Απάντηση του Σταύρου Ασλανίδη σε ερώτηση για τα ονόματα του Θεού.

Κύριε Κυπριανέ,

ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δίνεται να αναφερθώ ξανά στην Τριαδική Μονάδα του Θεού. Όλα τα άρθρα που έγραψα στο παρόν ιστολόγιο σε συνέχειες, έχουν ένα συγκεκριμένο σκοπό. Τα έγραψα για να φανεί η Δογματικά αστήρικτη τριτοπρόσωπη εικόνα του Θεού. Η μελέτη μου απαντάει όχι μόνο σε όσους λένε για τρεις εικόνες των Προσώπων του Θεού, αλλά και σε όσους μιλάνε για τρις συμβολικές εικόνες και για τρία διακριτικά ονόματα του Θεού. Αυτό που λέω λοιπόν είναι ότι δεν μπορούμε να κάνουμε με άλλους τρόπους διάκριση των Προσώπων του Θεού, πλην των Υποστατικών Ιδιωμάτων Του. Αυτή πάλι την τελευταία την διάκριση, δεν την βιώσαμε, αλλά λεκτικά την μάθαμε από τον Κύριο και βέβαια μας την εξήγησαν καλύτερα οι άγιοι πατέρες μας. Μόνο ακουστικά μάθαμε κάποιες πολύ βασικές και στοιχειώδεις Αλήθειες σχετικά με την φύση του Θεού.

Στον αντιρρητικό λόγο λοιπόν που εξέφρασα, μιλάω για τον Απρόσιτο Θεό μας διδάχτηκε η Τριαδική Μονάδα και ότι ο Θεός δεν έχει τριάδα συμβόλων, αλλά και ούτε τρία χωριστά ονόματα. Αντίθετα με αυτά ο Θεός έχει Ένα Μεσίτη στον κόσμο. Κάθε Πράξη, Τιμή, Δόξα και Προσκύνηση του Τριαδικού Θεού, γίνεται μέσα από ένα Πρόσωπο, με μία προσφώνηση και σε ένα σύμβολο:

 

«Εἷς Ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός. Ἀμήν» (ευχή).

 

Έχουμε λοιπόν το Ομότιμο, το Ομόδοξο και την Μία Προσκύνηση. Ο μόνος Μεσίτης, η Οδός, η Θύρα είναι ο Χριστός. “Από” Αυτόν, “Δια” Αυτού, και “Προς” Αυτόν είναι τα πάντα. Αυτός είναι μπροστά μας, ακόμα και όταν προσευχόμαστε στο όνομα του Πατέρα ή στο όνομα του Αγίου Πνεύματος. Δεν παρακάμπτεται ποτέ η Μεσιτεία του Χριστού ούτε υπάρχουν άλλα μονοπάτια που τον παρακάμπτουν. Δεν υπάρχει γιορτή του Αγίου πνεύματος, αλλά αυτή είναι και λέγεται μέσα από τον Χριστό, όπως στην Πεντηκοστή. Το απολυτίκιο της εορτής αναφέρεται με σαφήνεια στο Πρόσωπο του Χριστού:

 

Εὐλογητὸς εἶ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ πανσόφους τοὺς ἁλιεῖς ἀναδείξας, καταπέμψας αὐτοῖς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ δι' αὐτῶν τὴν οἰκουμένην σαγηνεύσας, φιλάνθρωπε, δόξα σοι. (Ἀπολυτίκιον Πεντηκοστής).

 

Κανείς δεν μπορεί να επικαλεσθεί τον Πατέρα παρακάμπτοντας το Χριστό. Όταν είπε ο Χριστός «καὶ οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὢν ἐν τῷ οὐρανῷ». (Ιω. 3,13), εννοούσε και ότι κανείς δεν ανέβηκε πνευματικά, με την επίκληση του ονόματος του Θεού. Ούτε βέβαια κατέβασε τον Απρόσιτο Θεό στη γη για να τον επικαλεστεί. Αν λοιπόν κανείς δεν τον επικαλείται, ούτε στον ουρανό, ούτε στη γη, τότε απλά λέμε ότι δεν έχουν ονόματα οι Υποστάσεις του Θεού μακριά από τον Χριστό. Εμείς με Μεσίτη τον Χριστό επικαλούμαστε και λέμε το όνομα του Θεού. Ήμασταν τυφλοί και το φως μας το έφερε και είναι ο Χριστός. Χωρίς Αυτόν όχι μόνο σκοτάδι, αλλά Χάος και Κατάρα. Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει και να επικαλεσθεί τον Πατέρα παρά μόνο μέσα από τον Χριστό. Κανείς δεν προσεγγίζει τον Θεό αν δεν αποδεχτεί την Πληρότητα του Θεού στο Πρόσωπο του Χριστού. Στο πρόσωπο του καλούμε όλο τον Θεό και στο Πρόσωπο του Προσκυνούμε όλο τον Θεό.

