ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

Θεώμενος Συμεών Λόγον τον άναρχον, μετά σαρκός, ως εν θρόνω χερουβικώ, Παρθένω εποχούμενον, τον αίτιον του είναι τα πάντα ως βρέφος, εκπλαγείς εβόα αυτώ· επλήσθη τα πάντα της σης αινέσεως.

Ερμηνεία.

Βλέπων, λέγει, ο πρεσβύτης Συμεών τον ενυπόστατον Λόγον του Θεού τον άναρχον κατά χρόνον: ήτοι τον άχρονον και υπέρχρονον, ότι κάθηται μετά της χρονικής αυτού σαρκός επάνω εις τας αγκάλας της Παρθένου Μητρός, ως επάνω εις θρόνον χερουβικόν, ομοίως βλέπων ως τεσσαρακονθήμερον βρέφος εκείνον τον Θεόν, ο οποίος είναι αιτία του να υπάρχουν όλα τα όντα, εξεπλάγη δια το μεγαλείον του Μυστηρίου· όθεν εβόα εις τον Χριστόν το πολλάκις ρηθέν του Αββακούμ λόγιον: «Επλήσθη τα πάντα της σης αινέσεως». Διατί δε ωνόμασε τον Θεόν αίτιον του είναι τα πάντα; Επειδή όχι μόνον αυτός είναι Ποιητής και Δημιουργός κάθε ουσίας αισθητής και νοητής, αλλά και διαφέρει από τους τεχνίτας του Κόσμου, κεραμείς θετέον, ή ανδριαντοποιούς, ή ξυλουργούς και άλλους ομοίους· εκείνοι μεν γαρ δεν είναι ποιηταί ύλης των κεράμων, ή των ξύλων, ή των ανδριάντων, αλλά παίρνοντες την ύλην έξωθεν έτοιμον, βάλλουσιν εις αυτήν το είδος μόνον και την μορφήν της τέχνης· ο δε Θεός δεν είναι τοιούτος, αλλά την ύλην όλην των κτισμάτων Αυτός παράγει εκ του μη όντος εις το είναι, και τα είδη αυτός επιθέτει εις αυτήν. Ψευδεστάτη δε είναι, και πόρρω των ιερών περιβόλων της Εκκλησίας εδιώχθη η δόξα των παλαιών Ελλήνων, οι οποίοι εφλυάρουν ότι η ύλη δεν επαρήχθη υπό του Θεού, αλλ΄ είναι άναρχος και συναϊδιος τω Θεώ· ο δε Θεός άλλο τι δεν εποίησε, πάρεξ το να μορφώση μόνον την ύλην με διάφορα είδη και ποιότητας. Και λοιπόν ο Θεός αίτιός εστι του να είναι τα πάντα: τουτέστι του να είναι και η ύλη και το είδος ομού, εξ ων συντίθενται και ολοκληρούνται πάντα τα κτίσματα. Όθεν είπεν ο θεοφόρος Μάξιμος: «Οι μεν Έλληνες εξ αϊδίου λέγοντες συνυπάρχειν τω Θεώ την των όντων ουσίαν (ήτοι την ύλην), τας δε περί αυτήν ποιότητας μόνον εξ αυτού εσχηκέναι, τη μεν ουσία ουδέν λέγουσιν εναντίον, εν δε ταις ποιότησι μόναις την εναντίωσιν είναι· ημείς δε μόνην λέγομεν την θείαν ουσίαν μη έχειν εναντίον, ως αϊδιόν τε ούσαν και άπειρον και αϊδιότητος ταις άλλαις χαριστικήν· τη δε των όντων ουσία είναι μεν το μη ον εναντίον, και εν τη εξουσία του κυρίως όντος (ήτοι του Θεού) υπάρχειν το αεί είναι αυτήν, ή μη είναι» (Κεφάλαιον κη΄ της Γ΄ εκατοντάδος των περί αγάπης)· και πάλιν, «Οι Έλληνες, ουσίας μεν ουδαμώς, ποιοτήτων δε μόνον δημιουργόν τον Θεόν εισάγουσιν· ημείς δε τον παντοδύναμον εγνωκότες Θεόν, ου ποιοτήτων, αλλ΄ ουσιών πεποιωμένων (με είδος) Δημιουργόν αυτόν είναι φαμέν· ει δε τούτο, ουκ εξ αϊδίου συνύπαρκτα τω Θεώ τα δημιουργήματα» (Κεφάλαιον στ΄ της Δ΄ εκατοντάδος των περί αγάπης). Και ο Θεσσαλονίκης δε Γρηγόριος ο Παλαμάς συμφώνως λέγει: «Πεποιωμένας ουσίας ο Θεός εδημιούργησε» (Κεφάλαιον ρκβ΄ των Ενωστικών)· και ο μέγας Βασίλειος ούτω φησίν: «Ο Θεός πριν τι των ορωμένων γενέσθαι, εις νουν λαβόμενος και ορμήσας αγαγείν εις γένεσιν τα μη όντα, ομού τε ενόησεν οποίόν τινα χρη τον Κόσμον είναι, και τω είδει αυτού την αρμόζουσαν ύλην συναπεγέννησεν» (Ομιλία β΄ εις την εξαήμερον) ταυτόν ειπείν, ύλην ειδοπεποιημένην ο Θεός παρήγαγεν εκ του μη όντος εις το είναι.