Στα άδυτα της Μεγάλης Στοάς

Μπορεί να έχουν περάσει 45 χρόνια, αλλά ο Μαρίνος Πετρόπουλος ακόμη θυμάται σαν χθες, το βράδυ της μύησής του στη μασονία. Ηταν  28 ετών και μετά δύο χρόνια συζητήσεων με έναν οικογενειακό φίλο και μία σειρά αυστηρών συνεντεύξεων, είχε έρθει η ώρα να ανέβει τα σκαλιά του διατηρητέου κτιρίου της Κυψέλης όπου στεγαζόταν τότε η Στοά στην οποία θα ανήκε. Φορώντας το καλό του μαύρο κουστούμι δεν είχε ιδέα τι τον περίμενε. «Αισθανόμουν εάν όχι φόβο, σίγουρα μια ταραχή. Δέος», θυμάται. Του έβαλαν ένα μαντίλι στα μάτια, και τον οδήγησαν σε μια αίθουσα που έμοιαζε με αρχαιοελληνικό ναό. Η τελετή κράτησε περίπου 2,5 ώρες, σε εκείνον βέβαια φάνηκε αιώνας. «Εγώ παρέμεινα ψύχραιμος. Εχω δει βέβαια στην πορεία μου, επιφανείς άνδρες να παθαίνουν σοκ, να βάζουν τα κλάματα και να ζητούν να σταματήσει η τελετή. Είναι έντονη η κατάσταση που βιώνεις», θυμάται.
Είχε κάθε καλή πρόθεση να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις που του έκανα, έβλεπα όμως πως δυσκολευόταν να πει περισσότερα για την τελετή μύησης. «Μα για να διατηρηθεί το μυστήριο για τους μελλοντικούς υποψηφίους. Την περνάς μόνο μία φορά και καλό είναι να μην ξέρεις τι σε περιμένει», μου απάντησε. Παρότι έχει πλέον διαγραφεί από τη Μεγάλη Στοά της Ελλάδος (ουσιαστικά την ομοσπονδία όλων των Στοών), παραμένει πιστός στη μασονία και σε ό,τι αυτή πρεσβεύει. Γι’ αυτόν δεν είναι μια μυστική κοινωνία που δρα υπόγεια. Μπορεί να είναι –και είναι– ένα σύστημα με μυστικά, αλλά ουσιαστικά σκοπός της είναι να ενθαρρύνει τα μέλη της, μέσω της φιλοσοφίας και της ιστορίας να γίνουν καλύτερα μέλη της κοινωνίας και στο τέλος να προσφέρουν σε αυτήν μέσω της φιλανθρωπίας. Και όλο αυτό, εξηγεί ο κ. Πετρόπουλος, μέσα από ένα τελετουργικό που μοιάζει με θεατρική παράσταση. 

Ο Μαρίνος Πετρόπουλος μυήθηκε πριν από 45 χρόνια.