Όλα αυτά πάλι, δεν λέγονται σύμφωνα με τις πλάνες του Σαβέλλιου. Σαφώς και υπάρχουν τρία ασύγγυτα και χωρισμένα Πρόσωπα. Αυτά τα προσεγγίζουμε μόνο μέσα από τους χωριστούς τρόπους ύπαρξης που διδαχτήκαμε για τα Τρία Πρόσωπα του Θεού. Μόνο κατά τα Υποστατικά Ιδιώματα χωρίζουμε το Πατέρα από τον Υιό και επιπλέον το Άγιο Πνεύμα. Ωστόσο όταν τους εικονίζουμε και όταν επικαλούμαστε με το όνομα τους, είναι αυθαίρετο σχίσιμο της Τριάδας σε τρία κομμάτια. Η Μία προσέγγιση του Θεού μπορεί και γίνεται αφήνοντας Ασύγχυτη την Αγία Τριάδα μέσα από τρις μοναδικές προθέσεις. “Από” τον Πατέρα,  “Διά” του Υιού και “Εν” Αγίω Πνεύματι. Άρα και τα ονόματα δεν σχίζουν την Τριάδα, ούτε είναι τυχαία. Ομιλούν για το Υποστατικό Ιδίωμα της Γέννησης (πατέρας-υιός) και για το Υποστατικό Ιδίωμα της Εκπόρευσης (νους-λόγος -πνεύμα). Εντούτοις ακόμα και αυτό γίνεται Χριστοκεντρικά. Έχουμε στα ονόματα του Θεού, Πατέρας – Υιός, έχουμε Λόγος -Πνεύμα χωρίς να έχουμε όνομα για τον νου και επιπλέον απουσιάζουν ονόματα που να αναφέρονται στο Πρόσωπο που Εκπορεύει και στο Πρόσωπο που Εκπορεύεται. Τα ονόματα λοιπόν που χρησιμοποιούνται έχουν πηγή τους και αναφέρονται στον Χριστό.

Όμως να μην παρεξηγηθώ και σε κάτι ακόμα. Όχι μόνο δεν αρνήθηκα, αλλά και χρησιμοποίησα τα ονόματα Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα, πάρα πολλές φορές και μάρτυρας μου είναι όλα τα κείμενα που έγραψα. Ωστόσο η άρνηση μου είναι ότι τα Ονόματα Αυτά, δεν είναι ατομικά, δεν είναι ονόματα των ατομικών Υποστάσεων.

Συμφωνά πάλι με το Βικιλεξικό όνομα είναι η λέξη με την οποία αποκαλείται ένας άνθρωπος, ή ζώο ή ένας τόπος. Ωστόσο ποιος μπορεί να πει ότι υπάρχει και όνομα που επικαλείται την Υπόσταση του Θεού;;; Ποιος θα τολμήσει να πει τα ονόματα με τρόπο που σχίζουν τον Θεό στα τρία;;; Ποιος ασεβής θα λάβει τα ονόματα του Θεού σαν ατομικό ιδίωμα των Προσώπων του Θεού;;; Μόνο οι άνθρωποι έχουμε ατομικό ιδίωμα το όνομα μας. Πάνω σε αυτό έγραψα ότι δεν έχει ονόματα ο Θεός. Αυτό θα προσπαθήσω να το τεκμηριώσω στη παρούσα μελέτη, πολυτρόπως και πολύμορφα.

Σε αυτό ακριβώς μνημόνευσα και τον Αριστοτέλη. Βέβαια δεν μου φταίει σε κάτι το καύχημα των φιλοσόφων, απλά μου φταίει ότι η παιδεία του (και σε αυτό δεν ευθύνεται ο φιλόσοφος), μπήκε στην Θεολογία. Έτσι λοιπόν λέω ξανά ότι κάθε τι που εξατομικεύει ή χωρίζει τα Πρόσωπα, κάθε τι που τα λαμβάνει ως αριθμητική τριάδα, είναι Αριστοτελικό και αίρεση. Πάνω σε αυτό λοιπόν, ο θεός δεν σχίζεται με τρία ονόματα. Το να λαμβάνονται οι ονομασίες Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα ως ατομικά ονόματα των Υποστάσεων του Θεού είναι της Αριστοτελικής παιδείας. Ωστόσο δεν μπορεί να συγχέεται με αυτό, η λεκτική διάκριση των Προσώπων του Θεού, σύμφωνα με τον τρόπο ύπαρξης Τους. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε τον Αριστοτελικό τρόπο ονομασίας ενώ στην δεύτερη έχουμε της Ορθοδοξίας. Μόνο κατά την τελευταία διάκριση έχουμε τα ονόματα “Πατέρας”, “Υιός” και “Άγιο Πνεύμα” στα Πρόσωπα του Θεού.

Συμπερασματικά, όλα αυτά που έγραψα αναφέρονται στην Τριαδική Μονάδα του Θεού. Ποιο συγκεκριμένα ασχολήθηκα με την τριτοπρόσωπη εικόνα του Θεού. Η εικόνα της Τριάδας του Θεού, όσο και το όνομα τους, είναι Τριάδα και ταυτόχρονα Μονάδα. Μίλησα για λεκτική παρουσίαση της Τριάδας και ταυτόχρονα Αυτή που προσεγγίζεται είναι η Μονάδα. Ωστόσο δεν αρνήθηκα την γενική ύπαρξη των ονομάτων, και την λεκτική χρήση τους. Αμφισβητώ όμως ότι τα ονόματα του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος αντιστοιχούν ή αντιπροσωπεύουν τρία χωριστά Πρόσωπα του Θεού. Δηλαδή το όνομα πατέρας ή ο Υιός ή το Άγιο Πνεύμα δεν ιδιοποιούνται και δεν ιδιωτικοποιούν το πρόσωπο στο οποίο αναφέρονται.

Έτσι λοιπόν, μαζί με την προσπάθεια να αναιρέσω το τριάριθμο του Θεού, επεκτάθηκα και στην αναίρεση των τριών ονομάτων Του. Εξέφρασα αντιρρητικό λόγο σε όσους δέχονται τριάριθμο Θεό μέσα από την τριτοπρόσωπη εικόνα, αλλά και από την τριάδα των ονομάτων. Πάνω σε αυτήν την εξατομίκευση των Προσώπων του Θεού, έφερα αντιρρήσεις και είπα ότι τα ονόματα που υπάρχουν δεν είναι ατομικά, αφού και τα Πρόσωπα του Θεού δεν χωρίζονται ατομικά. Τα τρία Πρόσωπα του Θεού δεν αριθμούνται, δεν εικονίζονται, δεν συμβολίζονται, δεν ονομάζονται ως χωρισμένη Τριάδα.

