ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑ ΤΗΝ «ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ» -- του αείμνηστου Στεργίου Σάκκου, Ομ. Καθηγητού Α.Π.Θ.

 ΠΟΛΥΣ καί ποικιλώνυμος ὁ θόρυβος γύρω ἀπό τήν «κάρτα τοῦ πολίτη», κλιμακώνεται καί αὐξάνει ἀπό τό περασμένο φθινόπωρο, καθώς ἀναγγέλθηκε ἡ πρόθεση τῆς πολιτείας νά ἐπιβληθεῖ μέχρι τό τέλος τοῦ τρέχοντος ἔτους ἡ χρήση τῆς κάρτας. Τό θέμα παρουσιάζεται ὡς κάτι τό ἀθῶο, πολύ ἀναγκαῖο καί ἐξυπηρετικό. Ἀκούγονται, ὡστόσο καί πολλές φωνές ἀμφισβήτησης καί ἀνησυχίας, πού δέν πρέπει νά περάσουν ἀπαρατήρητες. Ὁ,τιδήποτε ἔχει σχέση μέ τήν κάρτα τοῦ πολίτη πρέπει νά ἐξετασθεῖ διεξοδικά, ψύχραιμα καί ὑπεύθυνα, μέ ἐπιστημονική ἀκρίβεια. Καί νά κοινοποιηθεῖ ἐπίσημα στόν λαό τό ἐπιστημονικό πόρισμα, ὥστε νά γνωρίζουμε ποῦ βαδίζουμε. Στό πόρισμα τῶν εἰδικῶν ἐπιστημόνων θά στηριχθεῖ και ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία ἔχει τήν πνευματική εὐθύνη τοῦ κατά συντριπτική πλειοψηφία

ὀρθοδόξου χριστιανικοῦ λαοῦ τῆς Χώρας μας καί ἤδη παρακολουθεῖ τό θέμα μέ ἄγρυπνο ἐνδιαφέρον. Περιμένουμε, λοιπόν, νά ἀποφανθοῦν οἱ εἰδικοί (τεχνολόγοι ἐπιστήμονες) καί νά ἀποφασίσουν οἱ ἁρμόδιοι (Ἱεραρχία). Ὡστόσο, με βάση τά σχετικά δημοσιεύματα και τήν κοινή λογική, θεωρῶ σκόπιμο νά διατυπώσω ὁρισμένες σκέψεις, πού πρέπει σοβαρά νά μᾶς ἀπασχολήσουν, πρίν προβοῦμε σέ ὁποιαδήποτε σχετική ἐνέργεια. Βεβαίως, δέν ἀντιτιθέμεθα στην πρόοδο καί στίς ἐφαρμογές τῆς ἐπιστήμης. Ποιός θά ἀρνηθεῖ ὅτι ἐπιβάλλεται νά ἀξιοποιηθεῖ ἡ σύγχρονη τεχνολογία γιά τήν καλύτερη λειτουργία τοῦ κρατικοῦ μηχανισμοῦ καί τήν ἐξυπηρέτηση τῶν πολιτῶν; Ἐπειδή ὅμως ζοῦμε σε χώρα δημοκρατική, καί οἱ πολίτες εἶναι ἐλεύθερα λογικά ὄντα, ἔχουν κάθε δικαίωμα νά ἐνημερώνονται καί νά ἐκφράζουν τήν γνώμη τους γιά θέματα, πού τούς ἀφοροῦν.

