβασιν και μέχρι της ενανθρωπήσεως αυτού κένωσιν· αύτη γαρ είναι τόσον υψηλή και μεγάλη, ώστε με το μεγαλείον της εσκέπασε και αυτό το ύψος των Ουρανών, δηλαδή των ουρανίων Αγγέλων· επειδή έφριξαν αληθώς και αυταί αι των Αγγέλων Δυνάμεις του Μυστηρίου το μέγεθος. Ο δε Ιερός Θεοφύλακτος το ρητόν τούτο ερμηνεύων, λέγει· και αν έγινεν άνθρωπος ο Μονογενής Υιός του Θεού, και κατά τούτο εφάνη ότι είναι ηλαττωμένος και κατώτερος των Αγγέλων· αλλ΄ όμως η αρετή αυτού και σεβασμιότης και το θεοπρεπές του αξίωμα, κατά τον Αλεξανδρείας Κύριλλον, είναι μεγαλύτερα από κάθε αξίωμα των Ουρανών: ήτοι των εν Ουρανοίς Αγγέλων· επειδή εις κανένα από αυτούς δεν είπεν ο Πατήρ: «Υιός μου ει συ, κάθου εκ δεξιών μου», κατά τον Απ. Παύλον· διότι αυτός μόνος είναι, κατά τον αυτόν Απ. Παύλον, υπεράνω πάσης αρχής και εξουσίας και δυνάμεως, και παντός ονόματος ονομαζομένου, ου μόνον εν τω αιώνι τούτω, αλλά και εν τω μέλλοντι (Εφ. α: 21). Επιφέρει δε ο Μελωδός ταύτα: συ, Χριστέ, εγεννήθης από την άφθορον Μητέρα σου, την οποίαν Κιβωτόν αγιάσματος ο Δαβίδ ονομάζει: «Ανάστηθι, φησί, Κύριε, εις την ανάπαυσίν σου, συ και η Κιβωτός του αγιάσματός σου» (Ψαλμ. ρλα: 8). Αγίασμα δε ονομάζει εδώ ο Μελωδός το άγιον σώμα του Κυρίου, το χρισθέν και αγιασθέν και θεωθέν υπό της προσλαβούσης τούτο Θεότητος. Ούτως ουν γεννηθείς, εφάνης ως βρέφος υπό αγκαλών βασταζόμενος εν τω ναώ της δόξης σου: ήτοι τω ενδόξω (κατά περίφρασιν, καθώς και των τριών Παίδων το λόγιον «Ευλογημένος ει εν τω ναώ της αγίας δόξης σου», Αίνεσις των τριών Παίδων 30). Δια τούτο επληρώθησαν όλα τα κτίσματα από την ιδικήν σου αίνεσιν· όλα γαρ ομοφώνως ύμνησαν την άπειρόν σου φιλανθρωπίαν και συγκατάβασιν. Σημείωσαι δε, ότι την παρούσαν τετάρτην Ωδήν με ένα τέλος τελειώνει ο Ιερός Κοσμάς, κατά την συνήθειαν όπου έχει, ερανισμένον από τον Αββακούμ, ως είπομεν.