 

 

Αλλά επειδή η Αλήθεια χρειάζεται και διάλογο, θα μιλήσουμε και μέσα από το κείμενο που αναφερθήκατε.

 

Κύριε Κυπριανέ, αναφερθήκατε στα λόγια του Χριστού που λένε:

 

«Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις οὓς δέδωκάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου. σοὶ ἦσαν καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας, καὶ τὸν λόγον σου τετηρήκασι». (Ιω. 17,6).

 

Ωστόσο αντιλέγω και προτείνω να δούμε αυτήν την φράση μαζί με μια άλλη. Ζητάω να ερμηνεύσουμε δύο λόγους του Χριστού και όχι την μία που προτείνεται. Η πρώτη εμφανίζει δύο Πρόσωπα και δύο ονόματα και αυτό θέλουν οι πολέμιοι της Ορθοδοξίας. Η δεύτερη αναφέρεται στην Μονάδα και στο Αδιαίρετο τους. Αν κάποιος αποκόψει το ένα από τα δύο, αυτός διαστρεβλώνει την Αλήθεια. Η πρώτη λοιπόν είναι αυτή που αναφέρατε. Η δεύτερη Αλήθεια αναφέρεται στο Αδιαίρετο των Προσώπων Του:

 

«ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν». Ιω. 10,30.

 

«καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί» (Ιω. 17, 21).

 

Αν δούμε μόνη τη φράση του Κυρίου που αναφέρατε θα δημιουργηθεί η εντύπωση για δύο Χωριστά πρόσωπα και δύο διαφορετικά ονόματα. Αν πάλι δούμε μόνα τους αυτά που αντιπαρέβαλα, θα σχηματιστεί η Σαβελλιακή αίρεση που κηρύσσει ένα Πρόσωπο με τρεις μορφές. Εντούτοις ο συνδυασμός των δύο, μας φανερώνει την Αλήθεια. Αν τα λάβουμε αυτά μαζί, τότε η ερμηνεία τους είναι ότι ο Χριστός φανέρωσε στους ανθρώπους το Αχώριστο Πρόσωπο των δύο και το Αδιαίρετο Όνομα των δύο. Με άλλα λόγια δεν λέμε δύο Πρόσωπα, δύο Ονόματα, ούτε ένα Πρόσωπο και ένα Όνομα. Είναι Αδιαίρετος Θεός και ταυτόχρονα είναι Διττός Θεός. Επιπλέον έχουμε το Χριστό που είναι Πλήρης Θεός και τον Θεό του ουρανού.

Αυτός που τα ήξερε και μας τα δίδαξε είναι ο Χριστός. Αυτός μας έφερε όλη την Θεολογία και μάλιστα μας μίλησε για την Αγία Τριάδα. Αυτό το έκανε σκιωδώς και καλυμμένα, λόγω της ανωριμότητας των ανθρώπων να δεχτούν όλη την Αλήθεια. Ωστόσο οι μαθητές και οι άγιοι μας μίλησαν ποιο ξεκάθαρα για τον Τριαδικό Θεό και την Τριαδική Μονάδα και μας φανέρωσαν το όνομα της Τριάδας και της Μονάδας. Η Φύση του Θεού ήταν και είναι σε εμάς παντελώς Απρόσιτη. Ο Χριστός μας Θεολόγησε λεκτικά τι υπάρχει στη φύση του Θεού, δηλαδή για τα τρία Πρόσωπα με τα Υποστατικά τους Ιδιώματα. Άρα μόνο μέσα από την Θεολογία Του επικαλούμαστε τα Πρόσωπα του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αυτά παραμένουν λεκτικά και δεν έγιναν βιώματα και εμπειρίες. Ωστόσο μέσα στον κτιστό κόσμο, ο Κύριος μας μίλησε και μας φανέρωσε ότι υπάρχει Τριάδα διαφορετικών Υποστάσεων, και αυτό παρέμεινα μόνο λεκτικά προσιτό. Εντούτοις η προσέγγιση του Θεού, κατά την αίσθηση, γίνεται στην Μονάδα Του. Εδώ στον κόσμο, ένα είναι το πρόσωπο που συναντάμε και ένα το όνομα του που επικαλούμαστε. Δεν μιλάνε τα Πρόσωπα του Θεού μεταξύ τους, ούτε με εμάς, ούτε διαχωρίζονται τα πρόσωπα Του, αλλά και ούτε σχίζονται μέσα από τα ονόματα Του. Επιπλέον παραμένει ο Πατέρας, παντελώς Απρόσιτος στον κόσμο μας, και δεν απουσιάζει ποτέ το Άγιο Πνεύμα…

Αντίθετα η Τριάδα των ονομάτων μας δόθηκε, αυτά υπάρχουν και αναφέρονται στην Απρόσιτη ύπαρξη τους. Ο Θεός είναι και παραμένει εκτός του κόσμου. Ο Κύριος λοιπόν μας μίλησε όχι μόνο για το όνομα του, αλλά για τον ένα Τριαδικό Θεό ή την Τριαδική Μονάδα του Θεού. Μας έδωσε και ονόματα που τα διακρίνει. Ωστόσο δεν μας έδωσε την εξουσία να ξεφύγουμε ή να υπερπηδήσουμε το Απρόσιτο της Θεϊκής Φύσεως. Δεν μπορούμε να επικαλεσθούμε τα ονόματα μόνοι μας, χωρίς την Μεσιτεία Του, έξω από την Σάρκωση, τον Σταυρό, την Ανάσταση, και την Ανάληψη Του. Μόνο μέσα από Αυτόν και με αυτόν τον τρόπο έρχεται η Πεντηκοστή ...