Δέν ἐπιτρέπεται, δηλαδή, νά μᾶς ἐπιβληθεῖ ἡ χρήση τῆς κάρτας χωρίς νά γνωρίζουμε τί εἶναι αὐτή, πῶς θά λειτουργεῖ, ποιές συνέπειες θά ἔχει στήν ζωή μας ἄμεσα και μελλοντικά. Καί πρῶτα πρῶτα, πρέπει νά διαχωρίζεται ἡ κοινωνική, νομική, οἰκονομική, πολιτική καί ὅποια ἄλλη πλευρά τοῦ θέματος ἀπό την θεολογική καί πνευματική. Δεδομένου ὅτι βρισκόμαστε ἀκόμη στο στάδιο τοῦ σχεδιασμοῦ, πρέπει πρῶτα νά μᾶς κατατοπίσουν οἱ εἰδικοί ἐπιστήμονες. Νά μᾶς ἐκθέσουν τό περιεχόμενο καί τήν λειτουργία τῆς κάρτας τοῦ πολίτη, τό εὖρος τῆς χρήσεώς της στήν καθημερινή μας ζωή, καθώς καί τίς προοπτικές τοῦ ἠλεκτρονικοῦ συστήματος με τήν ἁλματώδη καί ἀπρόβλεπτη ἀναβάθμιση τῆς τεχνολογίας. Να ἀκούσουμε τίς προθέσεις τῆς πολιτείας καί τίς συνέπειες πού θά ἔχει ἡ χρήση τῆς κάρτας σέ ἐθνικό και εὐρωπαϊκό ἐπίπεδο, στό ἄμεσο και στό ἀπώτερο μέλλον. Ἔτσι θά ἀποκαλυφθεῖ ἄν εἶναι ἀκίνδυνη ἤ ἐπικίνδυνη. Στήν δεύτερη περίπτωση, δέν νομίζω ὅτι θά ὑπάρξει κανείς πού θά θελήσει νά τήν δεχθεῖ, ἀνεξάρτητα ἀπό τίς θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Καί φάνηκε ἤδη αὐτό ἀπό τήν «Δημόσια Διαβούλευση γιά τήν βέλτιστη ἀξιοποίηση τῆς Κάρτας Πολίτη», τήν ὁποία εἶχε προκηρύξει τό Ὑπουργεῖο Ἐσωτερικῶν, Ἀποκέντρωσης καί Ἠλεκτρονικῆς Διακυβέρνησης στά τέλη τοῦ περασμένου ἔτους. Ἡ ἄποψη τῶν πολιτῶν ἦταν σαφῶς ἀρνητική καί ἀπορριπτική σέ ποσοστό ἄνω τοῦ 90%. Προξενεῖ ἐντύπωση τό γεγονός

ὅτι, χωρίς νά γίνει λόγος γι᾽ αὐτή τήν ἀρνητική θέση τοῦ λαοῦ ἔναντι τῆς κάρτας τοῦ πολίτη, προκηρύχθηκε νέα διαβούλευση, ἡ ὁποία θά διεξάγεται μέχρι 30/1/2011. Τώρα ὅμως ἡ διαβούλευση τιτλοφορεῖται «Δημόσια Διαβούλευση για τό Σχέδιο Νόμου γιά τήν Ἠλεκτρονική Διακυβέρνηση». Δέν ἀναφέρεται κἄν ὁ ὅρος «κάρτα τοῦ πολίτη». Εὔλογα γεννιέται τό ἐρώτημα, ποῦ ἀποβλέπει αὐτή ἡ ἀποσιώπηση; Μήπως στό νά «θολώσει τά νερά» καί νά παραπλανηθεῖ ὁ λαός, ὥστε νά μή ἀντιδράσει στην καθιέρωση τῆς κάρτας; Τονίζονται ἐπίσης μέ ἔμφαση τά ὠφέλη, πού θά φέρει ἡ χρήση τῆς κάρτας τοῦ πολίτη: Θά καταργήσει τήν γραφειοκρατία, καθώς σ᾽ αὐτήν θά ἐνσωματωθοῦν ὁ ΑΦΜ, ὁ ΑΜΚΑ, ὁ ἐκλογικός ἀριθμός, τό δια βατήριο, τό δίπλωμα ὁδήγησης, ἡ κάρτα διέλευσης διοδίων, ἡ κάρτα δημότη κ.ἄ. Ὅλες οἱ ὑπηρεσίες τοῦ Δημοσίου θά διασυνδέονται ἠλεκτρονικά μέ τήν κάρτα τοῦ πολίτη, ὁπότε ὁ πολίτης εὔκολα θά ἐξυπηρετεῖται παντοῦ, ἐνῶ παράλληλα θά περιορισθεῖ ἡ φοροδιαφυγή, τό ἔγκλημα καί κάθε παρανομία. Οἱ ἀρνητικὲς ἐπιπτώσεις Καλά καί ὡραῖα ἀκούγονται ὅλα αὐτά. Ὡστόσο, δέν πρέπει να ἀγνοήσουμε καί τίς ἀρνητικές ἐπιπτώσεις, πού συνεπάγονται:

