Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς) : Άνθρωπος και Θεάνθρωπος.

Η  ΥΨΙΣΤΗ  ΑΞΙΑ  ΚΑΙ  ΤΟ  ΕΣΧΑΤΟΝ  ΚΡΙΤΗΡΙΟΝ  ΕΝ  ΤΗ  ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ.

Όταν ο άνθρωπος αφυπνισθή μέσα εις το πήλινον σώμα του και ίδη τας πνευματικάς πραγματικότητας, τότε αισθάνεται ότι αι υλικαί πραγματικότητες είναι τόσον πραγματικαί, όσον το πνεύμα του τας αντιλαμβάνεται ως τοιαύτας, και φθάνει αμέσως εις μίαν παράδοξον διαπίστωσιν: Οι άνθρωποι, ως εν ωρισμένον είδος όντων, γνωρίζουν τας πραγματικότητας εις τον υλικόν κόσμον δια του πνεύματος, το οποίον δεν έχει τα ιδιώματα των υλικών πραγματικοτήτων, αλλά είναι κάτι το οποίον δεν δύναται να αντικειμενοποιηθή υλικώς, ούτε να αποδειχθή ως υπερ-υποκειμενική πραγματικότης, ούτε να γίνη απτόν δια των αισθήσεων. Αλλά, μολονότι είναι ασύλληπτον δια τας μορφάς της υλικής πραγματικότητος, αποτελεί εν τούτοις το πνεύμα με την αόρατον ουσίαν του το μέτρον όλων των ορατών πραγματικοτήτων εις τον κόσμον της ύλης. Και ο άνθρωπος αισθάνεται και αντιλαμβάνεται ολονέν και περισσότερον ότι η σκέψις του πνεύματος, αν και είναι αψηλάφητος, αόρατος και άϋλος, είναι όμως περισσότερον πραγματική πάσης άλλης υπερ-υποκειμενικής πραγματικότητος εις την σφαίραν της ύλης. Επί πλέον: όλαι αι πραγματικότητες θεμελιώνουν την πραγματικότητά των επί των σκέψεων του πνεύματος, το οποίον είναι καθ΄ εαυτό άϋλον. Εις τούτο ακριβώς έγκειται η υπεροχή, το μυστηριώδες και το μεγαλείον του ανθρωπίνου πνεύματος. Και ο αφυπνισμένος άνθρωπος, αγόμενος υπό του αϋλου πνεύματός του δια των μυστηρίων του υλικού, του φυσικού κόσμου, αντιλαμβάνεται ολονέν και περισσότερον ότι το πνεύμα του είναι η μεγαλυτέρα και αμεσωτέρα πραγματικότης του και εν ταυτώ και η υψίστη του αξία. Μέσα εις μίαν τοιαύτην διάθεσιν ο άνθρωπος αισθάνεται την ακαταμάχητον αλήθειαν των λόγων του Σωτήρος περί της ανθρωπίνης ψυχής ως της μεγαλυτέρας πραγματικότητος και της μεγαλυτέρας αξίας, πραγματικότητος περισσότερον πραγματικής ολοκλήρου του ορατού κόσμου και αξίας αξιωτέρας όλων των ηλιακών συστημάτων: «Τι γαρ ωφελείται άνθρωπος, εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή; ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού;» (Ματθ. 16, 26. Μαρκ. 8, 36-37). Με άλλας λέξεις: εις τον ορατόν κόσμον δεν υπάρχει αξία ισότιμος προς την αξίαν της ανθρωπίνης ψυχής, ούτε αξία δια της οποίας θα ηδύνατο η ανθρωπίνη ψυχή να εκτιμηθή και εξαγορασθή.

Συνεχίζεται.