Δεν μας φανέρωσε ο Κύριος ένα ξεχωριστό από Αυτόν όνομα. Αν πούμε μόνο ότι φανέρωσε το όνομα της ατομικής Υπόστασης του Πατέρα, τότε μιλάμε για χωρισμένα Πρόσωπα, άρα για Αριστοτελική παιδεία με χωρισμένα Πρόσωπα. Όταν λέει εγώ και ο πατέρας είμαστε ένα, σημαίνει ότι εγώ είμαι ο Πατέρας και ο πατέρας είναι ο ίδιος με το εγώ μου. Ωστόσο μας λέει για τον Πάτερα για να μας διδάξει και το ασύγχυτο των Προσώπων Τους. Αναφέρεται στο Ομοούσιο Τους. Πολλές φορές είπα ότι μόνο στην Ορθοδοξία δεν σχίζουμε τον Θεό σε τριάδα, αλλά και ούτε τον ομογενοποιούμε σε Μονάδα. Η Εκκλησία μακριά από την λογική και από τον Αριστοτέλη, μιλάει για Τριαδική Μονάδα.

 

«λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς·᾿ ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή· οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν πατέρα εἰ μὴ δι᾿ ἐμοῦ». (Ιω. 14,6).

 

Δεῦτε λαοί, τὴν τρισυπόστατον θεότητα προσκυνήσωμεν, Υἱὸν ἐν τῷ Πατρί, σὺν ἁγίῳ Πνεύματι, Πατὴρ γὰρ ἀχρόνως ἐγέννησεν Υἱόν, συναΐδιον καὶ σύνθρονον, καὶ Πνεῦμα ἅγιον ἦν ἐν τῷ Πατρί, σὺν Υἱῷ δοξαζόμενον΄ μία δύναμις, μία οὐσία, μία Θεότης, ἣν προσκυνοῦντες πάντες λέγομεν΄ Ἅγιος ὁ Θεός, ὁ τὰ πάντα δημιουργήσας δι’ Υἱοῦ, συνεργίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἅγιος ἰσχυρός, δι’ οὗ τὸν Πατέρα ἐγνώκαμεν, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐπεδήμησεν ἐν κόσμῳ. Ἅγιος ἀθάνατος, τὸ παράκλητον Πνεῦμα, τὸ ἐκ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, καὶ ἐν Υἱῷ ἀναπαυόμενον. Τριὰς ἁγία, δόξα σοι. (εσπερινός Πεντηκοστής).

              

Έτσι το κείμενο που παραθέσατε, δεν αναφέρεται σε ξεχωριστό όνομα του Πατέρα. Αναφέρεται στο όνομα με την ακολουθία των γραμμάτων «Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις », αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μιλάει για το Αριστοτελικό όνομα, που διακρίνει το ατομικό Πρόσωπο Του από την Αγία Τριάδα. Αυτό που φανέρωσε ήταν η Θεολογία του ονόματος και όχι κάποιο νέο Υποστατικό του Ιδίωμα ή ατομικό χαρακτηριστικό. Δεν διακρίνει το Θεό και την Θεότητα, ως προς τον Θεό και την Θεότητα Του γιατί είναι Αδιαίρετος και Αδιαίρετη. Αυτό που Θεολόγησε είναι η Τριάδα, ως προς την σχέση της ύπαρξης Του. Ο Πατέρας είναι η Αρχή της Γέννησης και της Εκπόρευσης. Αυτό το γνωρίζει ο Χριστός και Αυτός είναι η μόνη Πηγή που μας το δίδαξε.

Επιπλέον θα ήθελα να προσθέσω και κάτι ακόμα στη φράση του Χριστού που αναφέρατε (πρβλ. Ιω. 17,6). Να ανεβούμε ”υψηλότερα” και να την δούμε πιο Θεολογικά. Η Παλαιά διαθήκη μας μίλησε πολλές φορές για ονόματα του Θεού όπως Γιαχβέ, Πατέρας, Ων, Σαβαώθ κ.ά. Ο Χριστός δεν ήρθε στη γη για να επαναλάβει ή να δώσει ή να προσθέσει νέα ονόματα. Ήρθε για να φανερώσει με το Πρόσωπο Του και ενυπόστατα την Δόξα Του Πατέρα:

        

«καὶ ἐγὼ τὴν δόξαν ἣν δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν», (Ιω. 17, 22).

 

Συμπερασματικά ο Χριστός εδώ μας μίλησε για τον Πατέρα, αλλού για το Άγιο Πνεύμα και αλλού για το Αδιαίρετο της Αγίας Τριάδας. Αυτός μόνο μας Θεολόγησε για τα Πρόσωπα Αυτά, ως η μόνη πηγή Θεολογίας. Κατόπιν αυτών, η Εκκλησία δια των αποστόλων και των αγίων, μας τα εξηγήσανε. Εμείς λεκτικά επαναλαμβάνουμε και ομολογούμε για την Τριάδα του Θεού. Επαναλαμβάνουμε και ομολογούμε τα ονόματα του Θεού. Ωστόσο όταν εικονίζουμε και επικαλούμαστε την Τριάδα έχουμε μπροστά μας την Μονάδα Του. Αυτά είναι απίστευτα για όσους προσκολλούνται στην Αριστοτελική Παιδεία. Συμπερασματικά, στα λόγια της Θείας Λειτουργίας, για την ενωμένη Τριαδική Μονάδα λέμε:

 

«Προσκυνῶ Πατέρα, Υἱόν, καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον καὶ ἀχώριστον», (Θεία Λειτουργία).

 

 

Σε αυτά θα επαναλάβω κάποια ενδεικτικά κείμενα από αυτά που έχω ήδη γράψει.