Τους τελευταίους μήνες συναντηθήκαμε πολλές φορές. Μαζί του ήταν πάντα και ο Κωνσταντίνος Κοντούλης, επίσης μασόνος εδώ και 51 χρόνια. Οταν το 2012 μαζί και με άλλους «αδελφούς» (όπως αποκαλούν ο ένας τον άλλο) έκαναν κάποιες ερωτήσεις για τα οικονομικά της Μεγάλης Στοάς, με συνοπτικές διαδικασίες διεγράφησαν. Τότε ήταν που αποφάσισαν να κινηθούν δικαστικά. Και σήμερα, αποφάσισαν να σπάσουν τον κώδικα «σιωπής» και να διηγηθούν για πρώτη φορά στην «Κ» την ιστορία τους.
Από τη μύησή τους και για πολλά χρόνια, οι δύο άνδρες όχι απλά δεν είχαν καμία υποψία πως κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά ήταν απόλυτα εξαρτημένοι από το σύστημα της μασονίας. Για χρόνια, μία φορά την εβδομάδα, ακριβώς στις 8 το βράδυ έμπαιναν στη Στοά τους. Φορώντας ειδικές ενδυμασίες, ανάμεσα σε αναμμένα κεριά και κλασική μουσική ξεκινούσε το τελετουργικό. Στη συνέχεια, κάποιος παρουσίαζε ένα θέμα που είχε προετοιμάσει και στο τέλος το συζητούσαν. Η θεματολογία ποικίλλει, μπορεί να μιλήσουν, για παράδειγμα, για την αρετή ή τη δικαιοσύνη ή για ένα θέμα ιστορικό. Αφού τελείωναν, όλοι μαζί κάθονταν για το «δείπνο της αγάπης», αρχικά σε κάποιο εστιατόριο, στη συνέχεια σε έναν ειδικό χώρο μέσα στο κεντρικό κτίριο στην Αχαρνών. Με καλό φαγητό και κρασί χαλάρωναν, απελευθερωμένοι από το τυπικό των τελετών. «Εκεί μάθαινες περισσότερα για αυτόν που είχες απέναντί σου. Μπορεί να ήταν επιχειρηματίας, πρύτανης, καθηγητής πανεπιστημίου ή υπουργός. Μοιραζόμασταν κάτι ξεχωριστό και γρήγορα αναπτυσσόταν μια φιλία ξεχωριστή. Γι’ αυτό και πολλοί μιλούν για κλίκα. Είναι ανθρώπινο όμως, ο ένας να βοηθάει τον άλλο σε ό,τι χρειαζόταν», εξηγούν.
«Τρόπος ζωής»
Παρά τη φήμη για μυστικότητα, ή ίσως εξαιτίας της, ο μασονισμός στην Ελλάδα άνθησε. Ιδρύθηκε το 1867 και σήμερα αριθμεί περίπου 3.500 μέλη ενταγμένα σε μία από τις 115 Στοές μέσα στις οποίες εξελίσσονται, ανεβαίνοντας βαθμούς. Οι περισσότεροι έμπαιναν και σε άλλα παραπλήσια συστήματα οπότε οι δραστηριότητες και οι υποχρεώσεις πληθαίνουν. «Η μασονία γίνεται τρόπος ζωής και αυτό κάποια στιγμή σε φέρνει σε δύσκολη θέση και ως προς την οικογένειά σου. Επίσης ξεχνάς σε μεγάλο βαθμό τις παλιές σου παρέες. Πλέον οι φίλοι γίνονται από μέσα», εξηγούν. Για τους περισσότερους η συμμετοχή ήταν ένα μυστικό, παρ’ όλα αυτά ο περίγυρος συχνά είχε υποψίες. «Θυμάμαι με έβλεπαν κάθε Δευτέρα στη γειτονιά να βγαίνω από το σπίτι κοστουμαρισμένος. Τη μια φορά τους έλεγα πως πάω σε γάμο, την άλλη σε βαφτίσια. Ε, την τρίτη ξεκινούσε το σούσουρο», εξιστορεί ο κ. Πετρόπουλος. Οι δύο άνδρες γνωρίζουν πως κυκλοφορούν πολλές θεωρίες συνωμοσίας: «Οτι ανεβοκατεβάζουμε κυβερνήσεις μέχρι πως κάνουμε θυσίες με ζώα. Εχουμε βρεθεί σε τέτοιες συζητήσεις. Συνήθως δεν λέγαμε τίποτα αλλά με τα χρόνια αρχίσαμε να απαντάμε και να τους εξηγούμε».

Ο Κωνσταντίνος Κοντούλης είναι μασόνος εδώ και 51 χρόνια.

