Ἐλευθερία καὶ βίος ἐνάρετος «πᾶνε» πάντοτε μαζί -- Γράφει ὁ Φώτιος Μιχαήλ, ἰατρὸς

Στὴν Ἀθηναϊκὴ ἀγορὰ τοῦ ''Χρυσοῦ αἰώνα'', σὰν ὑψώσει ὁ ἥλιος τὸ μπόϊ του καὶ κάνει τὸν ἱδρῶτα ποτάμι, τὰ συνάφια παρατᾶνε γιὰ λίγο τὶς δουλειές τους καὶ πιάνουνε τὴν κουβέντα.

- Περικλῆ, ἐσὺ ποὺ τόσα ξέρεις, πές μας τί εἶναι εὐτυχία;

- Ὁ παπποὺς ὁ Θουκυδίδης ἔλεγε: ''Τὸ εὔδαιμον τὸ ἐλεύθερον''. Εὐτυχία εἶναι ἡ ἐλευθερία.

- Καὶ ἐλευθερία τί εἶναι;

- ʼʼἘλευθερία ἐστὶ ἀγαθὴ συνείδησιςʼʼ. Ἔτσι δίδασκε ὁ σοφὸς Περίανδρος ἀπὸ τὴν Κόρινθο. Ἐλευθερία καὶ βίος ἐνάρετος πᾶνε πάντοτε μαζί. Θυμᾶστε τί ἔλεγε ὁ δάσκαλος ἐκεῖνος, ποὺ τὸν καταδικάσαμε νὰ πιεῖ τὸ κώνειο; ''Ὅποιος παρασύρεται ἀπὸ τὶς ἀπολαύσεις καὶ τὶς ἡδονὲς τοῦ σώματος, καταντάει δοῦλος. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἐλεύθερος, ἐὰν δὲν εἶναι κύριος τοῦ ἑαυτοῦ του''.

Ἡ ἴδια συζήτηση συνεχίζεται, ὀχτὼ αἰῶνες ἀργότερα, στὴν Πόλη τῶν ὀνείρων μας: Στὴν Βασιλεύουσα. Στὸ κέντρο τῆς λαοσύναξης βρίσκεται ὁ Μέγας Ἱεράρχης Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Τὸ παλάτι καὶ οἱ ἄνθρωποι τοῦ σκότους δὲν ἀντέχουνε τὸν χρυσό του λόγο, ποὺ στηρίζει τοὺς φτωχοὺς καὶ ἐλέγχει τοὺς δυνάστες, γι' αὐτὸ καὶ τὸν ἐξορίζουν τρεῖς φορές.

- Πάτερ Ἰωάννη Χρυσόστομε, τί εἶναι ἐλευθερία;

- Ἐλευθερία εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος ἀπὸ τὸν Θεὸ αὐτεξούσιος καὶ ἐλεύθερος. Ὅπου εἶναι τὸ πνεῦμα τοῦ Κυρίου , ἐκεῖ εἶναι καὶ ἡ Ἐλευθερία. Δὲν ἔχετε ἀκούσει τί λέει ἐπ' αὐτοῦ καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος; ''Ἐσεῖς ἀδελφοί μου εἶστε καλεσμένοι γιὰ τὴν ἐλευθερία. Προσοχὴ μονάχα, μὴ πάρετε τὴν ἐλευθερία ὡς ἀφορμὴ γιὰ καλλιέργεια τῶν παθῶν''. Καὶ ἀπὸ τὴν Πόλη πᾶμε στὰ Γιάννενα, χίλια πεντακόσια χρόνια μετά, μὲ πρωταγωνιστὲς αὐτὴ τὴν φορά τὸν Ἀλῆ πασᾶ καὶ τοὺς ἡρωικοὺς Σουλιῶτες. Παραδοθεῖτε μωρέ, τοὺς λέει ὁ Ἀλῆ πασᾶς, κι ἐγὼ θὰ σᾶς χαρίσω ὅ,τι λαχταράει ἡ ψυχή σας. Καὶ οἱ Σουλιῶτες τοῦ ἀπαντᾶνε: Ἡ λευτεριὰ , πασᾶ μου, δὲν ἀγοράζεται οὔτε μὲ ὅλους τούς θησαυροὺς τῆς γῆς. Ἀφήνουμε τὰ Γιάννενα καὶ πᾶμε κατευθεῖαν στὴν Τεργέστη. Ἡ κουβέντα γιὰ τὴν ἐλευθερία ἄναψε γιὰ τὰ καλά. Στὸ κέντρο τῆς ὁμήγυρης τὸν πρῶτο λόγο ἔχει κάποιος ἀπὸ τὸ Βελεστίνο. Ρήγας τὸ ὄνομά του.