 

Α) Μέχρι τώρα αναφέρθηκα με παραδείγματα και πολλά κείμενα που αποκαλούν τα ονόματα του πατέρα και του Αγίου Πνεύματος. Σε αυτά φαίνεται ότι με τα ονόματα “Πατήρ” και “Πνεύματος τοῦ Ἁγίου”, δεν αναφέρονται στα ατομικά πρόσωπα του Θεού, αλλά στον Αδιαίρετο Τριαδικό Θεό. Πάνω  σε αυτό έγραψα πολλά και ενδεικτικά ξαναγράφω δύο κείμενα που δείχνουν ότι τα ονόματα πατέρας και Άγιο Πνεύμα δεν μπορεί να περιορίζονται σε πρόσωπα, αλλά αναφέρονται σε όλο τον Θεό. 

 

«οὐχ ὑμῶν ἐστι γνῶναι χρόνους ἢ καιροὺς οὓς ὁ πατὴρ ἔθετο ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ». (Πραξ. 1,6-7).

 

«καὶ ὃς ἐὰν εἴπῃ λόγον κατὰ τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ἀφεθήσεται αὐτῷ· ὃς δ᾿ ἂν εἴπῃ κατὰ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου, οὐκ ἀφεθήσεται αὐτῷ οὔτε ἐν τῷ νῦν αἰῶνι οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι». (Ματθ. 12,32).

 

Β) Αν είχε θέση ονόματος η λέξη “Πατέρας” στο κείμενο που ακολουθεί, τότε τα παρακάτω λόγια του Χριστού θα σήμαιναν ότι η Υπόσταση του Πατέρα είναι κυρίαρχη έναντι του Υιού. :

 

«ἠκούσατε ὅτι ἐγὼ εἶπον ὑμῖν, ὑπάγω καὶ ἔρχομαι πρὸς ὑμᾶς· εἰ ἠγαπᾶτέ με, ἐχάρητε ἂν ὅτι εἶπον, πορεύομαι πρὸς τὸν πατέρα· ὅτι ὁ πατήρ μου μείζων μού ἐστι·» (Ιω. 14,28),

 

Οι ορθόδοξες ερμηνείες σε αυτό το κείμενο είναι περισσότερες της Μίας. Κατά μία ερμηνεία, εδώ ο Κύριος αναφέρεται στο Υποστατικό ιδίωμα Του. Γεννάται από τον Πατέρα, που είναι η Αρχή της Γέννησης Του. Υπάρχου και άλλες ερμηνείες που λένε ότι αναφέρεται στην θεότητα Του ως Μείζον της ανθρωπότητας Του. Ωστόσο όλες οι Ορθόδοξες ερμηνείες αποκλείουν ότι με το όνομα “Πατήρ” αναφέρεται το Ατομικό Πρόσωπο του Θεού Πατέρα. Δυστυχώς όμως κάποιες αιρέσεις μαζί και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, δέχονται το κείμενο αυτό σαν να αναφέρεται στην ατομική Υπόσταση του Πατέρα. Βλέπετε λοιπόν που φθάνουν κάποιοι όταν λαμβάνουν την λέξη “Πατέρας” σαν όνομα της ατομικής (χωριστής) Υπόστασης του Θεού;;;

 

Γ) Επιπλέον ο άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός παραθέτει τα  λόγια του Μεγάλου Βασιλείου και μαζί λένε ότι στην Παλαιά Διαθήκη, συνήθως ο Τριαδικός Θεός ονομάζεται Πατέρας. Στην επίγεια παρουσία του Θεού, ο Τριαδικός Θεός συνήθως ονομάζεται Υιός. Τέλος στην εποχή της Χάριτος, ο Τριαδικός Θεός συνήθως ονομάζεται Άγιο Πνεύμα. Ωστόσο ένας και Αδιαίρετος είναι και φανερώθηκε ο Θεός.

 

«Ὅτι οὔτε ὀπτασία οὔτε χρησµῳδία κεχωρισµένως πατρὸς καὶ υἱοῦ καὶ ἁγίου πνεύματος. Ἡσαΐας ὁ προφήτης: »Εἶδον«, ἔφη, »κύριον σαβαὼθ καθήµενον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπηρμένου... (Ησ. 6, 1s).

Ὅσον μὲν οὖν κατὰ ταύτην τὴν θέσιν καὶ τὴν ἀκολουθίαν τοῦ προφητικοῦ γράμματος ὁ ἐπὶ πάντων ἐστὶν πατὴρ (σ.δ. Εδώ, ο Θεός του ουρανού, μνημονεύεται λεκτικά με το όνομα του Πατέρα), ὁ ὀφθεὶς καὶ χρησµοδοτήσας τῷ προφήτη.

Ὁ μέντοι τῆς βροντῆς (Μκ 3, 17) υἱὸς ἐξαίσια φθεγξάµενος καὶ βροντῆς εἰρηκώς φοβερώτερα, οὗ ἴδιον οὐχὶ τὸ »οὐκ ἦν« ἀλλὰ τὸ »ἦν ὁ λόγος« (Ιω. 1, 1), τὸν υἱὸν ἔφη τὸν ὀφθέντα καὶ χρησµοδοτήσαντα τῷ προφήτῃ. Λέγει γὰρ ἐν τῷ ἰδίῳ συγγράµµατι·» Διὰ τοῦτο οὐκ ἠδύναντο οἱ Ἰουδαῖοι πιστεύειν εἰς τὸν Ἰησοῦν, διότι εἶπεν Ἡσαΐας περὶ αὐτῶν· Τετύφλωνται αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοὶ καὶ πεπώρωται ἡ καρδία, ὅπως μὴ ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ συνῶσι τῇ καρδίᾳ καὶ ἐπιστρέψωσι, καὶ ἰάσωμαι αὐτούς. (Ησ. 6, 9s). Ταῦτα εἶπεν Ἡσαΐας, ὅτε εἶδε τὴν δόξαν αὐτοῦ«. (Ιω. 12, 39-41).