— Καί πρῶτα πρῶτα, ἀποτιμήθηκε ὑπεύθυνα καί ὀργανωμένα το ὑπάρχον σύστημα συναλλαγῆς τοῦ πολίτη μέ τήν πολιτεία, ἀφοῦ στη διάθεσή του τίθενται καί τά Κέντρα

Ἐξυπηρέτησης τῶν Πολιτῶν (Κ.Ε.Π.); Τί θά προσθέσει ἡ ἠλεκτρονική κάρτα;

— Ἡ χρήση τῆς κάρτας τείνει να καταργήσει τό νόμισμα. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὅποιος δέν θά ἔχει κάρτα, δέν θά μπορεῖ οὔτε νά εἰσπράττει οὔτε νά πληρώνει. Θά ὑφίσταται, δηλαδή, οἰκονομικό ἀποκλεισμό, μέ ὅλα τά συνεπακόλουθα.

— Ἔπειτα, ἐάν ἡ κάρτα τοῦ πολίτη πρόκειται νά ἀντικαταστήσει τήν χρησιμοποιούμενη ταυτότητα, ὁπότε θά περιέχει, ὅπως λέχθηκε, μόνο τά στοιχεῖα ταυτότητος, γιά

ποιό λόγο νά γίνει ἡ ἀντικατάσταση; Ἄν πάλι περιέχονται ἐπιπλέον στοιχεῖα, ποιός ἐγγυᾶται ὅτι θα εἶναι μόνο αὐτά, πού ἐξαγγέλλονται καί δέν θά «ἀποθηκεύονται» στήν κάρτα καί ἄλλα, ἐνδεχομένως εὐαίσθητα προσωπικά στοιχεῖα (ἰατρικός φάκελος, φορολογική, οἰκονομική κατάσταση, ἀγορές κ.λπ.), χωρίς μάλιστα νά τό γνωρίζει ὁ κάτοχος τῆς κάρτας; Μιλοῦ με, δηλαδή, γιά ὁλοκληρωτικό ἠλεκτρονικό φακέλωμα καί πλήρη ἀποϊεροποίηση τῆς προσωπικῆς ζωῆς. Καί να σκεφθεῖ κανείς ὅτι πρόσφατα καυχηθήκαμε γιά τήν ἀπαλλαγή ἀπό τούς φακέλους κοινωνικῶν φρονημάτων, τούς ὁποίους πανηγυρικά ἔκαψε ἡ πολιτεία!

— Ἐξάλλου, ἡ ἠλεκτρονική διακυβέρνηση, στήν ὁποία παραπέμπει ἡ κάρτα τοῦ πολίτη, ἀπό ποιά κυβέρνηση θά ἐπιτελεῖται; Σέ ποιους κυβερνῆτες μποροῦμε νά ἐμπιστευθοῦμε, ὅταν ἡ Χώρα μας τελεῖ ὑπό τόν ἔλεγχο καί τήν «κατοχή» τοῦ Διεθνοῦς Νομισματικοῦ Ταμείου (ΔΝΤ); Καί ἀφοῦ γίνεται λόγος για παγκόσμια ἠλεκτρονική διακυβέρνηση, ποιοί εἶναι οἱ ἡγέτες, οἱ ὁποῖοι θά διαχειρίζονται τά εὐαίσθητα προσωπικά μας δεδομένα, πού θα περιέχονται στήν κάρτα; Καί ποιος μᾶς διαβεβαιώνει γιά τά πραγματικά φιλάνθρωπα καί φιλόχριστα αἰσθήματα αὐτῶν τῶν ἡγετῶν;

— Λέγεται, ἐπίσης, ὅτι γιά να ἀσφαλίσουμε τήν κάρτα καί νά μη τήν χάνουμε, πρόκειται στό μέλλον νά ἐμφυτεύεται στό χέρι ἤ στό μέτωπο τοῦ κατόχου, πράγμα πού

φαίνεται νά παραπέμπει στό Ἀπ. 13,16–17. Στήν περίπτωση αὐτή και μέ τίς δυνατότητες, πού ἐξασφαλίζει ἡ ραγδαία ἐξέλιξη τῆς τεχνολογίας, θά εἶναι δυνατή ἡ ἐπίδραση

στίς πεποιθήσεις, στίς προτιμήσεις, στίς συνήθειές μας, στήν ἴδια την προσωπικότητά μας. Μπαίνουμε, δηλαδή, σέ μία ἀφόρητη ἠλεκτρονική δικτατορία.