Οι μασόνοι στην Ελλάδα απέκτησαν με τα χρόνια εκτός από ένα μεγάλο ακίνητο στην Αχαρνών και άλλη, σημαντική περιουσία. Αποκλειστικοί χρηματοδότες ήταν τα ίδια τα μέλη. Ξεκινούσαν πληρώνοντας τα «μύητρα» (σήμερα από 200 μέχρι 600 ευρώ ανάλογα με τον βαθμό), ετήσια συνδρομή (γύρω στα 200 ευρώ), έκτακτη εισφορά για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό ή για να αγοράσουν κάποιο ενθύμιο ή αξεσουάρ – από λευκώματα, γραβάτες ή γάντια μέχρι περιζώματα και σπαθιά. Και βέβαια υπήρχε το ελεονομείο – κάτι σαν παγκάρι που έβγαινε έπειτα από κάθε τελετή. Αρχικά ένα κουτί, αργότερα, όταν ήρθε το ευρώ, ένας σάκος, για να μην ακούγεται άσχημα ο ήχος των κερμάτων που αναπόφευκτα αντικατέστησε τα χαρτονομίσματα. «Γενικά η μασονία είναι ένα ακριβό σπορ. Το να μπεις, να διατηρηθείς, να ανέλθεις και να εξελιχθείς» σημειώνουν. Τα έσοδα –σύμφωνα με δημοσιευμένους ισολογισμούς– κάποιες χρονιές ξεπερνούσαν το ένα εκατ. ευρώ.
Για πολλά χρόνια η κάθε Στοά διαχειριζόταν τα χρήματά της και έδινε το 10% των εσόδων στη Μεγάλη Στοά. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 όμως αποφασίστηκε να συγκεντρώνονται όλα τα χρήματα στο Μεγάλο Θησαυροφυλάκιο της Μεγάλης Στοάς. «Δεν είναι σωστό η Μεγάλη Στοά να κάνει  μικρές δωρεές της τάξεως των 1.000 ευρώ. Πρέπει να είναι μεγαλύτερα τα ποσά, για να συγκινούν την κοινωνία» είχαν πει σε μια εκδήλωση και όλοι είχαν συμφωνήσει. Μέχρι το 2009 όμως, η Μεγάλη Στοά δεν είχε τραπεζικό λογαριασμό ούτε καν ΑΦΜ. Oλα τα χρήματα, στα χαρτιά τουλάχιστον, κατευθύνονταν σε ένα ίδρυμα (το τεκτονικό ίδρυμα που είχε όμως την ίδια διοίκηση με τη Μεγάλη Στοά). Με τα χρήματα αυτά, θεωρούσαν όλοι, πως πληρώνονταν πάγια και λειτουργικά έξοδα ή πως πήγαιναν σε φιλανθρωπίες. Ο κ. Κοντούλης που είχε μια συνήθεια να αρχειοθετεί οποιοδήποτε έντυπο ή έγγραφο περνούσε από τα χέρια του, διάβαζε τους δημοσιευμένους ισολογισμούς και είχε από καιρό νιώσει πως κάτι δεν πήγαινε καλά με τα νούμερα. Η επιβεβαίωση, όμως, ήρθε αργότερα, από τους ιππότες. 
Φιλανθρωπίες χωρίς... ευεργετημένους
Το αμερικανικό σύστημα του ιπποτισμού ήρθε στην Ελλάδα το 2005 λίγο αφότου η αγγλική Μεγάλη Στοά ήρε την αναγνώριση της ελληνικής Μεγάλης Στοάς. Ο λόγος ήταν η συμμετοχή μασόνων σε ένα συλλαλητήριο στη Βόρεια Ελλάδα για το Μακεδονικό (ως μασόνος δεν επιτρέπεται να εκδηλώνεσαι πολιτικά). Ο τότε επικεφαλής –με τον τίτλο του Μεγάλου Διδασκάλου– προσπαθώντας να δημιουργήσει νέες συμμαχίες κατέφυγε στην Αμερική όπου κατάφερε να εξασφαλίσει από εκεί αναγνώριση φέρνοντας στην Ελλάδα τρία νέα συστήματα. Ενα από αυτά ήταν το ιπποτικό.

Tο «Δελτίον Αναγνωρίσεως Μαθητού» του κ. Πετρόπουλου.

