ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

Φως το άϋλον, μηνύων ύλη σώματος, ενωθησόμενον, δι΄ ευσπλαγχνίαν πολλήν, φαιδρόν Ευαγγέλιον, θεία κηρύγματα, νυν κραυγάζεις μοι· ευλογημένος, Πάναγνε, ο καρπός της σης κοιλίας.

Ερμηνεία.

Χαροποιόν είναι και το Τροπάριον τούτο, με το οποίον η Παρθένος αποκρίνεται προς τον Άγγελον, λέγουσα· εσύ, ω Γαβριήλ, μηνύεις εις εμέ ότι το άϋλον φως: ήτοι ο Θεός, όστις κατά τον Θεολόγον Γρηγόριον είναι «Φως το ακρότατον και απρόσιτον και άρρητον, ούτε νω καταληπτόν, ούτε λόγω ρητόν, πάσης φωτιστικόν λογικής φύσεως» (Λόγος εις το Βάπτισμα),  εσύ, λέγω, ω Άγγελε, μηνύεις ότι το άϋλον αυτό φως ο Θεός μέλλει να ενωθή με ύλην σώματος δια την υπερβάλλουσαν αυτού ευσπλαγχνίαν και αγαθότητα, ίνα ελευθερώση το γένος των ανθρώπων από την τυραννίαν του Διαβόλου. Όθεν με το μήνυμα αυτό κραυγάζεις εις εμέ ένα λαμπρόν ευαγγέλιον, το οποίον προξενεί χαράν πνευματικήν και αγαλλίασιν, και κηρύγματα θεϊκά και ουράνια· επειδή λέγεις προς εμέ: ω Πάναγνε και υπέραγνε Θεοτόκε, ο καρπός της ιδικής σου κοιλίας είναι ευλογημένος. Τούτον δε τον λόγον είπε προς την Θεοτόκον, ουχί ο Αρχάγγελος, αλλά η Ελισάβετ, όταν επήγεν εις αυτήν η Παρθένος μετά τον Ευαγγελισμόν. Επειδή όμως και ο Άγγελος και η Ελισάβετ είπον προς την Θεοτόκον το «Ευλογημένη συ εν γυναιξί», δια τούτο και εις τον Γαβριήλ απέδωκεν ο Μελωδός το «Ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου». Ερμηνεύει δε ο Θεοφύλακτος ότι επί του «Και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου» ο και Σύνδεσμος νοείται αντί του γαρ· ήγουν ευλογημένη είσαι συ ανάμεσα εις τας γυναίκας· διότι ο καρπός της κοιλίας σου είναι ευλογημένος· όθεν εξ εκείνου έλαβες και συ το να είσαι ευλογημένη. Γλαφυρά δε είναι και εκείνα όπου λέγει ο Κωνσταντινουπόλεως άγιος Γερμανός· «Ευλογημένον τοίνυν δια τούτο το όνομά σου εις τους αιώνας· προ του Ηλίου το φως σου· υπερτέρα πάσης κτίσεως η τιμή σου· προ των Αγγέλων η υπεροχή σου· υψηλοτέρα συ του Ουρανού· αλλά και πλατυτέρα του Ουρανού των Ουρανών, και του γραφικώς παρά τινος Αγίου αναφερομένου εβδόμου ογδοώτερε, και ει έστι τις έτερος και υπερέκεινα τούτου λέγειν, Ουρανέ· ευλογημένη συ εν γενεαίς γενεών· αλλά και ευλογήθησαν εν σοι πάσαι αι φυλαί της γης· ουδέ γαρ εστι τόπος, ένθα συ μη δοξάζη· ουδέ φυλή, εξ ης ουκ εβλάστησαν δια σου καρποί τω Θεώ» (Λόγος εις την Κοίμησιν). Τα αυτά με το Τροπάριον τούτο λέγει και ο θείος Σωφρόνιος Ιεροσολύμων πανηγυρίζων εις την εορτήν· δεν χορταίνει, λέγει, να ανακυκλή και να πολλαπλασιάζη το όνομα των Ευαγγελίων, και το πάθος εξαγγέλλει, και ενθουσιά με ένα πνευματικόν ενθουσιασμόν· αρχόμενος γαρ λέγει: «Ευαγγέλια, αδελφοί, ευαγγέλια, και πάλιν ερώ ευαγγέλια». Προβαίνων δε φησί: «Μεγαλοφώνως βοώ και διαρρήδην κηρύττω και φθέγγομαι, ευαγγέλια ευαγγέλια ευαγγέλια· του Σωτήρος ημών ευαγγέλια· του σαρκωθέντος Θεού δι΄ ημάς ευαγγέλια· της Θεού παρουσίας προς ημάς ευαγγέλια· ενανθρωπήσεως Θεού της εξ ημών ευαγγέλια· ασπόρου συλλήψεως Θεού ευαγγέλια· κυοφορίας Θεού ευαγγέλια· ατρέπτου συνδρομής Θεού προς σάρκα ευαγγέλια… Άρα μη ταπεινή των ημών ευαγγελίων η έκλαμψις; Ου πάσαν υπερβαίνει λαμπρότητα, και πάσαν υπεραίρει φαιδρότητα, και πάσιν αποκρύπτει κομψότητα; Δια τούτο βοώ προς τους κοινωνούς υμάς και ομόφρονας· ευαγγέλια ευαγγέλια ευαγγέλια, και βοών ου κορέννυμαι». Τι δε είναι το της σημερινής εορτής χαροποιόν ευαγγέλιον; Άκουσον πως ορίζει αυτό ο Θεοφόρος Μάξιμος: «Τούτό εστι το του Θεού ευαγγέλιον, πρεσβεία Θεού και παράκλησις προς ανθρώπους δι΄ Υιού σαρκωθέντος, και της προς τον Πατέρα καταλλαγής μισθόν δωρουμένου τοις πειθομένοις αυτώ την αγέννητον θέωσιν. Αγέννητον δε λέγω θέωσιν, την κατ΄ είδος ενυπόστατον έλλαμψιν, ήτις ουκ έχει γένεσιν, αλλ΄ ανεπινόητον εν τοις αξίοις φανέρωσιν». Διατί δε λέγεται Ευαγγελισμός η παρούσα πανήγυρις; Εις τούτο αποκρίνεται Ιωσήφ ο Βρυέννιος λέγων: «Αγαθά ημίν ευαγγέλια σήμερον ήκε παρά Θεού, και πράγματα γέγονε παρ΄ ημίν, των εν τη Εδέμ καθ΄ ημών γεγονότων αντίκρυς διορθωτικά. Εκεί κατά του ανθρωπίνου γένους τα φαύλα από γυναικός ήρξατο· ώδε υπέρ του αυτού γενέσθαι τα αγαθά από γυναικός έλαβε την αρχήν· όθεν η κατάρα την αρχήν έσχεν αρχήθεν, εκείθεν η ευλογία την απαρχήν εκτήσατο ύστερον· εκεί ο Παράδεισος, ώδε η εκκλησία· εκεί ο Αδάμ, ώδε ο Χριστός· εκεί η Εύα, ώδε η Μαριάμ· εκεί ο όφις, ώδε ο Γαβριήλ· εκεί δράκοντος προς την Εύαν ψιθυρισμός, ώδε Αγγέλου προς την Μαριάμ χαιρετισμός. Εκεί το «Πληθύνων πληθυνώ τας λύπας σου και τους στεναγμούς σου», ώδε το «Χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία· ευλογημένη συ εν γυναιξί» (Λόγος α΄ εις τον Ευαγγελισμόν).