— Καί μήπως μόνον οἱ ἁρμόδιοι κρατικοί ὑπάλληλοι θά ἔχουν πρόσβαση στήν κάρτα τοῦ πολίτη; Εἶναι γνωστός ὁ σάλος γιά τούς λεγομένους «χάκερς», διαφόρους τεχνολόγους, οἱ ὁποῖοι ἐρασιτεχνικά ἤ ἐπαγγελματικά «σπάζουν» τους ἠλεκτρονικούς κωδικούς καί ἀποκτοῦν πρόσβαση σέ ξένα ἀρχεῖα.

Ποιά ἀσφάλεια θά ἔχει ἔναντι αὐτῶν ἡ περιβόητη κάρτα; Ποιος ἐγγυᾶται ὅτι κάποιοι «χάκερς» δεν θά ἐπιχειρήσουν καί δέν θά κατορθώσουν νά «μποῦνε» στήν κάρτα,

νά γνωρίσουν ἤ καί νά ἀλλοιώσουν τό περιεχόμενό της; Συνέβη ἤδη κάτι τέτοιο στήν Γερμανία καί μάλιστα μπροστά στά μάτια τῶν ἔκπληκτων τηλεθεατῶν. Γιʼ αὐτό ὁ

Πρόεδρος τῆς ἐκεῖ Μυστικῆς Ἀστυνομίας κατηγόρησε τούς πολιτικούς ὅτι ἡ τεχνική, μέ τήν ὁποία σχεδίασαν τίς νέες ταυτότητες εἶναι παιχνιδάκι γιά τούς “εἰδικούς”,

προκειμένου νά ἀντλήσουν ὅποια στοιχεῖα θέλουν καί νά τά χρησιμοποιήσουν ἀνάλογα!… Ἡ ἴδια ἡ ἀστυνομία προειδοποιεῖ τούς Γερμανούς πολίτες ὅτι τό νέο δημόσιο

ντοκουμέντο (ταυτότητα) εὔκολα μπορεῖ νά γίνει παιχνίδι στά χέρια τῶν κακοποιῶν καί συστήνει: «Μακριά τά χέρια σας ἀπό τίς νέες ταυτότητες»!

Εἰς τὴν Ἀγγλίαν καὶ Ρουμανίαν

— Ἡ ἴδια ἐπιφυλακτικότητα ἐκδηλώνεται καί σέ ἄλλες χῶρες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, ἡ ὁποία — σημειωτέον— δέν ἀπαίτησε την ἐπιβολή τῆς κάρτας τοῦ πολίτη. Ἡ

Κυβέρνηση τῆς Μ. Βρετανίας, π.χ., ἀπαντώντας στήν ἀπαίτηση τῶν πολιτῶν —εἶχαν συγκεντρώσει 10.000 ὑπογραφές— ἀναγκάστηκε νά ἀναστείλει τήν ἐπιβολή τῆς ἀντίστοιχης κάρτας τοῦ πολίτη καί νά ἀποσύρει τό σχετικό Νομοσχέδιο. Θά ἔπρεπε, ἐξάλλου, γιά μία δεκαετία νά ξοδέψουν 835 ἑκατομμύρια λίρες, ποσό ὑπέρογκο γιά τήν οἰκονομική κρίση τῶν ἡμερῶν μας.

— Ἀλλά καί ἡ Ρουμανική Κυβέρνηση ἀποφάσισε νά ἀναβάλει «ἐπ' ἀόριστον» τήν εἰσαγωγή τῆς ἠλεκτρονικῆς ταυτότητας, τῆς ὁποίας ἡ ἔκδοση εἶχε σχεδιαστεῖ ἀρχικά γιά

τόν Ἰανουάριο τοῦ 2003 καί μετά ἀπό συνεχεῖς ἀναβολές (2006, 2009), ἐπρόκειτο νά ἀρχίσει μέ την εἴσοδο στό 2011. Αἰτία τῆς νέας ἀναβολῆς, οἱ περιορισμένες τεχνικές καί οἰκονομικές δυνατότητες τῆς Χώρας καί ἡ ἀνάγκη γιά «πιο ἁπλουστευμένες διαδικασίες».