Αμερικανοί μασόνοι ταξίδεψαν στην Ελλάδα για να διδάξουν το τελετουργικό. Ουσιαστικά μια παράσταση έργου εποχής. Οι ιππότες ήταν υποτίθεται από την Ιερουσαλήμ, φορούσαν μπέρτα, κρατούσαν σπαθιά τα οποία χρησιμοποιούσαν στον «πόλεμο», έδιναν όρκους. Το σύστημα στην Ελλάδα εθεωρείτο ανεξάρτητο αλλά στα χαρτιά ήταν «υπό την αιγίδα της Μεγάλης Στοάς». Κανείς δεν γνώριζε τι ακριβώς σήμαινε αυτό, αλλά ούτε είχε χρειαστεί να μάθουν. Ο ιπποτισμός για καιρό υπολειτουργούσε με ελάχιστες ιπποτικές συνάξεις κάθε χρόνο. Μέχρι που το 2013 ορίστηκε επικεφαλής κάποιος που θέλησε να βάλει μια τάξη.
Κάποια στιγμή ζήτησε από τον ταμία του χρήματα για ορισμένες αγορές. «Μα δεν έχουμε δικό μας ταμείο, πρέπει να πάτε στη Μεγάλη Στοά» του είπε. Παραξενεύθηκε αλλά το έκανε, ζητώντας παράλληλα να δει τα βιβλιάρια καταθέσεων και τα βιβλία εσόδων-εξόδων του ιπποτικού. Ηξερε πως λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχε ολοκληρωθεί η μύηση 62 ιπποτών και μόνο από εκεί, τα  έσοδα ήταν 24.800 ευρώ. Εκείνοι του έδωσαν κάποια χρήματα αλλά φανερά ενοχλημένοι και μια συμβουλή: «Μην τα ανακατεύεις. Τα χρήματα είναι της Μεγάλης Στοάς», θυμάται πως του είπαν. Θορυβημένοι οι ιππότες διόρισαν μια επιτροπή η οποία έκανε έναν διαχειριστικό έλεγχο. Κατέληξαν πως τα χρήματα, κακώς δεν βρίσκονταν στο ταμείο τους. Οταν ζήτησαν από τη Μεγάλη Στοά να τους επιστραφούν, με συνοπτικές διαδικασίες τους διέγραψαν. 
Αυτή ήταν η αρχή μιας περιπέτειας με πολλά εμπόδια. Το πρώτο και βασικό, πως δεν έβρισκαν δικηγόρο να τους εκπροσωπήσει. «Κάποιοι αρνιούνταν να μας δουν, άλλοι προσπαθούσαν να μας αποτρέψουν. “Πού μπλέκετε;” μας έλεγαν, “είναι καιρός να χαρείτε τα εγγόνια σας, όχι να κάνετε πόλεμο με τα αδέλφια σας”». Αυτό τους πείσμωσε ακόμη περισσότερο και όταν βρέθηκαν στο δικηγορικό γραφείο του Γιώργου Τσαπρούνη που τελικά ανέλαβε την υπόθεση ανακουφίστηκαν και αποφάσισαν να την πάνε μέχρι τέλους.
«Μεγάλη αναντιστοιχία»
Συγκέντρωσαν εκατοντάδες έγγραφα και για μήνες μελέτησαν ισολογισμούς. «Κατ’ αρχάς υπάρχει μεγάλη αναντιστοιχία μεταξύ των εισφορών που πλήρωναν τα μέλη και του ποσού που τελικά εμφανιζόταν στους ισολογισμούς να υπάρχει ως διαθέσιμο στο ταμείο του ιδρύματος», εξηγεί ο κ. Τσαπρούνης. Στη συνέχεια διαπίστωσε μία σειρά προβληματικών και παράνομων πρακτικών, αλλά το εύρημα που πόνεσε περισσότερο τους δύο πελάτες του είναι πως σε κάποιες περιπτώσεις τα χρήματα που υποτίθεται ότι πήγαιναν σε φιλανθρωπίες ουδέποτε είχαν φτάσει στους καταγεγραμμένους αποδέκτες. Στο υπόμνημα που έχουν καταθέσει στους ανακριτές, ο κ. Τσαπρούνης έχει υπολογίσει πως η μαύρη τρύπα ξεπερνά τα 10 εκατ. ευρώ. 
Η ομολογία του λογιστή και η «στημένη υπόθεση»

Το αμερικανικό σύστημα του ιπποτισμού ήρθε στην Ελλάδα το 2005, λίγο αφότου η αγγλική Μεγάλη Στοά ήρε την αναγνώριση της ελληνικής Μεγάλης Στοάς. Φωτογραφία από σύναξη ιπποτών στη Ρόδο.