Ὁ δὲ Παῦλος τοῦ πνεύματος ἀπεφήνατο τὴν ὀπτασίαν καὶ τὴν χρησµῳδίαν εἶναι λέγων· »Καλῶς ἔφη τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον διὰ τοῦ προφήτου Ἡσαΐου πρὸς τοὺς πατέρας ὑμῶν· Ἀκοῇ ἀκούσετε καὶ οὐ μὴ συνῆτε, καὶ βλέποντες βλέψετε καὶ οὐ μὴ ἴδητε· ἐπαχύνθη γὰρ ἡ καρδία τοῦ λαοῦ τούτου.« (Πρξ. 28, 25-27).

Ὁ προφήτης τοῦ πατρὸς εἰσηγεῖται τὸ πρόσωπον τοῦ παρὰ Ἰουδαίοις πεπιστευµένου, ὁ εὐαγγελιστὴς τοῦ υἱοῦ, ὁ Παῦλος τοῦ πνεύματος, ἕνα κύριον σαβαὼθ τὸν ὀφθέντα κοινῶς ὀνομάζοντες, Διῄρηται αὐτοῖς ὁ περὶ τῆς ὑποστάσεως λόγος ἁδιαιρέτου µένοντος ἐν αὐτοῖς τοῦ περὶ ἑνὸς θεοῦ φρονήµατος.

Διήρηται γὰρ ἁδιαιρέτως ὁ περὶ τῆς ὑποστάσεως τρόπος καὶ λόγος. Διὸ »ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος« τριαδικῶς διὰ τὸ τρισσὸν τῶν ὑποστάσεων, »κύριος« δὲ ἅπαξ διὰ τὸ μοναδικὸν τῆς θεότητος».

(Ιω. Δαμασκηνού, έκδ. Kotter, τομ iv, σελ. 325).

 

«Ἀλλά σύνες ἐντεῡθεν πῶς ἕν τὰ τρία ἡ ἁγία λέγει Γραφή». (Συμεών Νέου Θεολόγου. Θεολογικός 3, σ. 162, στ. 112).

 

Δ) Μίλησα για το Ομότιμο, το Ομόδοξο την μία Προσκύνηση του Θεού. Αυτό συνδέεται με το Αδιαίρετο και την ενότητα των ονομάτων. Αντίθετα με αυτό, αν είναι τρία ξένα και αυτόνομα τα ονόματα ή τα Πρόσωπα του Θεού, τότε και στην μία ή την άλλη περίπτωση έχουμε ανορθόδοξα τρεις όμοιες Τιμές, τρεις Δόξες και τις τρεις Προσκυνήσεις, αντί της Μίας και Μοναδικής.

 

«ἵνα πάντες τιμῶσι τὸν υἱόν, καθὼς τιμῶσι τὸν πατέρα. ὁ μὴ τιμῶν τὸν υἱὸν οὐ τιμᾷ τὸν πατέρα τὸν πέμψαντα αὐτόν». (Ιω. 5,23).

 

«Τό Πνεῦμα τό ἅγιον, ἦν μέν ἀεί, ... δι᾿ οὗ Πατήρ γνωρίζεται, καί Υἱός δοξάζεται, καί παρά πάντων γινώσκεται, μία δύναμις, μία σύνταξις, μία προσκύνησις, τῆς ἁγίας Τριάδος”». (Πεντηκοστής, Εἰς τούς Αἴν.).

 

«Καί ὅτι , εἴ τι ὁ Πατήρ , τοῦτο καί ὁ Υἱός, καί εἴ τι ὁ Υἱός, τοῦτο καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, καί ὅτι ἕν ταῦτα πνεῦμα ὁμότιμον, ὁμοούσιον καί ὁμόθρονον». (Συμεών Νέου Θεολόγου, Θεολογικός Τρίτος (40)).

 

«ἅ καὶ μίαν φύσιν δοξάζομεν μῑας τρισυποστάτου θεότητος , ὁμοούσιον, ὁμοδύναμον, αὐτοδύναμον, παντοδύναμον , αὐτοθέλητον, συναΐδιον , συνάναρχον , ὑπερούσιον, ἀσύγχυτόν τε καὶ ἀδιαίρετον» (Συμεών Νέου Θεολόγου. Θεολογικός 3, σ. 158, στ. 74-77).

 

Ε) Σε προηγούμενη ανάρτηση μου έγραψα ότι η Γέννηση του Υιού από τον Πατέρα ποτέ δεν επιτελέστηκε ως πράξη. Αυτή γίνεται εκτός χρόνου, Αΐδια. Δεν έχει χρονική αρχή και δεν έχει τέλος. Ο Υιός και Θεός, δεν είναι αγέννητος ούτε γεννήθηκε, αλλά αεί Γεννάτε. Όχι Εχθές, σήμερα ή αύριο, αλλά αΐδια Γεννάτε. Ποιος λοιπόν μπορεί να πει ότι το κάθε Πρόσωπο έχει χωριστά δική Του εικόνα ή δικό Του όνομα;;;

 

ΣΤ) Ο Άγιος και Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, Ισίδωρος Γλαβάς (+1396), μας μιλάει για την αδιαίρετη προσέγγιση των Προσώπων από τα ονόματα.

