ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Ωδή ζ΄.  Ο Ειρμός.

 Έκνοον πρόσταγμα τυράννου δυσσεβούς, λαούς εκκλόνησε, πνέον απειλής και δυσφημίας θεοστυγούς· όμως τρεις παίδας ουκ εδειμάτωσε, θυμός θηριώδης ου πυρ βρόμενον· αλλ΄ αντηχούντι δροσοβόλω πνεύματι, πυρί συνόντες έψαλλον· ο υπερύμνητος, των πατέρων και ημών, Θεός ευλογητός ει.

 Ερμηνεία.

 Η εβδόμη Ωδή είναι ποίημα των τριών Αγίων Παίδων: ήτοι του Ανανίου, Αζαρίου, και Μισαήλ, την οποίαν εξεφώνησαν, όταν εβάλθησαν μέσα εις την κάμινον του πυρός και δεν κατεκάησαν. Επειδή γαρ εκείνοι δεν επείσθησαν να προσκυνήσουν την εικόνα του Βασιλέως Ναβουχοδονόσορ, αλλά κατεφρόνησαν την προσταγήν του· δια τούτο κατεδικάσθησαν οι μακάριοι να ριφθούν εν τη καμίνω· καθώς περί τούτων ιστορεί η Θεία Γραφή εν κεφ. γ΄ του Δανιήλ. Ταύτην λοιπόν την ιστορίαν αναφέρει και ο Μελωδός εν τω παρόντι Ειρμώ, και λέγει, ότι η προσταγή του δυσσεβούς και τυράννου Ναβουχοδονόσορ, η ανόητος και παράφρων· (παράφρων γαρ αληθώς ήτον η προσταγή αύτη, καθότι ο Ναβουχοδονόσορ άνθρωπος θνητός ων, ήθελε να θεοποιηθή και να προσκυνηθή, ως Θεός, η εικόνα του· το οποίον είναι μεγάλης ανοησίας και παραφροσύνης σημείον) ήτις ήτον γεμάτη από δύο πράγματα, από απειλήν: ήτοι φοβερισμόν· επειδή και τοιαύτα εφοβέριζε δια του κήρυκος «ος εάν μη πεσών προσκυνήση τη εικόνι τη χρυσή, ην έστησε Ναβουχοδονόσορ ο Βασιλεύς, αυτή τη ώρα εμβληθήσεται εις την κάμινον του πυρός την καιομένην» (Δανιήλ γ:5-6)· και από μίαν θεομίσητον βλασφημίαν· (βλασφημία γαρ κατά Θεού ήτον τα λόγια άπερ έλεγεν ο υπερήφανος Ναβουχοδονόσορ εις τους τρεις Παίδας: «Τις εστι Θεός, ος εξελείται υμάς εκ χειρών μου;») (Δανιήλ γ:15). Αύτη, λέγω, η παράφρων και φοβεριστική και βλάσφημος προσταγή του Ναβουχοδονόσορ, τους μεν άλλους λαούς: ήτοι τους χυδαίους και ανοήτους και ανάνδρους ανθρώπους. (Συνηθίζει γαρ η Θεία Γραφή να ονομάζη λαόν, τους αγενείς και ανοήτους), όλους εσάλευσε και εφόβισε, τους τρείς όμως εκείνους ευγενείς και θεολόγους Παίδας, δεν τους έκαμε να φοβηθούν, ούτε ο λεοντώδης θυμός του Τυράννου: «Τότε γαρ φησι Ναβουχοδονόσορ επλήσθη θυμού, και η όψις του προσώπου αυτού ηλλοιώθη» (Δανιήλ γ: 19), ούτε το πυρ της καμίνου, το Βρόμεον: ήτοι το ηχητικόν και φοβερόν κτύπον αποτελούν. Όθεν ριφθέντες εις το μέσον της καμίνου οι τρισμακάριστοι, δεν εκαίοντοι· διότι συνευρίσκοντο μαζί με ένα πνεύμα: ήτοι αέρα δροσίζοντα εν ταυτώ και διασυρίζοντα. Διασυρίζων δε αήρ είναι, ο πνέων ησύχως, και γλυκερώς, και με ένα κάποιον νόστιμον σύρισμα· οποίον είναι το εκ των φύλλων των κέδρων και μάλιστα των πιστακίων, όπερ και ψιθύρισμα λέγεται, ή και το εκ των συραυλίων αποτελούμενον. Ο αήρ λοιπόν αυτός, καθό μεν