Πρόσφατη μελέτη τῆς Deutsche Bank (Σεπτέμβριος 2010) παρουσιάζει τήν ποσοστιαία χρήση ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων σέ ὁρισμένες χῶρες τῆς Ε.Ε. Ἄν ἐξαιρέσουμε τήν Ἐσθονία, πού ἀριθμεῖ 1.300.000 κατοίκους, ἐκ τῶν ὁποίων χρησιμοποιεῖ ἠλεκτρονική ταυτότητα τό 90% καί τήν Ἱσπανία, ὅπου τό ποσοστό φθάνει στό 40%, στίς ὑπόλοιπες χῶρες τά ποσοστά χρηστῶν εἶναι πολύ μικρότερα: Βέλγιο 30%, Σουηδία 28%, Λιθουανία καί Πορτογαλία 12 %, Φινλανδία περίπου 5 %, Ἰταλία 2%. Ἡ ἴδια μελέτη μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ἡ χρήση τῆς ἠλεκτρονικῆς ταυτότητας εἶναι προαιρετική στίς περισσότερες χῶρες: Αὐστρία, Βέλγιο, Φινλανδία, Λιθουανία, Σουηδία, Ἰταλία. Γιατί, λοιπόν, στήν δική μας Χώρα, τήν καταταλαιπωρημένη ἀπό τήν ἀνεύθυνη διασπάθιση και τήν ἄγρια καταλήστευση τοῦ δημοσίου χρήματος, τήν ὥρα πού πετσοκόβονται οἱ φτωχοσυντάξεις καί ψαλιδίζονται οἱ πενιχροί μισθοί, πρέπει νά ἐπιβληθεῖ ἡ κάρτα τοῦ πολίτη; Σημειωτέον δέ ὅτι αὐτό θα στοιχίσει μερικά ἑκατομμύρια εὐρώ. Γιατί τόση σπουδή;

Περὶ τοῦ 666

— Καί ἕνας τελευταῖος προβληματισμός: Ἀφοῦ ἡ κάρτα τοῦ πολίτη εἶναι ἕνα ἠλεκτρονικό ἀρχεῖο βασισμένο σέ κωδικούς ἀριθμούς, θά περιέχει βεβαίως γραμμωτό κώδικα (bar–code). Κάποιοι εἶπαν –κι ἄλλοι τό διέψευσαν– ὅτι ὡς βάση τοῦ γραμμωτοῦ κώδικα ἐπιλέχθηκε ὁ ἀριθμός 666. Εἶναι τό χξστ´, ὁ ἀριθμός τοῦ ὀνόματος τοῦ ἀντιχρίστου, κατά τήν Ἀποκάλυψη, κεφάλαιο 13. Παρόλο πού ἀπό πλευρᾶς τῆς πολιτείας δόθηκε ἡ διαβεβαίωση ὅτι μέ κανέναν τρόπο δεν θά περιέχεται αὐτός ὁ ἀριθμός στήν κάρτα, ὑπάρχουν σοβαρές ὑποψίες ὅτι τελικά δέν θά ἐκπληρωθεῖ ἡ διαβεβαίωση. Ἔτσι πολλοί χριστιανοί ἀντιδροῦν στήν χρήση τῆς κάρτας, διότι δέν θέλουν να φέρουν τόν προκλητικό αὐτόν ἀριθμό. Δέν εἶναι τῆς ὥρας νά παρουσιάσω τίς μαρτυρίες τῶν ἑρμηνευτῶν Πατέρων, πού ἐξηγοῦν ὅτι ὁ ἀριθμός 666 εἶναι κοινός ἀριθμός καί σέ τίποτε δέν διαφέρει ἀπό ὅλους τούς ἄλλους. Ὡστόσο, και μόνο πού ἐνοχλεῖ ἕνα μεγάλο ἀριθμό πολιτῶν, δέν θά ἔπρεπε νά συνδεθεῖ μέ τήν κάρτα. Δέν εἶναι δυνατόν τό ἠλεκτρονικό σύστημα να λειτουργεῖ ἀποκλειστικά καί μόνο μέ τό 666!