 

«Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη … καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου… τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. (πρβλ. Ματθ. 25,31-41)… Διὰ τί δὲ «πορεύεσθε», εἶπεν, «ἀπ᾽ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι» (ματθ. 25,41), καὶ οὐκ ἀπὸ τοῦ πατρός, ὥσπερ ἐπὶ τῶν δικαίων «δεῦτε», εἶπεν, «οἱ εὐλογημµένοι τοῦ πατρός μου» (Ματθ 25,34); ἵνα τὸ ταυτὸν μετὰ τοῦ πατρὸς καὶ ἀχώριστον παραδηλώσῃ. Ὡς γὰρ ἐκεῖνοι εὐλογημένοι εἰσὶ τοῦ πατρός, οὕτω καὶ αὐτοῦ, καὶ ὡς οὗτοι κατηραμένοι ἀπ᾿ αὐτοῦ, οὕτω καὶ ἀπὸ τοῦ πατρός. Οὐδεμίαν οὖν ἔχει διαφορὰν ἐνταῦθα τὸ «ἀπ᾿ ἐμοῦ» καὶ «τοῦ πατρός», διὰ τὸ τῆς οὐσίας ἀπαράλλακτον καὶ τῆς θείας θελήσεώς·». (Ισιδώρου Γλαβά, εκδ. Πουρνάρα, Ομιλία Γ΄, σελ. 59).

 

«Ἀλλά τῶν μαθητῶν πυνθανομένων· «τίς ἥμαρτεν, οὗτος ἢ οἱ γονεῖς αὐτοῦ», «ἀπεκρίθη Ἰησοῦς· οὔτε οὗτος ἥμαρτεν οὔτε οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ἀλλ᾿ ἵνα φανερωθῇ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ ἐν αὐτῷ». (Ιω. 9,3) ... τὸ μὲν εἰπεῖν, «ἵνα φανερωθῇ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ» (Ιω.9,3), αἰνίττεται αὐτὸν εἶναι τὸν Θεόν, τὸν πάλαι πλάσαντα πηλῷ τὸν ἄνθρώπον καὶ νῦν διὰ τῆς ἐκ τοῦ πηλοῦ μερικῆς δημιουργίας τοῦ ὀφθαλμοῦ φανερούμενον· τὸ δὲ εἰπεῖν «ἐμὲ δεῖ ἐργάζεσθαι» καὶ τὰ ἑξῆς τὸ ταὐτὸν ἐνέφηνε τῆς δημιουργικῆς δυνάμεως αὐτοῦ τε καί τοῦ πατρός. Εἰ γάρ οὐκ ἄλλα ποιεῖν ἀνήκει τά τοῦ πέμψαντος ἔργα, ἀλλ᾿ ἥ μόνω τῷ πεμφθέντι, ταὐτὸν ἄρα ὁ πέμψας τῷ πεμφθέντι τήν τε φύσιν καί δύναμιν». (Ισιδώρου Γλαβά, εκδ. Πουρνάρα, Ομιλία ΙΕ΄, σελ. 224 και 226).

                                                                                                     

Ζ) Μόνο στην Ορθοδοξία έχουμε την Τριαδική Μονάδα. Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην Τριαδική Μονάδα και όχι να γίνεται αποκομμένα λόγος για την Μονάδα ή την Τριάδα του Θεού.

 

«ἀλλ’ ἕνα ταῦτα Θεὸν ἀδιαιρέτως ταῑς ὑποστάσεσι διαιρούμενον καὶ ἀσυγχύτως τῇ ἑνότητι τῆς μιᾱς οὐσίας ἑνούμενον ἔγνωμεν, ὅλον ἐν ταῑς ὑποστάσεσι ἑνιζόμενον καὶ ὅλον ἐν τῇ ὑπερουσίῳ ἑνάδι τρισσούμενον·» Θεολογικός 3, σ. 160, στ. 81-84. 

 

«καὶ πιστεύων συνομολόγει μοι τρανῶς καὶ ἀνυποστόλως, ὡς μήτε εἰς ἕν συγχεομένων τῶν τριῶν ὑποστάσεων, μήτε διαιρουμένων εἰς τρία τῶν φυσικῶς ἡνωμένων·» Συμεών νέου Θεολόγου, Θεολογικός 2, σ. 146, στ. 211-214

 

Εντούτοις, οι ορθόδοξοι δεν αρνηθήκαμε ποτέ ότι ο Θεός είναι Μονάδα και ο Θεός είναι Τριάδα. Απλά λέμε ότι δεν είναι αποκομμένη Τριάδα, ούτε είναι μόνο Μονάδα. Είναι Τριαδική Μονάδα. Έτσι λοιπόν πολλές φορές αναφέρθηκα ότι το όνομα Πατέρας χαρακτηρίζει:

 

• την διακριτή Υπόσταση, ως προς το τρόπο ύπαρξης Του. (Τριάδα).
• την Αδιαίρετη Τριάδα και Πληρότητα των Υποστάσεων, ως προς τον Θεό και την Θεότητα. (Μονάδα).

 

Ας έρθω λοιπόν και στο Θέμα της παρούσης μελέτης μου. Για ποιο λόγο αναφέρθηκα και είπα δεν έχει ονόματα ή εικόνα ο Θεός;

 

• Δεν έχει ονόματα για να τον Επικαλεστώ, να τον Δοξολογήσω, να τον λατρεύω, να τον Προσκυνήσω… Αυτόν τον Θεό τον προσεγγίζω στην Μονάδα.

• Μπορώ όμως και μνημονεύω Πατέρα, Υιό και Άγιο Πνεύμα για να ομολογήσω λεκτικά τα υποστατικά του Ιδιώματα. Σε αυτή τη περίπτωση χρησιμοποιούνται τα χωριστά ονόματα (Πατέρας-Υιός ή Λόγος- Άγιο Πνεύμα). Επιπλέον εδώ αναφέρονται τα τριαδικά σύμβολα ή οι εικόνες (νους- λόγος- πνεύμα, ήλιος- ακτίνες- θερμότητα).

