ΕΟΡΤΟΔΡΟΜΙΟΝ

Τροπάριον.

Μυστικώς ταις ιεροτεύκτοις Γραφαίς, λαλείται περί σου, Μήτερ Υψίστου· Κλίμακα γαρ πάλαι Ιακώβ σε προτυπούσαν, Ιδών έφη· Βάσις Θεού αύτη· όθεν επαξίως ακούεις, Χαίρε Κεχαριτωμένη· ο Κύριος μετά σου.

Ερμηνεία.

Ω Μήτηρ, λέγει, του υψίστου Θεού, δια λόγου σου λαλείται πνευματικώς και αινιγματωδώς από τας ιεράς και θεοκατασκευάστους Γραφάς· θεοκατασκεύαστοι γαρ είναι αι Γραφαί, καθότι και ο παλαιός Νόμος και τα βιβλία των Προφητών τα εν ταις Γραφαίς περιεχόμενα υπό Θεού ενεπνεύσθησαν. Ο Πατριάρχης λοιπόν Ιακώβ κοιμηθείς εις τον τόπον Χαρράν, είδεν εις το όνειρόν του μίαν σκάλαν, η οποία έφθανεν από την γην έως του Ουρανού, και βλέπων αυτήν, την ωνόμασε βάσιν Θεού: ήτοι οίκον Θεού· «Εξηγέρθη, φησίν, Ιακώβ εκ του ύπνου αυτού και είπεν ότι έστι Κύριος εν τω τόπω τούτω, εγώ δε ουκ ήδειν· και εφοβήθη και είπεν· ως φοβερός ο τόπος ούτος· ουκ έστι τούτο αλλ΄ ή οίκος Θεού, και αύτη η πύλη του Ουρανού» (Γέν. κη: 16-17). Ή βάσιν Θεού ωνόμασε την σκάλαν· διότι είδε τον Θεόν επιστηριζόμενον επάνω αυτής· «Κύριος, φησίν, επεστήρικτο επ΄ αυτή» (Γέν. κη: 13). Επροτύπωνε δε η σκάλα αύτη εσέ, Παρθένε· επειδή δια της ιδικής σου μεσιτείας εκατέβη μεν ο Θεός εις την γην, οι δε εν τη γη άνθρωποι ανέβηκαν εις τον Ουρανόν· συ δε οίκος έμψυχος εφάνης του Θεού, ως τον Θεόν Λόγον εν τη κοιλία σου χωρήσασα. Αλλά και πύλη του Ουρανού συ αληθώς είσαι, Θεοτόκε· καθότι προτύτερα από εσέ ήτον κεκλεισμένος ο Ουρανός, και τινάς εις αυτόν δεν εδύνατο να έμβη· «Ουδείς, φησίν, αναβέβηκεν εις τον Ουρανόν ειμή ο εκ του Ουρανού καταβάς, ο Υιός του ανθρώπου ο ων εν τω Ουρανώ» (Ιω. γ: 13). Δια της μεσιτείας δε της ιδικής σου ανοίχθη ο Ουρανός, και τώρα εισέρχεται εις αυτόν όποιος πιστεύει εις τον Υιόν σου, και φυλάττει τας εντολάς Του. Διατί δε ύψιστον ωνόμασεν ο Μελωδός τον Θεόν Λόγον και Μονογενή Υιόν της Παρθένου; Επειδή, κατά τον Νύσσης Γρηγόριον, όσον αν ο νους εκταθή και αναβή εις το υψηλότερον, ζητών την του αοράτου Θεού θεωρίαν, τόσον ο Θεός ευρίσκεται υψηλότερος της εκείνου αναβάσεως, μάλλον δε και υψηλότατος· καθότι και η πολλά υψηλοτάτη ανάβασις του νοός τόσον μακράν είναι του αληθινού ύψους του Θεού, ώστε εκείνη δεν είναι άλλο, πάρεξ ένα υποπόδιον των ποδών του Θεού· ούτω γαρ αυτός ερμηνεύων το ψαλμικόν εκείνο «Υψούτε Κύριον τον Θεόν ημών, και προσκυνείτε τω υποποδίω των ποδών αυτού», λέγει· «Όσον χωρεί υμών ο λογισμός, τοσούτον του Θεού την δόξαν υψώσατε, ειδότες ότι, όσον αν υπερταθή υμών η διάνοια, και πάσαν παρέλθη υψηλήν φαντασίαν εν ταις περί Θεού υπολήψεσι, τότε το παρ΄ υμών ευρισκόμενον και προσκυνούμενον, ουκ αυτή η μεγαλειότης του ζητουμένου εστίν, αλλά το υποπόδιον των ποδών αυτού, το υποβεβηκός δια τούτου και κάτω κείμενον της διανοίας υμών, συγκρίσει της ανεφίκτου καταλήψεως διερμηνεύων» (Ερμην. Εις τας επιγραφάς των ψαλμών κεφ. θ΄ Τόμος α΄). Όθεν και αλλαχού ο Δαβίδ, «Συ δε ύψιστος, είπεν, εις τον αιώνα» (Ψαλμ. ψα: 9), δια να φανερώση ότι ο Θεός υπό πάντων των νόων, τόσον των Αγγέλων, όσον και των ανθρώπων νοούμενος υψηλότατος έχει να διαμένη πάσης της αυτών νοήσεως εις όλον εκείνον τον ατελεύτητον και απέραντον αιώνα.