δροσίζων, έσβυνε το πυρ και δεν άφινεν αυτό να βλάψη τους Αγίους Παίδας, καθό δε διασυρίζων, εναντιείτο εις τον άγριον ήχον του πυρός: «Άγγελος γαρ, φησί, Κυρίου συγκατέβη άμα τοις περί τον Αζαρίαν εις την κάμινον, και εξετίναξε την φλόγα του πυρός εκ της καμίνου, και εποίησε το μέσον της καμίνου ως πνεύμα δρόσου διασυρίζον» (Παίδ. Αίν. 25). Επειδή γαρ δύο ενεργείας είχε το πυρ της καμίνου, την καυστικήν και την ηχητικήν δια τούτο και το πνεύμα εκείνο και ο αήρ είχον άλλας δύο ενεργείας εναντίας εις εκείνας, δροσιστικήν και διασυριστικήν, την μεν δροσιστικήν, εναντίον της καυστικής ενεργείας του πυρός· την δε διασυριστικήν, εναντίον της ηχητικής ενεργείας του αυτού πυρός. Όθεν ουκ ορθώς συνάπτουσί τινες το, συνόντες με το, πυρί· διότι πρέπει αυτό να συνάπτεται με το, δροσοβόλω πνεύματι: ήτοι συνόντες οι Παίδες τω δροσοβόλω πνεύματι, τω αντηχούντι τω πυρί, έψαλλον. Τι δε έψαλλον: ευλογητός ει Κύριε ο Θεός των Πατέρων ημών: ήτοι του Αβραάμ, και Ισαάκ, και Ιακώβ, και ημών των δούλων σου, όστις είσαι ανώτερος από κάθε ύμνον Αγγελικόν και Ανθρώπινον. Τούτο δε είναι λόγος των τριών Παίδων, ο χαρακτηριστικός της εβδόμης Ωδής αυτών. Ωφέλιμον δε νόημα εμπορείς να συνάξης εις την ψυχήν σου, αγαπητέ, από το Τροπάριον τούτο· διότι αν η χρεία και ο καιρός το καλέση, και οι ασεβείς ή οι αιρετικοί προτείνουν εις εσέ, ή να αρνηθής τον Χριστόν και την Ορθοδοξίαν, ή να πάθης διάφορα βάσανα· πρέπει μυριάκις να προτιμήσης τα βάσανα και αυτόν τον βιαιότατον θάνατον, πάρεξ να αρνηθής τον γλυκύτατον Ιησούν Χριστόν τον ποιητήν και σωτήρα σου, και την Ορθοδοξίαν, όπου παρέλαβες από τους Πατέρας σου, ακολουθών και συ το παράδειγμα των Αγίων τριών Παίδων. Αλλά και εάν ο νοητός Ναβουχοδονόσορ: ήτοι ο Διάβολος, ο αρχιτέκτων και παντομίμητος της κακίας ζωγράφος, ζητεί να στήση με τας προσβολάς του μέσα εις την φαντασίαν και ενθύμησίν σου καμμίαν εικόνα της φιληδονίας, ή φιλοδοξίας, ή φιλαργυρίας, ή άλλου πάθους (ζητεί γαρ αυτός ο κατάρατος πάντοτε, πώς να στήση εις τον νουν τας τοιαύτας ψυχοβλαβείς εικόνας, ως λέγει ο Ησαϊας «ζητήσει τέκνων, πως στήσει εικόνα αυτού» (Ησ. μ: 20) πρόσεχε καλώς, και μη προσκυνήσης αυτήν με την συγκατάθεσιν της καρδίας και του λογισμού σου, ίνα μη χωρισθής από την χάριν του Θεού· αλλά αντιστάσου εις την προσβολήν του Διαβόλου, όστις σε παρακινεί να προσκυνήσης αυτήν νοητώς· καθώς και οι τρεις Παίδες δεν επροσκύνησαν αισθητώς την αισθητήν εικόνα του Ναβουχοδονόσορ. Και αν φοβερίζη να σε κακοποιήση ο Διάβολος, μη φοβηθής, αλλ΄ ειπέ τον και συ εκείνο το των τριών Παίδων, «Γνωστόν έστω σοι, ω Τύραννε, ότι τοις θεοίς σου ου λατρεύομεν, και τη εικόνι, η έστησας, ου προσκυνούμεν» (Δανιήλ γ: 18).