                                  

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η Αγία τριάδα είναι τριάδα κατά τα Υποστατικά Ιδιώματα και Μονάδα κατά το Θεός και την Θεότητα.

 

H) Μέχρι τώρα αναφέρθηκα για τα ονόματα “Πατέρας”, “Υιός” και “Άγιο Πνεύμα” και τονίστηκε ότι δεν είναι ακριβώς ονόματα, ούτε διακρίνουν κυρίως τα Πρόσωπα του Θεού. Ωστόσο αυτή η τριάδα των ονομάτων, Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα, εκτός από την αναφορά τους στον Αδιαίρετο Θεό, αναφέρονται επιπλέον και στην Μία Θεότητα, δηλαδή στην Ενέργεια του Θεού. Όμως είναι μια μεγάλη συζήτηση το πώς ονομάζεται η Ενέργεια του Θεού και το Άκτιστο Φως, στα οράματα και στις περιπτώσεις της Μίας Θεοφάνειας. Εδώ θα περιοριστούμε μόνο στην σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα στο όνομα του Αγίου Πνεύματος και στην Ενέργεια του Θεού. Σχετικά με αυτό, ο διδάσκαλος του γένους Μακάριος μας είπε, «ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ... Πνεῦμα Ἅγιον λέγεται… ἤγουν ἐκείνη ἡ θεία ἐνέργεια, ἐκείνη ἡ θεία παντοδυναµία, … ἡ ὁποία Πνεῦμα Ἅγιον λέγεται». Στη συνέχεια παραθέτουμε το κείμενο του.

 

«ὅτι ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ εἰς τὰ ἔξω εἶναι κοινὴ καὶ µία, ἡ ὁποία Πνεῦμα Ἅγιον λέγεται. Λοιπὸν ὁ Χριστὸς καθὸ θεὸς μὲ τὴν µίαν καὶ µόνην ἐνέργειαν τῆς θείας φύσεως καὶ κοινὴν, ἐτελείωσε τὸ Μυστήριον· τοῦτο καὶ ἐδίδαξε, καὶ εἰς αὐτὸ ἀποβλέπωντας τὸ χρυσοῦν στόµα τῆς Ἐκκλησίας, εἶπε τοῦτο τὸ ῥῆμα, ἤγουν ἐκείνη ἡ θεία ἐνέργεια, ἐκείνη ἡ θεία παντοδυναµία, ἡ ὁποία μὲ τὸ μέσον τοῦ θεανθρώπου Λόγου καὶ ἐδίδαξε, καὶ ἐτελείωσε τοῦτο τὸ Μυστήριον, ἡ ὁποία Πνεῦμα Ἅγιον λέγεται, αὐτὴ ἡ ἰδία παντοδυναµία, αὐτὸ τὸ Πνεῦμα Ἅγιον, τελειοῖ καὶ τώρα τὸ Μυστήριον, καὶ ὄχι ἡ προσευχἡ τοῦ Ἱερέως, ὄχι ἡ ἁγιότης τοῦ Ἱερέως, ὄχι ἀνθρωπίνη δύναµις. Διὰ τοῦτο καὶ οἱ ᾿Απόστολοι εἰς τὰς Λειτούργίας τους, καὶ οἱ διδάσκαλοι, καὶ Βασίλειος αὐτὸς, και Χρυσὸστομος προσεύχονται, ἢτοι ζητοῦσι, παρακαλοῦσι νὰ ἔλθη τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον νὰ τελειώσῃ τὸ Μυστήριον. Λοιπὸν φανερὰ, φανερὰ φλυαροῦσι, βλασφημοῦσιν οἱ παππολάτραι, καὶ εἰς ᾿Αποστόλους καὶ διδασκάλους, ὅταν λέγωσιν, ὅτι τὰ κυριακὰ ἐκεῖνα λόγια τελειώνουσι τὸ Μυστήριον, καὶ ὄχι ἡ ἐπίκλησις τοῦ Παναγίου Πνεύματος,» (Μακαρίου Πάτμου, σελ. 114-115, εν Αθήναις, Νικολάου Ρουσόπουλου, 1868).

 

Συμπληρωματικά θα παραθέσουμε και δύο αναφορές στο Θεολόγο Συμεών, για να μας υπενθυμίσει ότι “Άγιο Πνεύμα” ονομάζεται και η επιφοίτησης της Ενέργειας του Αγίου Πνεύματος, εκτός από την Απρόσιτη Υπόσταση Του.

 

«Τὸ Πνεῡμα τὸ ἅγιον τὸ ἐκ τοῡ Πατρός ἐκπορευόμενον καὶ δι’ Υἱοῡ ἡμῑν ἐπιφοιτῶν τοῑς πιστοῑς,” Συμεών Νέου Θεολόγου,Θεολογικός 3, σ. 156, στ. 46-48.

 

“Πνεῡμα θεῑον ὑπομονῆς, Πνεῡμα χαρᾱς μεταδοτικόν, εὐφροσύνης, σωφροσύνης, σοφίας, γνώσεως, πραότητος, ἀμνησικακίας, ἀμεριμνίας τῶν κάτω, θεωρίας τῶν ἄνω, διωκτήριον ἀκηδίας, ἀμελείας ἀπελατήριον, περιεργίας καὶ πονηρίας φυγαδευτήριον,” Συμεών Νέου Θεολόγου, Θεολογικός 3, σ. 158, στ. 52-56.

 

Κλείνοντας σημειώνω τα εξής. Ο Θεός δεν έχει και ταυτόχρονα έχει ονόματα. Η Θεολογία μας λέει το πως νοούνται και χρησιμοποιούνται ονόματα στον Θεό.