Λουκάς ο ιατρός ο αγαπητός -- Του αειμνήστου Στεργίου Ν. Σάκκου, Ομ. Καθ. Α.Π.Θ.

Συνηθίζουμε να χαρακτηρίζουμε ήρωες τους ανθρώπους, που επιτελούν ριψοκίνδυνες και θαυμαστές πράξεις, όσους μ’ έναν θεαματικό τρόπο ξεπερνούν κάθε ένστικτο αυτοσυντηρήσεως, για να υπηρετήσουν πιστά μιάν αξία. Αλλά η πίστη μας έχει να δείξει στον κόσμο και ένα άλλο είδος ηρώων· ανθρώπους χωρίς ηρωϊσμούς αλλά ηρωϊκούς, που δίνουν μια καινούργια διάσταση στην έννοια του ήρωα, τη διάσταση του Πνεύματος. Αυτοί δεν φορούν λεοντή ούτε εξολοθρεύουν δράκοντες, δεν εξεγείρουν επαναστάσεις ούτε πετούν στο διάστημα. Είναι ταπεινοί κι ασήμαντοι για τον κόσμο, αλλά προσφέρουν σ’ αυτόν το πιο σπουδαίο έργο κάνοντας τη μεγαλύτερη θυσία: αφανίζουν τον εαυτόν τους στη διακονία του λόγου του Θεού, για τη σωτηρία των ανθρώπων.

Τι σημαίνει αυτό, μας το δίνει ανάγλυφα να το καταλάβουμε και να το εκτιμήσουμε μια ξεχωριστή προσωπικότητα της Εκκλησίας των αποστολικών χρόνων, ο ευαγγελιστής Λουκάς. Ο απόστολος Παύλος στέλνοντας χαιρετισμούς από τον Λουκά τον ονομάζει στην προς Φιλήμονα επιστολή του συνεργάτη του, ενώ στην προς Κολασσαείς ιατρό και αγαπητό του. Οι τρεις αυτοί χαρακτηρισμοί, ιατρός, αγαπητός, συνεργός, ζωγραφίζουν μπροστά μας τη συμπαθέστατη και ηρωϊκή μορφή του Λουκά.