Δέν ἔχει καμία σατανική δύναμη οὔτε μαγική ἐνέργεια τό 666. Δεν φέρνει γρουσουζιά οὔτε γούρι. Παρά ταῦτα, ὅταν ἡ δημοκρατική πολιτεία μας σέβεται ὡς ἀντιρρησίες

συνειδήσεως τούς μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ, πού ἀρνοῦνται νά πιάσουν ὅπλο καί φροντίζει νά βρίσκει γι᾽ αὐτούς ἐναλλακτικές λύσεις, γιατί νά μή ἱκανοποιήσει καί τό αἴτημα

ἐκείνων, πού γιά λόγους συνειδήσεως δέν θέλουν τόν ἀριθμό αὐτό; Ἡ ἀπόταξη ἀστυνομικῶν ἀπό τις τάξεις τῆς ΕΛ.ΑΣ, ἐπειδή αὐτοί για λόγους συνειδήσεως ἀρνήθηκαν

νά παραλάβουν τίς νέες ἠλεκτρονικές ἀστυνομικές ταυτότητες, εἶναι —τό λιγότερο— ἄδικη. Ὤφειλε προηγουμένως ἡ πολιτεία να τούς κατατοπίσει μέ πειστικά ἐπιχειρήματα ὅτι ἡ προτεινόμενη ταυτότητα δέν περιέχει αὐτά, πού φοβοῦνται, ἤ νά δώσει κάποια χρονικά περιθώρια, ὥστε ἡ Ἐκκλησία με τούς πνευματικούς πατέρες νά

διαφωτίσει τούς ἀνθρώπους καί να μή χάσουν τήν δουλειά τους. Μήπως ἡ ἐσπευσμένη ἀπόταξη ἀποβλέπει στόν ἐκφοβισμό, προκειμένου νά καμφθεῖ κάθε ἀντίδραση;

Πλῆγμα εἰς τὴν ἐλευθερίαν μας

Ἀπό ὅσα ἤδη ἀνέφερα, φαίνεται ὅτι ἡ χρήση τῆς κάρτας τοῦ πολίτη θά ἐπιφέρει τόσο σοβαρό πλῆγμα στήν προσωπική ἐλευθερία και στήν ἴδια τήν ὑπόστασή μας ὡς

ἀνθρώπων, ὥστε δέν θά ἔπρεπε να γίνει ἀποδεκτή ἀκόμη κι ἄν εἶχε πάνω της ὄχι τό 666 ἀλλά π.χ. τον ἀριθμό τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ (888) ἤ τήν εὐγενέστερη

καί ἱερώτερη παράσταση, π.χ. τον Τίμιο Σταυρό! Μήπως καί τά ἐνεργούμενα σκοτεινῶν δυνάμεων (μάγισσες κ.λπ.), δέν κάνουν τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, γιά νά ἐξαπατοῦν τούς ἀνυποψίαστους; Πολύ περισσότερο, ἐννοεῖται, ἀπορρίπτεται ἡ χρήση τῆς ἐν λόγῳ κάρτας, ἄν ἀποδειχθεῖ ὅτι κρύβει κάτι, τό ὁποῖο ὑπονομεύει τήν πίστη μας καί προσβάλλει τήν χριστιανική μας ἰδιότητα. Πρός τό παρόν εἶναι βέβαιο ὅτι ἀπειλεῖ καί προσβάλλει τήν προσωπική μας ζωή καί τήν ἀνθρώπινη ὑπόστασή μας. Αὐτό μᾶς κρατᾶ σε ἀγωνία καί προσευχόμαστε ὁ Κύριος νά δώσει τόν φωτισμό του, ὥστε νά μή ἐπαναπαυόμαστε οὔτε νά ἀποπροσανατολιζόμαστε. Με ἐγρήγορση καί ἑτοιμότητα νά διασφαλίσουμε τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Εἶναι τό μέγα ἀγαθό, πού φύτεψε στήν ὕπαρξή μας ὁ Θεός, κατοχύρωσε μέ την σταυρική του θυσία ὁ Ἰησοῦς Χριστός καί διατηρεῖ διά μέσου τῶν αἰώνων ἡ Ἐκκλησία του.