- Ἀδέλφια μου, μπροστὰ μας ἔχουμε δύο ἐλευθερίες. Τὴν ἐλευθερία τοῦ Γένους καὶ τὴν ἐλευθερία τοῦ ἤθους. Γιὰ τὴν ἐλευθερία μας ἀπὸ τοὺς Τούρκους, ἕνα ἔχω νὰ πῶ: Ἡ σκλαβιὰ πιότερο δὲν ὑποφέρεται. Θὰ ἀγωνιστοῦμε καὶ ὅ,τι πεῖ ὁ Θεός. Καλύτερα μιᾶς ὥρας ἐλεύθερη ζωή, παρὰ σαράντα χρόνια σκλαβιὰ καὶ φυλακή. Ὅσο γιὰ τὸ ἠθικὸ σύνορο τῆς ἐλευθερίας νὰ θυμᾶστε τοῦτο τὸ ρητό: ''Μή κάμεις εἰς τὸν ἄλλον αὐτό, ποὺ δὲν θέλεις νὰ κάμουν εἰς ἐσένα''. Συλλογᾶται καλά, ὅποιος συλλογᾶται ἐλεύθερα Καὶ φτάνουμε στὰ χρόνια τὰ δικά μας. Τὰ χρόνια τῶν μνημονίων, τῆς ταπείνωσης καὶ τοῦ ἐθνικοῦ μας ἐξευτελισμοῦ. Εἶναι ὁλοφάνερο, ὅτι ὡς ἔθνος σκλαβωθήκαμε. Καὶ σκλαβωθήκαμε, διότι θεωρήσαμε τὴν εὐκολία καὶ τὴν ἄνεση πιὸ σημαντικὲς κατακτήσεις ἀπὸ τὴν θεόσδοτη ἐλευθερία. Καὶ ἡ εἰρωνεία εἶναι, ὅτι κοντὰ στὴν ἐλευθερία χάνουμε τώρα καὶ τὰ εὐτελῆ δολώματα τῶν εὐκολιῶν καὶ τῶν ἀνέσεων. Ἔλεγε ἐκεῖνος ὁ εὐλογημένος στρατηγὸς Μακρυγιάννης: ''Καί λευτερωθήκαμεν ἀπὸ τοὺς Τούρκους καὶ σκλαβωθήκαμεν εἰς ἀνθρώπους, ὅπου ἦταν ἡ ἀκαθαρσία τῆς Εὐρώπης''. Οἱ σημερινοὶ Ἕλληνες χάσαμε τὴν λευτεριά μας, ὅπως χάνουνε τὴν ἐλευθερία τους καὶ οἱ πίθηκοι στὴν Ἰνδία: Εἰδικὰ δοχεῖα καλὰ στηριγμένα, ποὺ ἔχουν στόμιο μικρῆς διαμέτρου, τὰ γεμίζουν μὲ φυστίκια. Οἱ πίθηκοι βάζουν τὸ χέρι τους μέσα, γεμίζουν λαίμαργα τὴν χούφτα τους μὲ φυστίκια ἀλλὰ ἔτσι, ὅπως εἶναι κλειστὴ καὶ γεμάτη ἡ παλάμη τους, εἶναι ἀδύνατον νὰ χωρέσει καὶ νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ δοχεῖο... Στὸ μεταξὺ ἔρχονται οἱ ἐπιτήδειοι καὶ τοὺς αἰχμαλωτίζουν. Τὸ παράδειγμα φαίνεται ἁπλό, ἀλλὰ ἔχει τὸ νόημά του: Καμμιὰ ἐθνικὴ ἐλευθερία δὲν τὰ καταφέρνει νὰ ζήσει γιὰ πολύ, ὅταν στὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων πεθαίνει ἡ ἐλευθερία τοῦ Πνεύματος καὶ τοῦ Ἤθους.