ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Ωδή  στ΄.  Ο  Ειρμός.

Η φωνή του Λόγου, ο λύχνος του Φωτός, ο Εωσφόρος, ο του Ηλίου Πρόδρομος, εν τη ερήμω, Μετανοείτε, πάσι βοά τοις λαοίς, και προκαθαίρεσθε· ιδού γαρ πάρεστι Χριστός, εκ φθοράς τον Κόσμον λυτρούμενος.

Ερμηνεία

Με τρία ομοιώματα δείχνει ο Ιερός Μελωδός εν τω Τροπαρίω τούτω την οικειότητα όπου έχει ο Βαπτιστής Ιωάννης με τον Δεσπότην Χριστόν· παρομοιάζει γαρ τον Ιωάννην με την φωνήν, με τον λύχνον και με τον εωσφόρον (τον αυγερινόν)· τον δε Δεσπότην Χριστόν παρομοιάζει με τον λόγον, με το φως και με τον Ήλιον. Παρομοιάζει λοιπόν πρώτον τον Ιωάννην με την φωνήν, τον δε Χριστόν, με τον λόγον· διότι η φωνή είναι αήρ πεπληγμένος, και γίνεται όχημα του προφορικού λόγου· και αν η φωνή πρώτη δεν υποτεθή, ο προφορικός λόγος δεν είναι δυνατόν να φανερωθή εις τους άλλους. Παρομοιάζει δεύτερον τον Ιωάννην με τον λύχνον, και τον Χριστόν, με το φως· διότι ο λύχνος είναι όχημα του φωτός· επειδή το φως επιτιθέμενον εις τον λύχνον φωτίζει το οσπίτιον και τους εν τω οσπιτίω κατοικούντας ανθρώπους. Παρομοιάζει τρίτον ο Μελωδός τον Ιωάννην με τον εωσφόρον, τον δε Χριστόν, με τον Ήλιον. Ταύτα δε τα τρία ομοιώματα του Προδρόμου, η φωνή, ο λύχνος και ο εωσφόρος, είναι πρότερα κατά τον χρόνον των ομοιωμάτων του Χριστού: δηλαδή του λόγου, του φωτός και του Ηλίου· κατά την αιτίαν όμως και την αξίαν πρότερα είναι τα ομοιώματα του Χριστού· όθεν και προτιμώνται τα του Χριστού ομοιώματα από τα του Προδρόμου· επειδή, αν ερωτήση τινάς, δια τι η φωνή γίνεται; Αποκρινόμεθα, δια να εποχηθή επάνω εις αυτήν ο λόγος· ομοίως αν ερωτήση τις, δια τι γίνεται ο λύχνος; Αποκρινόμεθα, δια να βαλθή εις αυτόν το φως και να λάμψη· ωσαύτως και εάν ειπή τινάς, δια τι ο αυγερινός προλάμπη; Αποκρινόμεθα, δια να μηνύση τον ερχομόν του Ηλίου. Τούτων ούτω προεγνωσμένων, λέγει ο Ιεράρχης Κοσμάς, ότι ο Βαπτιστής Ιωάννης, η φωνή του ενυποστάτου Λόγου του Πατρός, ο λύχνος του αϊδίου και ακτίστου φωτός, και ο αυγερινός, ο πρόδρομος και προμηνυτής του νοητού Ηλίου της δικαιοσύνης Χριστού φωνάζει εις όλους τους λαούς όπου προσήλθον εις αυτόν, το, Μετανοείτε, και προκαθαρισθήτε από τας αμαρτίας· επειδή, ιδού είναι παρών ο Χριστός, και λυτρώνει τον Κόσμον από την φθοράν της ασεβείας και αμαρτίας, και ενδύει αυτόν αφθαρσίαν δια του αγίου Βαπτίσματος. Το μεν ουν «μετανοείτε» είπεν ο Ιωάννης, καθό φωνή· ταύτης γαρ ίδιον είναι το βοάν· το δε «προκαθαίρεσθε» είπε, καθό λύχνος· ίδιον γαρ είναι του λύχνου να καθαρίζη οπωσούν το σκότος και να εισάγη τον φωτισμόν· το δε, «ιδού πάρεστι Χριστός εκ φθοράς τον Κόσμον λυτρούμενος» το είπε, καθό αυγερινός· τούτο γαρ του αυγερινού ίδιον είναι· ο γαρ αυγερινός προ του Ηλίου ανατέλλων, φαίνεται τρόπον τινά να λέγη εις τους κοιμωμένους ανθρώπους· σηκωθήτε, ω άνθρωποι, από τον ύπνον, σηκωθήτε και εργάζεσθε τας τέχνας σας· διότι ιδού ο Ήλιος είναι παρών, και η ημέρα εγγίζει, σηκώνουσα υμάς από την αναισθησίαν του ύπνου. Σημείωσαι, ότι ερανίσθη τα ανωτέρω ο Μελωδός από τον εις τα Φώτα λόγον Γρηγορίου του Θεολόγου λέγοντος: «Εγώ χρείαν έχω υπό σου βαπτισθήναι, ο λύχνος τω Ηλίω φησίν· η φωνή, τω Λόγω· ο φίλος, τω Νυμφίω· ο προδραμών και προδραμούμενος, τω φανέντι (επί γης), και φανησομένω (εν τη Δευτέρα Παρουσία)».