Για ένα πολύ μεγάλο διάστημα, οι κ. Πετρόπουλος και Κοντούλης είχαν αγωνία πως η προσπάθειά τους μπορεί και να έπεφτε στο κενό. Η Δικαιοσύνη κινείτο με αργούς ρυθμούς, ο Δήμος Αθηναίων –η εποπτεύουσα αρχή– δεν ξεκινούσε τη διαδικασία διορισμού επιτρόπου για έλεγχο (το έκανε το 2018), το ίδιο και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων  (ξεκίνησε φορολογικό έλεγχο μόλις πριν από έναν μήνα). To 2016, όμως, ενημερώθηκαν πως η Μεγάλη Στοά είχε παραδεχθεί πως πράγματι υπήρχε μαύρη τρύπα – είχαν κάνει οι ίδιοι οικονομικό έλεγχο και μάλιστα είχαν ήδη βρει και έναν από τους υπευθύνους, τον λογιστή, ο οποίος είχε ομολογήσει την υπεξαίρεση.
Τέλη του 2017, πάντως, η ιστορία θα έπαιρνε μια νέα πιο σκοτεινή τροπή. Ο λογιστής κατήγγειλε πως η ομολογία ήταν στημένη. «Ηταν μια απατηλή ιστορία που θα έδινε την εντύπωση πως τα ελλείμματα οφείλονταν σε υπεξαιρέσεις που δήθεν είχα κάνει εγώ», γράφει στη μήνυσή του. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του ιδίου, μια Κυριακή τον κάλεσαν να επιστρέψει επειγόντως από τις διακοπές του. Του είπαν πως έχουν χαθεί 350.000 ευρώ και πως ο μόνος τρόπος για να μην πάει κανείς φυλακή θα ήταν να παραδεχθεί πως τα έχει πάρει ο ίδιος. «Επαθα σοκ, αλλά μου είπαν να μην ανησυχώ γιατί θα καλύψουν την υπόθεση και δεν θα πάθω τίποτα (...) Οταν αρνήθηκα με απείλησαν λέγοντάς μου ότι θα με συντρίψουν. Πως έχουν ανθρώπους παντού. Στη Δικαιοσύνη, στο ΣΔΟΕ, στην αστυνομία, στη νύχτα ακόμα και στη ρωσική μαφία», ισχυρίζεται πως του είπαν.
Υπό αυτές τις απειλές, λέει πως υπέγραψε την ομολογία του – έμαθε αργότερα πως προσπαθούσαν να αποσπάσουν ανάλογες ομολογίες και από άλλα άτομα. Απολύθηκε αλλά του υπόσχονταν πως θα του έβρισκαν άλλη δουλειά, δικηγόρο και πως θα άφηναν χωρίς υποστήριξη τη μήνυση όταν και εάν δικαζόταν. Τίποτα, όμως, από αυτά δεν έγινε. Ο δικηγόρος ουδέποτε παρουσιάστηκε στο δικαστήριο, η περιουσία του δεσμεύθηκε. Εχοντας ο ίδιος μεγαλώσει μέσα στη Στοά, υιός του ταμία τους για χρόνια και αργότερα και ο ίδιος μασόνος, συνειδητοποίησε πως είχε έρθει η ώρα να στραφεί εναντίον της ομάδας που για χρόνια του ασκούσε έλεγχο και εξουσία. Σήμερα, στη μήνυσή του, ζητεί την προστασία του κράτους και των Αρχών για τη ζωή τη δική του και της οικογένειάς του.