Ιατρός                                                                                                                     Ο Λουκάς είναι ο πρώτος χριστιανός επιστήμονας, που γνωρίζουμε από την Καινή Διαθήκη. Τη σπουδή της ιατρικής στα ελληνικά πανεπιστήμια τη θεωρούσαν εκείνη την εποχή ισότιμη με τη σπουδή της φιλοσοφίας κι επομένως ο Λουκάς ως γιατρός ήταν μορφωμένος με την ανώτατη ελληνική μόρφωση. Πρέπει να είχε μελετήσει πολύ τα ελληνικά ιατρικά βιβλία και οπωσδήποτε μέσα στην τότε κοινωνία θα είχε περίπου την ίδια θέση που έχει ένας γιατρός σήμερα. Είναι γνωστό ότι οι έλληνες γιατροί ταξίδευαν σ’ όλο τον κόσμο και από τις ακριβείς πληροφορίες, που βρίσκουμε μέσα στα κείμενα του Λουκά, για τα ταξίδια και τα δρομολόγια των πλοίων, φαίνεται ότι κι ο ίδιος ταξίδευε πολύ και μάλιστα στη θάλασσα. Ήταν, λοιπόν, και κοσμογυρισμένος, κι αυτά τα προσόντα του λάμπρυναν περισσότερο ένα άλλο τάλαντο, που είχε, σπουδαιότατο: τη συγγραφική ικανότητα. Μπορούσε να εκφράζεται γραπτά με ευχέρεια, σαφήνεια και χάρη, σε γλώσσα άριστη ελληνική της εποχής του και να αναδεικνύεται ζωγράφος του λόγου, χωρίς όμως τίποτε το περιττό ή το υπερβολικό. Οι Πράξεις των αποστόλων, η προς Εβραίους επιστολή και το Ευαγγέλιο που έγραψε, μαρτυρούν ότι ο Λουκάς χειριζόταν με την ίδια ευκολία τη γραφίδα, όπως το νυστέρι του.                                                        Αγαπητός                                                                                                               Ο Παύλος ήξερε να τιμά τους συνεργάτες του όχι μόνο αναφέροντάς τους στις επιστολές του προς τις διάφορες εκκλησίες, αλλά και συνοδεύοντας το όνομά τους με ένα επίθετο. Και είναι τόσο ζηλευτό το επίθετο, που βάζει δίπλα στον Λουκά! «Λουκάς ο ιατρός ο αγαπητός» (Κλ. 4, 14). Πρέπει μια ιδιαίτερη αγάπη να συνέδεε τον Παύλο μαζί του. Όπως μπορούμε να καταλάβουμε από το γράψιμό του, ο Λουκάς ήταν μια τρυφερή κι ευγενική ψυχή, που οπωσδήποτε θα ανέπαυε πολύ το διδάσκαλό του. Εκρηκτικός και νευρώδης εκείνος, ήπιος και μετρημένος αυτός, έδωσαν μια από τις πιο πετυχημένες φιλίες στην ιστορία του Χριστιανισμού. Ως γιατρός πολλές φορές προσφέρει τις υπηρεσίες του στον καταπονημένο από τόσες ταλαιπωρίες απόστολο. Από την ευλογημένη συνάντησή τους στην Τρωάδα βρισκόταν συνέχεια μαζί του, αν εξαιρέσουμε μια περίοδο επτά ετών, που ο Λουκάς έμεινε στους Φιλίππους και περίμενε τον Παύλο στη δεύτερή του επίσκεψη εκεί, για να μπεί και πάλι στη συνοδία του. Μαζί στην πρώτη φυλάκισή του στη Ρώμη, μαζί και στη δεύτερη. Όταν άλλοι εγκαταλείπουν τον απόστολο, διότι βλέπουν πόσο δύσκολη είναι η ιεραποστολική ζωή, αυτός μένει πιστός κοντά του· «Λουκάς έστι μόνος μετ’ εμού» (Β΄ Τιμ. 4, 10). Μπορούμε να φανταστούμε με τι στοργή και αφοσίωση διακονούσε τον Παύλο αλλά και με τι θαυμασμό και ευγνωμοσύνη. Ο μαθητής της αγάπης Ιωάννης, όταν ήθελε να δηλώσει το πρόσωπό του, το κάλυπτε κάτω από την έκφραση· «ο μαθητής ον ηγάπα ο Ιησούς»· κι ο Λουκάς ταπεινός μένοντας ανώνυμα στο περιθώριο, αρκείται να συμπεριλάβει τον εαυτό του μαζί με τον Παύλο μέσα σε ένα «ημείς».                                                                      Συνεργός                                                                                                                Αλλά εκείνο, που υψώνει τον Λουκά στις σφαίρες του ήρωα ή μάλλον τον κάνει να δημιουργήσει έναν δικό του τύπο ήρωα, πρότυπο, για όλες τις γενεές των πιστών και μάλιστα των εργατών του ευαγγελίου, είναι η ιδιότητα του συνεργού. Με τα προσόντα και τις προϋποθέσεις, που είχε ο Λουκάς, θα μπορούσε κάλλιστα να διαπρέψει μέσα στην τότε κοινωνία και να κερδίσει δόξα, πλούτο, ακόμη και ψυχές, για τον Χριστό με το κύρος και τη θέση του. Θα μπορούσε πράγματι, ως χριστιανός γιατρός να υπηρετήσει τον Κύριο και την Εκκλησία με τον πιο θεάρεστο τρόπο. Αλλά ο Λουκάς, χωρίς κανείς να το απαιτήσει, διάλεξε να θάψει τον εαυτόν του και την καρριέρα του, να αφανισθεί στη διακονία τού μεγάλου αποστόλου που θαύμασε, να ριχθεί μέσα στην περιπέτεια του ευαγγελίου. Ακολούθησε τον Παύλο με τη συνείδηση ότι πεθαίνει πια όχι μόνο για τον κόσμο με την αμαρτωλή του έννοια, αλλά και για τον εαυτό του με τις παραμικρότερες νόμιμες απαιτήσεις του. Παραιτήθηκε από κάθε δικαίωμα, από κάθε προσωπικό όνειρο και σχέδιο, για να γίνει απόλυτα εύχρηστος του αποστόλου· η καρδιά του χτυπούσε με τους χτύπους της καρδιάς του Παύλου. Αλλά ο Θεός, που υψώνει όσους ταπεινώνονται, για το όνομά του, τον δόξασε με μια ξεχωριστή δόξα. Ο Λουκάς από ανώνυμος συνέκδημος και συνοδοιπόρος του Παύλου βρέθηκε μια μέρα κληρονόμος τεράστιας περιουσίας, που παραμένει αναφαίρετα δική του σ’ όλους τους αιώνες, διότι το Πνεύμα το άγιο, που του τη χάρισε, φρόντισε ανεξίτηλα να γραφεί το όνομά του. Και η περιουσία αυτή είναι το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και οι Πράξεις των αποστόλων. Αν μετρήσουμε την Καινή Διαθήκη σε στίχους, το μεγαλύτερο μέρος της το έγραψε ο Λουκάς και δεύτερος έρχεται ο Παύλος. Έτσι τον τίμησε ο Λόγος του Θεού, τον οποίο διακόνησε· του έδωσε τις περισσότερες μετοχές στη συγγραφή της Καινής Διαθήκης και δεν έγραψε μόνο το όνομά του στο βιβλίο της ζωής, αλλά τον έκανε συγγραφέα του βιβλίου, που αποκαλύπτει σ’ όλους τους πιστούς τον ίδιο τον Θεό.